Powracający co jakiś czas temat wyposażenia polskiej Marynarki Wojennej w nowe okręty służące do niesienia pomocy na morzu przypomina o tym, jaki jest stan obecnie służących tego typu jednostek. W morskim oddziale sił zbrojnych, obok większych okrętów są też dwa mniejsze, również wykonujące odpowiedzialne zadania.

Tak jak większe okręty ORP „Piast” i ORP „Lech”, pozostałe jednostki o podobnych funkcjach służą w Dywizjonie Okrętów Wsparcia 3. Flotylli Okrętów i na co dzień służą w Porcie Wojennym Gdynia. Są to ORP „Zbyszko” i ORP „Maćko”, obecne tam od 1991 roku. Kutry ratownicze proj. 5002 to nieduże jednostki jednośrubowe, przeznaczone do wykonywania działań poszukiwawczo-ratunkowych i zadań nurkowych, prowadzenia prac podwodnych oraz patrolowania wyznaczonych rejonów. Okręty te uczestniczą w akcjach związanych z ratowaniem życia ludzkiego na morzu, udzielania pierwszej pomocy jednostkom morskim zagrożonym pożarem, a także okrętom podwodnym poprzez bezpośrednie dostarczanie na nie powietrza. Jednostki te mogą udzielać pomocy poszkodowanym w wypadkach na morzu, a w razie potrzeby także jednostkom zagrożonym pożarem. Dzięki wyposażeniu dźwigi i linie holownicze, są zdolne do ściągania jednostek morskich z mielizny i holowania niezdolnych do samodzielnego poruszania się. Zarówno walka z pożarami, jak i holowanie to funkcje, do których są przeznaczone także holowniki proj. B860, o których również będziemy pisać.

Dbając o bezpieczeństwo

Oprócz zadań realizowanych indywidualnie, jednostki współpracują też z innymi okrętami, jednostkami SAR, siłami powietrznymi oraz Wojskami Specjalnymi. W składzie załóg znajdują się grupy nurków mogące prowadzić prace podwodne do głębokości 45 metrów. Przeprowadzają rekonesansy i zwiady nurkowe, sprawdzając stan kadłubów i śrub napędowych statków i okrętów pod wodą oraz infrastrukturę portową. To główne zadania, jakie wykonują na co dzień. Biorą też udział  w akcjach wyławiania przedmiotów z dna morskiego i rekonesansach. 

Jednostki proj. 5002 mają 34,5 metra długości i wyporność 375 ton. Osiągają prędkość 11 węzłów. Na burcie jest wykorzystywany głównie sprzęt lekki, służący do prac dźwigowych, holowniczych oraz podczas prac nurkowych, gdy są podłączeni do infrastruktury okrętowej. 

W 2016 roku oba okręty przeszły gruntowną modernizację, która zdaniem członków załogi dała obu jednostkom „drugą młodość”, umożliwiając eksploatację niemal na takim poziomie, jak w momencie ich wejścia do służby, a także zdecydowanie poprawiając komfort służby na nich. Zostały wyposażone w nowoczesny system LARS, składający się z otwartego dzwonu nurkowego i wyciągarki, umożliwiającymi wykonywanie prac na głębokościach do 80m. Zmodernizowano komorę dekompresyjną, która jest kluczowa dla bezpieczeństwa nurków i marynarzy ewakuowanych z okrętów podwodnych. Należy pamiętać, że ewakuacja osób ze znacznej głębokości i podjęcie ich z wody wiąże się z niebezpieczeństwem następstw urazu ciśnieniowego. Stąd muszą spędzić pewien czas w takim obiekcie, co pomaga zwiększyć szanse na ograniczenie lub brak objawów czy urazów.

Nowe wyposażenie

Dzięki wyposażeniu okrętów w specjalistyczny sprzęt hydrauliczny HOLMSTRO nurkowie mogą precyzyjnie wykonywać prace podwodne, takie jak przecinanie obiektów metalowych. Ponadto jednostki doposażono w system kotwiczenia i pozycjonowania, składający się z czterech kabestanów CV-3000, służących do ułatwienia wybierania i luzowania lin, czterech kotwic ważących 750 kg każda, zestawów specjalistycznych, lekkich lin plazmowych, wciągarki renerowej M2700, a także nowoczesnego dźwigu pokładowego HLRM 35/28. Urządzenia te pozwalają jednostce zachować stabilną pozycję podczas wykonywanych prac podwodnych, a także umożliwiają bezpieczny załadunek i wyładunek sprzętu nurkowego. Zmodernizowano również sprzęt nawigacyjny poprzez zamontowanie logu NAVIKNOT 350E i sonaru MS 1000. Dzięki temu jest możliwe precyzyjne określenie parametrów poszukiwanego obiektu oraz naprowadzić nurków do wyznaczonego celu, pomimo panujących warunków i słabej widoczności pod wodą. Remontowi poddano także zespoły mechaniczne i dodano system obserwacji technicznej, który ułatwia poszukiwanie rozbitków na małych i średnich odległościach. 

ORP „Zbyszko” oraz bliźniaczy ORP „Maćko” regularnie biorą udział w ćwiczeniach krajowych i międzynarodowych. Do najważniejszych należą Baltic Sarex, Dynamic Monarch, Smer Medex, Anakonda i Cobra. Regularne uczestnictwo w takich przedsięwzięciach podnosi zdolność członków załóg obu jednostek do wykonywania zadań poszukiwawczo – ratowniczych.

Wielozadaniowość pokazuje, że nawet mniejsze okręty mogą skutecznie realizować cele związane z niesieniem pomocy na morzu. Ich modernizacja ma kluczowe znaczenie szczególnie w sytuacji, gdy nabycie nowych jednostek do tego rodzaju obowiązków jest mocno przesunięte w czasie.