Początki Urzędu Morskiego w Szczecinie sięgają końcówki 1945 roku – to właśnie 2 grudnia zapadła decyzja o zorganizowaniu samodzielnej jednostki tego typu. Natomiast już w lipcu w szczecińskim porcie gościła pierwsza delegacja z Głównego Urzędu Morskiego w Gdańsku.

– Ten zespół miał sporządzić raport na temat stanu urządzeń portowych i taboru pływającego w objętych przez Polskę właśnie portach – przypomina Wojciech Zdanowicz (na zdj. obok), który szefuje Urzędowi Morskiemu w Szczecinie od 2017 roku. – W zasadzie to były pierwsze przymiarki do utworzenia osobnej instytucji w Szczecinie.

Przed organizatorami urzędu stał ogrom pracy. Z zachowanych dokumentów wynika, że decyzja ówczesnego ministra żeglugi i handlu zagranicznego o oficjalnym utworzeniu nowej instytucji została wydana 24 września 1946 roku. Pierwszym dyrektorem Urzędu Morskiego w Szczecinie był kapitan żeglugi wielkiej - Jan Godecki.

Szczecin i Świnoujście. Organizacja od podstaw

– Na wybrzeżu przejęliśmy dwa duże porty o ważnym znaczeniu gospodarczym – w Gdyni, i w Gdańsku. O ile tam tradycje administracji były duże, to inaczej sytuacja wyglądała w portach w Szczecinie i Świnoujściu. Potrzebna była zatem organizacja od podstaw. W pierwszych latach Urząd obejmował wszystkie zadania związane z portem. Między innymi nadzorował rozminowywanie toru wodnego z podejściem do Świnoujścia. Dopiero w latach 50. uznano, że pierwsza część toru wodnego została oczyszczona – mówi dyrektor Zdanowicz.


Teren Bazy Oznakowania Nawigacyjnego w Szczecinie, 1949 rok. / fot. UM Szczecin

W latach 50. ubiegłego wieku zapadły również ważne decyzje: o pogłębieniu toru wodnego dla statków o zanurzeniu 36 stóp, czyli 9 metrów głębokości. Do początku lat 80. ten tor był pogłębiany aż do 10,5 metra.

Mieszkańcom Szczecina siedziba Urzędu kojarzy się budynkiem Czerwonego Ratusza, który jest  wybitnym przykładem monumentalnej architektury w formach neogotyckich. Rozpoczęcie jego budowy przypada na rok 1875. Zabytkowy budynek został zniszczony w 1945 roku. 

Neogotycki Czerwony Ratusz, siedziba Urzędu Morskiego w Szczecinie od 1963 roku. / fot. UM Szczecin

To właśnie tutaj Urząd Morski przeprowadził się w 1963 roku – po jego odbudowie. Wcześniej instytucja mieściła się w obecnej siedzibie Akademii Morskiej na Wałach Chrobrego.

Lider wdrażania nowych technologii

Przełomowe czasy dla Urzędu Morskiego w Szczecinie nastały wraz z nowym stuleciem.

– To właśnie u nas, w ramach zespołu portów Szczecin-Świnoujście, powstał pierwszy system zarządzania i kontroli ruchu statków (VTS). Następnie Urząd Morski wybudował pierwszą w Polsce stację bazową do odbierania sygnału identyfikacji statków – przypomina dyrektor Zdanowicz.

Holownik „Władysław", który pływał pod banderą Szczecińskiego Urzędu Morskiego do 1970 roku. / fot. UM Szczecin

W tamtym czasie, w roku 2000, odbył się pierwszy etap modernizacji toru wodnego do Szczecina.

Obejmował budowę nowych falochronów przy wyjściu kanału Piastowskiego na Zalew Szczeciński oraz przebudowę umocnień brzegowych kanału Piastowskiego na odcinku ok. 3 km toru wodnego, z przystosowaniem ich do planowanej głębokości toru 12,5 metra.


