Niestabilność polityczna, finansowa i ataki cybernetyczne, utrata reputacji, a także transformacja energetyczna i prognozowane koszty emisji – to zestaw zagrożeń jakie wskazali armatorzy i menedżerowie flot w czasie badania przeprowadzonego przez International Chamber of Shipping (ICS). 

- ICS Maritime Barometer Report 2022-2023 jest pierwszym pełnowymiarowym corocznym badaniem ryzyka i zaufania wśród liderów zajmujących się transportem morskim – podkreślają autorzy badania.

Wzięło w nim ponad 130 decydentów, z których połowa to właściciele statków, a około 35% to operatorzy zarządzający statkami handlowymi. W badaniu skupiono się głównie na zebraniu informacji dotyczących takich zagadnień jak: 

• Jakie są największe wyzwania i szanse stojące obecnie przed sektorem morskim?
• Jak zmienia się profil ryzyka sektora morskiego?
• Jak firmy są przygotowane do łagodzeniu długoterminowych wyzwań i pojawiających się problemów?

- Sektor morski przechodzi od dłuższego czasu  proces szybkich zmian, przechodząc w kierunku bardziej ekologicznej działalności w przyszłości, jednocześnie zmagając się ze zwiększoną niestabilnością geopolityczną – zauważa w słowie wstępnym Prezes ICS Emanuele Grimaldi. 

Stwierdza on, że „Wielu interesariuszy z branży morskiej aktywnie szuka bardziej ekologicznych ścieżek rozwoju w celu stymulowania wzrostu w swoich sektorach”. Ale wielu traci grunt. Operatorów transportu morskiego trapi bowiem „ciągła niepewność co do dróg prowadzących do [oferowania usług – MG] bardziej przyjaznych dla środowiska”.

Na ekologicznych ścieżkach

Zdaniem prezesa ICS sprawia to, że inwestycje są niezwykle ryzykowne, a tym samym spowalniają tempo tak potrzebnego postępu. Jego zdaniem „Potrzeba jasnego kierunku od naszych organów regulacyjnych i przywódców politycznych”. 

Tego oczekują inwestorzy, armatorzy i operatorzy transportu morskiego. Zadaniem liderów biznesu morskiego z całego świata „Opóźnienia w podejmowaniu decyzji przez rządy będą miały daleko idące konsekwencje dla żeglugi. 

W niestabilnych czasach i w wyniku braku zdecydowanych decyzji  trudno dokonywać  strategicznych  „wyborów dotyczących kreowania odporności łańcucha dostaw, działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (GHG) oraz  dwutlenku węgla, wyboru alternatywnych dostępnych paliw okrętowych”.  

Niewątpliwie wciąż nieznane są kierunki rozwoju odpowiednio gęstej infrastruktury, która zapewni szeroką sieć dostępu nowych miejsc do bunkrowania w portach. 

- Te czynniki zadecydują o tym, jak rozwinie się branża w najbliższej dekadzie – podkreśla Grimaldi.

Liderzy biznesu zajmujący się transportem morskim podkreślają, że w ciągu ostatniego roku sektor morski udowodnił, że jest w stanie sprostać wyzwaniom związanym z handlem po pandemii. Dziś  obawy budzi sytuacja polityczna, która przerodziła konflikt lokalny w sytuacją prowadzącą do globalnej politycznej niestabilności. 

Nowa hierarchia ryzyk

W ciągu ostatniego roku – w ocenie liderów działających w transporcie morskim - w branży przewozów morskich radykalnie zmieniły się kryteria oceny poziomów ryzyka. Na pierwszym miejscu znalazły się zagrożenia wynikające z niestabilności politycznej i zrywanie łańcucha dostaw oraz pojawiające się nowe  bariery w handlu. 

Raport podzielony jest na dwie główne części. W pierwszej zwraca się na najważniejsze zagrożenia — od niestabilności politycznej po możliwości utraty reputacji w branży.  

