Norweski Biznes Morski zapewnia pracę bezpośrednio około 90 tys. osobom oraz generuje rocznie produkty i usługi o wartości około 500 mld NOK – informuje na portalu społecznościowym Ivar Engan, Daglig leder z Maritimt Forum. Znaczna część przychodów zapewnia eksport towarów i usług. Szacuje się, że około 70% przychodów norweskiego biznesu morskiego pochodzi z eksportu.

Norwegię zawsze napędzała natura, zwłaszcza ocean – twierdzą Norwedzy. Kraj ten posiada drugą po Kanadzie najdłuższą linię brzegową na świecie, o długości 100 915 km, uwzględniając wszystkie wyspy. Morze Północne zapewnia energię, innowacje, zasoby żywności, produkty i usługi eksportowane na cały świat.

- Nasze obecne wyzwania klimatyczne mają wpływ na wiele osób poza granicami Norwegii, a potrzeba innowacyjnych rozwiązań jest pilniejsza niż kiedykolwiek. Dobrą wiadomością jest to, że Norwegia poczyniła już ogromne postępy w ograniczaniu emisji - informował Innovasjon Norge po spotkaniach we Francji.

Lista jest długa i obejmuje najnowocześniejsze technologie w zakresie morskiej energetyki wiatrowej, zielonego wodoru, akwakultury, elektrycznych promów i łodzi roboczych oraz zielonej infrastruktury portowej. Nie wspominając już o autonomicznych statkach, mnóstwie rozwiązań SaaS i IoT oraz wielu, wielu innych – zapewnia Innovasjon Norge.

Innowacyjni Norwedzy i polskie klastry

Transport morski, ropa naftowa, gaz, przemysł wind offshore i ryby to nie są jedyne produkty eksportowe norweskiego klastra morskiego o czym mogli przekonać się członkowie Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego w czasie wizyt studyjnych oraz spotkania z firmami delegowanymi przez Innovasjon Norge na spotkanie branżowe w czasie targów BALTEXPO 2023.

Z dużym zainteresowaniem przyjęte zostały informacje, które w trakcie spotkania przekazali Mateusz Kowalewski, prezes Polskiego Forum Technologii Morskich, Dariusz Jellonek, prezes Polskiego Związku Przedsiębiorców Żeglugowych, Marek Grzybowski, prezes Bałtyckiego Klastra Morskiego oraz Jacek Milewski, dyrektor finansowy CRIST, koordynator BSSC ZEV HUB.

W czasie spotkań okazało  się, że firmy działające w polskim i norweskim biznesie morskim mają duży potencjał współpracy. Pisaliśmy na ten temat szerzej tutaj: [https://www.gospodarkamorska.pl/polska-energetyka-zmierza-na-polnoc-wydarzenie-parp-w-ramach-baltexpo-74113]

Podobne jak w Polsce spotkania odbyły się w wielu krajach, w tym we Francji, Norwegii, Chinach Japonii, Stanach Zjednoczonych.

Norwegia pionierem morskich innowacji

Niewątpliwie Norwegia jest pionierem w rozwoju ekologicznych i innowacyjnych rozwiązań w przemysłach morskich. Rząd norweski koncentruje działania i – podkreślmy to – niemałe finansowe wsparcie dynamizowaniu zrównoważonego rozwoju. Projektowane są innowacyjne statki i ich wyposażenie, rozwiązania informatyczne i kosmiczne, nowe technologie. Wszystkie wysiłki skoncentrowane są na obniżaniu emisji CO2 i szkodliwego oddziaływania na środowisko.

W tych procesach swój udział mają również polskie firmy, inżynierowie i pracownicy działający w przemyśle budowy i remontu statków do obsługi farm rybnych i wiatrowych oraz transportu morskiego. Rozwinięciu ścisłej współpracy służyć ma BSSC ZEV HUB, oparty na aktywności stoczni CRIST i kompetencjach Grupy Technologicznej ASE.

Obecnie w Norwegii działa około 100 elektrycznych promów. Największy na świecie, całkowicie elektryczny prom, jaki do tej pory wszedł do służby w Norwegii wprowadzony został przez Bastø Electric. Jest  to pierwszy z trzech promów o napędzie elektrycznym zarządzanym przez Bastø Fosen.

Z polskich stoczni na norweskie wody

W Norwegii zaprojektowano pierwszy na świecie całkowicie elektryczny prom MS Ampere i pierwszy szybki prom elektryczny MS Medstraum. Przypomnijmy, że MS Ampere został zbudowany w polskiej stoczni i wyposażony w ostateczne urządzenia w Norwegii. Ampere otrzymał kilka międzynarodowych nagród, w tym nagrodę Seatrade Clean Shipping Award w 2015 r. i nagrodę Ship Efficiency Award w 2018 r. Został także uznany za statek roku 2014.

W Remontowej powstało również wiele promów, które do dzisiaj pływają na wielu trasach łącząc norweskie wyspy. W stoczni CRIST budowano statki do obsługi farm rybnych pozwalających na przewożenie świeżej ryby i zadawanie paszy. W gdyńskich dokach powstały również statki serwisowe dla przemysłów offshore.

