Turystyka w cieniu wulkanów i palm. Port na Maderze najbardziej ekologiczny

(CAI) odnotowało w 2024 r. najlepszy rok w historii pod względem ruchu pasażerskiego. Operatorzy turystyczni tej organizacji przyjęły w portach  ponad cztery miliony pasażerów po raz pierwszy od czasu powstania w 1994 r. CAI, to zbiorcza marka Międzynarodowego Stowarzyszenia Portów Wysp Makaronezyjskich. Organizacja zrzesza, zrzesza porty Azorów, Wysp Kanaryjskich (Las Palmas i Teneryfa), Republiki Zielonego Przylądka i Madery. 

Termin Makaronezja pochodzi od dwóch greckich słów makaron, co oznacza błogosławiony lub szczęśliwy, i nesoi, co oznacza wyspę lub grupę wysp. Pełne tłumaczenie to Blessed or Fortunate Islands. Terminologia ta została użyta po raz pierwszy przez botaników, a konkretnie Philipa Barkera Webba, w połowie XIX wieku, a od tego czasu rozprzestrzeniła się na inne dziedziny, które mają niewiele wspólnego z nauką – wyjaśnia portal Macaronesian.org. 

- Organizacja Cruise Atlantic Islands zamknęła rok z łączną liczbą 4 179 673 obsłużonych pasażerów – wyliczyli dokładnie menedżerowie CAI. To oznacza, że na atlantyckich wyspach w ciągu roku liczba turystów zwiększyła się o 25,52% w porównaniu z poprzednim rokiem. W 2024 r. ruch pasażerski zapewnił w portach tych wyspiarskich państw prawie  3 300 tys. morskich turystów. To efekt niezwykłej aktywności operatorów statków pasażerskich. Zaobserwowany od 2023 r. trend wzrostowy przełożył się na liczbę zawinięć cruisów. W 2023 r. statki z pasażerami ciekawymi życia na  Makaronezji cumowały 1 609 razy, by w 2024 r. przywieźć morskich turystów dokładnie 2 043 razy. 

Ten wynik składa się z sukcesów osiągniętych we wszystkich portach Mikornezji. Na przykład, Port Funchal na Maderze przyjął w ubr. 700 tys. pasażerów, ustanawiając rekord. Ten wynik znacznie przewyższa poprzedni rekord, który w 2023 r. wyniósł  ponad 624 tys. pasażerów. W 2024 roku port Funchal został uhonorowany nagrodą jako najlepszy terminal wycieczkowy na świecie. Nagrodę World Cruise Awards przyznano za zrównoważony rozwój portu. W poprzednich dwóch latach, 2022 i 2023, Madera była uhonorowana tzw. „Cruise Oscars” za najlepszy europejski cel wycieczkowy. 

Makaronezja w pigułce

Makaronezja składa się z 40 wysp i wysepek o powierzchni większej niż 1 km2. Usytuowane są one na znacznym akwenie Atlantyku, na zachód od Półwyspu Iberyjskiego oraz północno-zachodniego rogu Afryki. Wyspy położone są na oceanie w zakresie szerokości geograficznej od 14,8°N do 39,7°N.  

Takie położenie sprawie, że turyści mogą spotkać tu bardzo zróżnicowany układ klimatyczny – zwraca uwagę badacz tego regionu José María Fernández-Palacios, w opracowaniu “The islands of Macaronesia,” zamieszczonym w Terrestrial Arthropods of Macaronesia. Biodiversity, Ecology and Evolution, wydanie: (Lisboa: Sociedade Portuguesa de Entomología). 

W Makaronezji możemy spotkać się z wariantami pogody od klimatu umiarkowanego oceanicznego na Azorach, do klimatu śródziemnomorskiego na Maderze, Selvagens i Wyspach Kanaryjskich oraz ciepłego klimatu suchego na Wyspach Zielonego Przylądka. Interesująca jest również struktura wiekowa tych wulkanicznych wysepek. 