- Śledząc zmieniające się priorytety naszej branży liderów, Barometr ICS będzie nie tylko służył jako narzędzie do przekazywania ekspertyz ze strony biznesu morskiego, ale także będzie jak kompas kierować dyskusjami z kluczowymi interesariuszami. To ułatwi postęp w obszarach dostosowania do potrzeb i pozwoli na zidentyfikowanie innych zagrożeń, gdzie bardziej dopracowane lub nawet nowe podejście jest bardziej odpowiednie – podkreśla Grimaldi .

Wśród kluczowych ryzyk wymienia się „ryzyko stwarzane przez jednostronne lub fragmentaryczne regulacje” Zdaniem liderów transportu morskiego to ryzyko wciąż rośnie, „ale można je zmniejszyć, jeśli organy regulacyjne będą realizować długoterminową strategię mającą na celu dostosowanie się do globalnych ram regulacyjnych sektora morskiego”.

Protekcjonizm, piraci i cyberataki 

Jednoznacznie stwierdza się, że „Zwrot w kierunku większego protekcjonizmu może zagrozić handlowi morskiemu, a łagodzenie skutków wymaga od rządów docenienia znaczenia handlu morskiego dla światowego dobrobytu”.

Zwraca się również na koniczność ponoszenia coraz większych kosztów wymuszonych postulatem zrównoważonego rozwoju transportu morskiego. Zdaniem operatorów koszty te wywołuje   „utrzymująca się presja na łańcuchy dostaw w ostatnich latach”  i konieczność  kontynuowania inwestycji w celu zapewnienia niezawodnej usług transportu morskiego. Wciąż aktualne pozostaje zagrożenie ze strony różnych odmian piractwa. Rośnie ryzyko prowadzenia biznesu morskiego zagrożonego  wojną i cyberatakami. 

Wraz ze wzrostem ryzyka finansowego i politycznego, szczególnie w związku z trwającym konfliktem na Ukrainie, pojawiają się również obawy co do zdolności firm do radzenia sobie z problemami wywołanymi przez konflikty zbrojne. 

W raporcie podkreśla się, że „chociaż niektóre zagrożenia mogą mieć poważny wpływ na operacje, liderzy transportu morskiego mają przekonanie, co do zdolności branży do zarządzania w warunkach ryzyka” i w takich zmiennych warunkach otoczenia. 

Natomiast wciąż w opiniach menedżerów flot „pojawiają się kwestie obejmują zapewnienie sprawiedliwej transformacji”. Istotną sprawą jest tu nie tylko wymiana układów napędowych lub ich modernizacja ale również szkolenia marynarzy i zapewnienie im odpowiedniej wiedzy w zakresie użytkowania nowych paliw i technologii.

Dekarbonizacja, paliwa i emisje

Respondenci podkreślali, że rośnie zrozumienia branży do włączenia  się w proces transformacji energetycznej. Ale „praktyczne konsekwencje nowych przepisów dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych nadal budzą największy niepokój”.

- Musimy głośno mówić o naszych potrzebach i ambicjach, aby sektor morski był postrzegany jako priorytetowy obszar wsparcia i umieszczony został w bezpośrednim zainteresowaniu obrad rządów krajowych i regulatorów międzynarodowych. Bez takiego podejścia  nie ma co do tego wątpliwości światowy handel – i ludzie na całym świecie od niego zależni – poniesie długofalowe konsekwencje – podkreśla Emanuele Grimaldi w słowie wstępnym do Raportu ICS. 

Zauważano, że  niektóre wymagania inwestorów doprowadziły do nadawania coraz większego znaczenia działaniom na rzecz ochrony środowiska, odpowiedzialności społecznej i zrównoważonego zarządzania (ESG). W branży transportu morskiego trwają dyskusje na temat metod gromadzenia danych, oceny i weryfikacji skuteczności działań w tym zakresie. Niewątpliwie ten kierunek działań zaczyna dominować nie tylko w biznesie morskim.