Interesującym rozwiązaniem jest MF Hydra – pierwszy na świecie prom napędzany ogniwami paliwowymi PEM zasilanymi ciekłym wodorem. Ogniwa te zawierają wystarczającą ilość paliwa na 12 dni żeglugi. Pisaliśmy szerzej na ten temat tutaj: [https://www.gospodarkamorska.pl/wodor-na-pokladzie-norled-przeciera-szlak-dla-statkow-zeroemisyjnych-polska-ma-w-tym-swoj-udzial-68647]
Obecnie budowane są nowe promy wodorowe na trzygodzinną podróż między Bodø a Lofotami. Projekt finansowany jest przez Norwegian Public Roads Administration (NPRA). Beneficjentem jest Torghatten Nord. Połączenie zostanie uruchomione w 2025 r. i będzie najdłuższą i najbardziej narażoną na trudne warunki hydrometeorologiczne linią promową w Norwegii.

Kurs na wodór i ryby

W ramach projektu ShipFC finansowanego przez UE, powstanie statek Viking Energy. Statek będzie wyposażony w pierwszy na świecie system ogniw paliwowych zasilanych amoniakiem.

Norweski wodór wspiera dekarbonizację sektora morskiego. Norwegia jest partnerem inicjatywy European Hydrogen Backbone na rzecz budowy nowej infrastruktury wodorowej. W Norwegii pracuje się nad rozwojem i uruchomieniem korytarzy wodorowych w celu dostarczania czystego paliwa dla transportu morskiego.

Tutaj działania są zbieżne z aktywnością Pomorskiego Klastra Wodorowego i Gdyńskiej Doliny Wodorowej oraz aktywności Portu w Gdyni w celu wprowadzenia infrastruktury wodorowej, pisaliśmy o tym m.in. tutaj [https://www.gospodarkamorska.pl/wodorowy-zawrot-glowy-wodorowe-statki-zamiast-autobusow-73998].

 - Dzięki rozbudowanej, zróżnicowanej linii brzegowej i wielowiekowym tradycjom rybackim Norwegia posiada ogromną wiedzę specjalistyczną w zakresie akwakultury i rybołówstwa. Chociaż branże te mogą wywierać duży wpływ na środowisko, norweska technologia umożliwia produkcję ryb w sposób zrównoważony i przy mniejszym wpływie na środowisko – podkreśla Business Norway.

Polska jest jednym z wiodących importerów ryb z Norwegii. Dlatego interesująca jest informacja, że „około 82% masy z norweskich łowisk i hodowli ryb jest wykorzystywana” – informuje Business Norway.

MEW generuje miejsca pracy

W Norwegii działa Centrum Testów Energii Morskiej (METCentre). To wiodące na świecie centrum testowe morskiej energetyki wiatrowej. We wrześniu 2022 roku METCentre otrzymało licencje na instalację czterech nowych morskich turbin wiatrowych na Morzu Północnym

Nowy raport norweskiej firmy analitycznej Menon Economics zapowiada, że morska energetyka wiatrowa w instalacjami pływającymi może być jednym z największych generatorów miejsc pracy w Norwegii do 2050 r.

W raporcie stwierdza się, że sama branża związana z pływającą MEW może zapewnić ponad 52 tys. miejsc pracy.

Tylko norweskie porty inwestujące w morską energię wiatrową mogą generować 8,4 mld NOK (około 727 milionów EUR) rocznie i zatrudnić około 6 400 osób do 2030 roku.

Eksperci o możliwościach Møre Ocean Lab

Na początku grudnia w ramach inicjatywy ÅKP pod nazwą Blue Innovation ponad 40 ekspertów dyskutowało na temat strategii rozwoju infrastruktury badawczej Møre Ocean Lab. Spotkanie zgromadziło specjalistów zarówno ze środowisk biznesowych, jak i akademickich z sektora morskiego. Skoncentrowano się na zintensyfikowaniu współpracy interdyscyplinarnej. Celem zasadniczym jest identyfikacja i zbadanie wyjątkowych możliwości, jakie oferuje Møre Ocean Lab.

Laboratorium Møre Ocean Lab znajduje się w pobliżu Ålesund i ma być pełnowymiarowym laboratorium testowym, z którego będzie można korzystać w badaniach morskich i przemyśle. Jest to unikatowy projekt, który kierowany przez NTNU (Norwegian University of Science and Technology) Ålesund. Realizowany jest wraz z renomowanymi partnerami, takimi jak SINTEF, Runde Environmental Centre i GCE Blue Maritime Cluster. Na Møre Ocean Lab składa się już kilka znaczących inicjatyw. Najbardziej znanym jest projekt "Digital Ocean Space" wspierany przez Norweską Radę ds. Badań Naukowych kwotą w wysokości 30 mln NOK.