Pogłębianie toru wodnego Świnoujście – Szczecin do 12,5 metra / fot. UM Szczecin

W tym czasie chodziło o przygotowanie brzegów pod kątem przyszłej inwestycji. Od 2013 do 2015 roku trwał drugi etap modernizacji toru wodnego do Szczecina, który obejmował umocnienia brzegowe kolejnych odcinków kanału Piastowskiego oraz kanału Mielińskiego. To zadanie wciąż dotyczyło regulacji i umocnienia brzegu (na odcinku o długości ponad 8 km).

– Obecnie pracujemy nad trzecim etapem modernizacji – najdłuższym i najdroższym. To inwestycja za 1,9 mld złotych na odcinku 62 kilometrów: od portu w Świnoujściu aż do portu w Szczecinie, pogłębienie toru wodnego do 12,5 metra. Kontrakt planowo zakończymy w marcu. Nic nie wskazuje na to by termin był zagrożony – informuje dyrektor Zdanowicz.

Bezpieczeństwo żeglugi i ochrona środowiska priorytetem

Wśród kluczowych zadań urzędu jest utrzymanie bezpieczeństwa żeglugi i ochrony środowiska, ochrony brzegu morskiego, a co za tym idzie – oznakowania nawigacyjnego na torze wodnym. Ważnym zadaniem instytucji jest również zagospodarowanie polskich obszarów morskich, a ostatnio również – elektroniczny rejestr jachtów (jednostek do 24 metrów), którego Urząd Morski w Szczecinie jest twórcą i administratorem (organami rejestrującymi są starostwa i związki sportowe).

– Warto podkreślić, że na naszym torze wodnym mamy ponad 80 pław (oznakowanie pływające)  oraz cztery bramy torowe w postaci staw nawigacyjnych. Dysponujemy flotą około 25 jednostek pływających o różnej wielkości. Część z nich to jednostki inspekcyjne, inne służą do wykonywania pomiarów hydrograficznych, kolejne do obsługi pław – wymienia dyrektor Zdanowicz. – Największym z naszych statków jest Planeta I. To okręt flagowy, nabytek z 2020 roku, na który otrzymaliśmy dofinansowanie unijne.

Przypomnijmy, że Planeta I powstała jako jeden z dwóch supernowoczesnych wielozadaniowców na zamówienie Urzędu Morskiego w Szczecinie. Drugi z nich to Zodiak II, który trafił do Urzędu Morskiego w Gdyni. Cały projekt miał wartość 240 mln zł.

Nowoczesne wielozadaniowce „Planeta I" i „Zodiak II". / fot. UM Szczecin

– To statki, które mogą pełnić funkcję lodołamacza, statku pożarniczego, ratowniczego, do zwalczania zanieczyszczeń czy jednostki do obsługi oznakowania nawigacyjnego – wyjaśnia dyrektor.

Dodajmy, że od kwietnia 2020 roku w Polsce są dwa urzędy morskie: w Szczecinie i w Gdyni. To, jakie dokładnie zadania przypisane są urzędom, prezentuje film dostępny na stronie instytucji.

Czego potrzebuje branża morska w nowym roku i czego życzy sobie dyrektor Urzędu Morskiego w Szczecinie na 76. urodziny?

– Tak jak każda inna branża, jak cały świat, chcielibyśmy zobaczyć już gdzieś na horyzoncie schyłek, koniec światowej pandemii COVID-19, odzyskać poczucie bezpieczeństwa, spokoju i stabilizacji. W nadchodzącym nowym roku życzymy sobie, i całej branży morskiej, by udało się z sukcesem, bez żadnych przeszkód, terminowo i w zakładanym budżecie, zrealizować wszystkie zaplanowane inwestycje i projekty. Dzięki naprawdę ciężkiej pracy i zaangażowaniu naszych pracowników Urzędowi Morskiemu w Szczecinie przez dwa lata trwania pandemii to się udało i nie mam wątpliwości, że jest to możliwe – podsumowuje Wojciech Zdanowicz.

Zdjęcia poniżej:

Budowa sztucznych wysp na Zalewie Szczecińskim, w ramach pogłębiania toru wodnego Świnoujście-Szczecin do głębokości 12,5 metra. / fot. UM Szczecin