Gdańska stocznia Remontowa w 2014 roku stawała do przetargu na budowę dwóch promów pasażersko-samochodowych ogłoszony w Szkocji. Remontowa zajęła w nim drugie miejsce, a zwyciężył krajowy zakład. Stacja BBC twierdzi jednak, że przetarg był ustawiony.

Sprawę za reportażem stacji BBC opisuje Portal Morski. Unijny przetarg na dwa promy pasażersko-samochodowe dla przewoźnika CalMac wygrała w 2015 roku stocznia Ferguson Marine funkcjonująca w Porcie Glasgow, na rzece Clyde. Nie jest to jednak prężnie działająca firma – jeszcze w tym samym 2014 roku stocznia trafiła z powodu problemów finansowych pod zarząd komisaryczny.

W momencie, kiedy rozstrzygany był przetarg na nowe promy dla CalMac, stocznia Ferguson Marine nosiła już nazwę Ferguson Marine Engineering Ltd i znajdowała się pod zarządem Jima McColla, przedsiębiorcy powiązanego z ówczesnym premierem Alexem Salmondem. Umowa budowy dwóch jednostek opiewała na 97 milionów funtów. Miały to być statki stumetrowe, co ważne – dwupaliwowe, korzystające z konwencjonalnego paliwa i LNG. Ferguson Marine nie posiadała doświadczeń w budowie jednostek z tego typu napędem.

Żadna z zamówionych jednostek nie weszła jeszcze do eksploatacji, choć opóźnienie względem terminów umownych wynosi już 5 lat. Prace nad promami o numerach budów 801 (ten statek otrzymał przynajmniej swoją nazwę: Glen Sannox) i 802 pochłonęły już także dodatkowe 150 milionów funtów z pieniędzy podatników.

Ferguson Marine od początku zmagała się z problemami podczas budowy. Od czasu rozstrzygnięcia przetargu spółka miała ponownie zarząd komisaryczny, następnie przeszła znów pod kuratelę państwa. Wdrożony plan naprawczy nie przyniósł rezultatów, a postępy prac nad promami były nikłe. Glen Sannox został co prawda zwodowany w 2016 roku, ale okazało się, że kadłub został zbudowany z niewłaściwych materiałów i nie uzyskał zatwierdzenia klasyfikatora. Jak podkreśla BBC, uroczystość wodowania, w której wzięła udział premier Nicola Sturgeon, była niezbędna by uzyskać od CalMac kolejną transzę. Finalnie prom ma wejść do eksploatacji w 2023 roku, pięć lat po terminie.

Stacja BBC zaczęła zastanawiać się, jak to możliwe, że zamówienie trafiło do borykającego się z problemami i pozbawionego odpowiedniego know-how zakładu. Dziennikarzom udało się pozyskać dokumenty przetargowe. Według BBC Ferguson Marine została w trakcie przetargu potraktowana preferencyjnie na szkodę pięciu innych stoczni, które stanęły do konkursu. Całość odbyła się z naruszeniem obowiązującego prawa unijnego.

W wyemitowanym w BBC reportażu podano, że stocznia Ferguson Marine powinna zostać odrzucona w procedurze przetargowej na samym początku, jako że nie spełniła jednego z obowiązkowych wymogów minimalnych – przedstawienia aktualnego zabezpieczenia bankowego budowy. Ferguson Marine miała być także jedynym oferentem, jaki otrzymał pełną 424-stronicową szczegółową specyfikację techniczną, podczas gdy pozostałe pięć stoczni musiało się zadowolić 124-stronową skróconą wersją. Według BBC stało się to za pośrednictwem zatrudnionej przez stocznię firmy konsultingowej CMAL, która z jednej strony przygotowywała na zlecenie Ferguson Marine jej ofertę przetargową, a z drugiej pracowała nad dokumentacją dla organizatora przetargu. Co więcej, BBC podało, że Ferguson Marine (a właściwie wspomniana firma konsultingowa w imieniu stoczni) przygotowała 351-stronicową ofertę przetargową, której 90 procent stanowiły treści skopiowane ze specyfikacji armatora, łącznie z czcionką, numeracją stron czy literówkami.

Wszystko to... nie wystarczyło do wygrania przetargu. W marcu 2015 roku, kiedy otwarto oferty stoczni, okazało się, że Ferguson Marine wyceniła budowę na 109,8 milionów funtów, podczas gdy najtańsza złożona oferta dotyczyła kwoty 72,8 milionów funtów. Co więcej, BBC twierdzi, że armator wskazał, że to oferta Remontowej Shipbuilding najlepiej odpowiadała oczekiwaniom przewoźnika, ale do Polski ta wiadomość nigdy nie dotarła.

Według reportażu, Ferguson Marine zajęła drugie miejsce. Jednakże firma CMAL organizująca przetarg dała Ferguson Marine szansę zmodyfikowana szczegółów oferty, co zbliżyło ją do propozycji konkurencji. Doszło także do spotkania reprezentantów CMAL i stoczni, co doprowadziło do kolejnych zmian w ofercie.

Po dokonaniu w taki sposób korekt, cena zaproponowana przez Ferguson Marine spadła finalnie do 97 milionów funtów i została ponownie oceniona. BBC podaje, że oferta Ferguson Marine otrzymała 36,5 punktu na 50 możliwych w ocenie kosztów (najgorszy wynik spośród oferentów) oraz 38 punktów za jakość specyfikacji (zdecydowanie najlepszy wynik). W ten sposób szkocka stocznia została zwycięzcą przetargu.

Jak podaje Portal Morski, Remontowa Shipbuilding zakwestionowała wynik przetargu i zwróciła się z prośbą o oficjalne wyjaśnienia. W rezultacie polska spółka otrzymała mailowo informację, że przyczyną jej przegranej była „słaba” specyfikacja techniczna (129 stron przy 351 stronach w przypadku zwycięskiej oferty).