- Ten projekt pomaga w stworzeniu ważnej infrastruktury związanej z laboratorium oceanicznym Møre” – wyjaśnia kierownik projektu i szef działu w NTNU, Hans Petter Hildre na łamach portalu Blue Maritime Cluster.

Hans Petter Hildre wymienia: „Zainwestowaliśmy w większą łódź roboczą, której dostawę zaplanowano na 2024 r. Łódź zostanie przystosowana do autonomicznej pracy. Ponadto w NTNU w Ålesund opracowujemy zaawansowane lądowe centrum kontroli dla Møre Ocean Lab. To prace obejmują także instalację kilku boi pomiarowych i czujników w otaczającej przestrzeni oceanicznej.”

Kristian Steinsvik, dyrektor zarządzający SINTEF Ålesund i jeden z wiodących partnerów w projekcie Møre Ocean Lab” podkreśla, że: „Usprawniając proces testowania nowych pomysłów, Møre Ocean Lab przyspieszy tempo innowacji w branży.” Uniwersytet Morski w Gdyni z Instytutem Morskim, Politechnika Gdańska oraz działający w sieci SEA EU Uniwersytet Gdański mają tu wiele płaszczyzn do podjęcia wspólnych badań.

Energetyka jądrowa pod napięciem

W ubiegłym tygodniu GCE Blue Maritime Cluster z Ålesund był gospodarzem trzeciego seminarium na temat morskiej energetyki jądrowej. Wzięło w nim udział wielu kluczowych norweskich i międzynarodowych ekspertów w celu omówienia zastosowania najnowszych rozwiązań dotyczących wykorzystania energii jądrowej w komercyjnym przemyśle morskim.

Dyskutowano także o określeniu jego roli w ekologicznej transformacji w sektorze morskim. Zauważa się, że „Seminarium pozwoliło na przegląd aktualnej wiedzy na temat potencjału i wyzwań związanych z wykorzystaniem energii jądrowej w Norwegii”.

W czasie spotkania dokonano przeglądu rozwiązań, które pozwolą przyspieszyć ten proces. Zaprezentowano szereg norweskich projektów związanych z morską energetyką jądrową. Zwrócono uwagę na najnowsze osiągnięcia i zmiany w przepisach, podkreślając międzynarodowe znaczenie tematu.

Pierwsza część seminarium obejmowała kompleksowy przegląd globalnego stanu morskiej energetyki jądrowej. Swoim doświadczeniem podzielili się przedstawiciele Lloyds Register oraz Håvard Kristiansen z Norsk Kjernekraft, który mówił o komercjalizacji energii jądrowej w Norwegii.

Eirik Ovrum z DNV przedstawił prognozę wdrażania rozwiązań ekologicznych do 2050 roku. Dokonał on analizy roli wprowadzenia napędu nuklearnego na statkach w ekologicznej transformacji transportu morskiego.

- Z badania wynika, że napęd jądrowy, w perspektywie średnio- i długoterminowej, może odegrać cenną rolę w ekologicznej transformacji niebieskiej gospodarki – informuje na swojej stronie Blue Maritime Cluster.

Z reaktorem na statek

W drugiej części seminarium zaprezentowano projekty krajowe i międzynarodowe. Do najważniejszych punktów tej sesji zaliczało się wystąpienie prof. Jana Emblemsvåga z NTNU Ålesund na temat projektu NuProShip, a także zbliżająca się międzynarodowa konferencja nuklearna w Ålesund. Øyvind Kamsvåg z Ulstein mówił na temat rozwoju różnych koncepcji napędów nuklearnych, które mogą zostać zastosowane na statkach. Informację na temat rozwiązań informatycznych przekazali przedstawiciele firm Core Power i Lucid Catalysts. Tobi Meniez i Chirayu Batra omówili postępy w technologiach energii jądrowej oraz strategie dekarbonizacji i dostępu do czystej energii.

Głównym celem NuProShip (Nuclear Propulsion of Merchant Ships 1) jest dostosowanie reaktora SMR IV Generacji do potrzeb żeglugi międzynarodowej. Technicznym punktem wyjścia jest już zatwierdzony projekt o mocy 25–55 MW. Projekt ma na celu zbadanie wykonalności trzech różnych koncepcji zastosowania reaktorów jądrowych w rozwiązaniach IV generacji. Na projekt realizowany w latach 2023 -2024 Profesor Jan Emblemsvåg otrzymał 10 mln NOK.

Norwegowie podjęli już wcześniej kilka inicjatyw związanych z wykorzystaniem energii jądrowej. Między innymi Institutt For Energiteknikk (IFE) wraz z armatorem operującym statkami rybackimi połączył siły w celu zbudowania minireaktora o mocy około 10 MW dla większych trawlerów. Jest to projekt wodorowy, który został rozwinięty aby umożliwiać wykorzystanie energii jądrowej.

W fiordzie, na południe w Ulsteinvik, znana dobrze w Polsce korporacja stoczniowa Ulstein Group pracuje nad koncepcją statku wyposażonego w reaktor na bazie toru w celu dostarczania energii elektrycznej statkom elektrycznym na morskich akwenach na dalekiej północy.