- Wiek geologiczny istniejących  wysp i wysepek waha się od mniej niż 35 tys. lat dla Alegranzy na Wyspach Kanaryjskich do 25,7 mln lat (Ma) dla Selvagem Grande. Jednakże góry podmorskie wokół Madery i Wysp Kanaryjskich mają 67 mln lat (Gettysburg w pobliżu Madery), co wskazuje, że Makaronezja jest co najmniej dwa lub trzy razy starsza od swojego najstarszego wynurzonego lądu – wyjaśnia Fernández-Palacios. 

Raj dla turystów odkrywców

Zwraca on uwagę, że wyspy Makaronezji wykazują kontrastowe poziomy izolacji geograficznej od lądu stałego, wahające się od 96 km od Afryki Północnej (Fuerteventura, Wyspy Kanaryjskie) do ponad 1500 km (Flores, Azory) od Półwyspu Iberyjskiego. Granice Makaronezji w sferze morskiej różnią się nieznacznie, ponieważ Cabo Verde jest opisywane jako należące do innej prowincji, a reszta archipelagów jest włączona do prowincji Luzytańskiej.

Ze względu na występujące tu gatunki endemiczne, odwiedzenie Mikronezji może być interesujące dla turystów zainteresowanych biologią. A rejsy eksploracyjne cieszą się coraz większym powodzeniem. Ogólnie rzecz biorąc, endemizm szczególnie dostrzegany jest w środowisku  lądowym wysp. Są  tu rośliny naczyniowe, ślimaki lądowe i stawonogi.  Szczególnie niezwykłym i bogatym środowiskiem żywym jest znaczny odsetek endemicznych gatunków mięczaków lądowych, który sięga ponad 41% na Azorach (potencjalnie blisko 91% po przypisaniu statusu kolonizacji wszystkim gatunkom) i Cabo Verde, ponad 84% na Maderze i ponad 94% na Wyspach Kanaryjskich – wylicza Margarita Florencio w opracowaniu wykonanym wraz z międzynarodowym zespołem pt.  "Macaronesia as a Fruitful Arena for Ecology, Evolution, and Conservation Biology". 

Pomimo niewielkiej powierzchni, Selvagens jest zasiedlony przez ponad 50 gatunków endemicznych (ponad 15% całkowitej liczby gatunków rodzimych), dzieląc inne endemizmy z różnymi archipelagami Makaronezji. Na Wyspach Kanaryjskich poziom endemizmu sięga 66% pająków  i 100% gadów. Prawie 50% gatunków roślin na Wyspach Kanaryjskich to gatunki endemiczne  - podaje Reyes-Betancort w „Diversity, rarity and the evolution and conservation of the Canary Islands endemic flora”. 

Ponad 70% gadów uważa się za endemity pojedynczej wyspy. Ślimaki stanowią wyjątek od tej tendencji, szczególnie na Wyspach Zielonego Przylądka, gdzie liczba gatunków endemicznych stanowi ponad 44% wszystkich gatunków rodzimych, z czego większość jest endemiczna dla Wysp Zielonego Przylądka. 

Makaronezja jako marka

Wyspy Makaronezji nie są jednak łatwo sprzedającą się marką. Lokalne organizacje potraktowały poważnie turystykę morską jako dobry produkt turystyczny. Podjęto szerokie działania aby przekroczyć magiczne 4 mln turystów korzystających ze statków. Postawiono na dwa kluczowe czynniki, które zainteresowały touroperatorów tym regionem.

- Pierwszym i najważniejszym jest szeroko zakrojona praca promocyjna podjęta w celu pozycjonowania tego korytarza atlantyckiego jako atrakcyjnego miejsca docelowego dla operatorów organizujących rejsy – informuje kierownictwo CAI. Te działania wsparto wysoką jakością obsługi turystów oraz różnorodnością oferty i możliwością korzystania z różnych wariantów trasy. Drugim czynnikiem było włączenie Azorów do CAI w 2023 r. To przyczyniło się do zwiększenia zawinięć statków o 175 wejść oraz zwiększania liczby pasażerów  o ponad 152 tys. 

Podkreśla się, że „Nawet bez uwzględnienia wkładu Azorów, wzrost CAI pozostał niezwykły: wzrost o 20,95% liczby pasażerów (4 027 518) i wzrost o 16,09% liczby zawinięć statków (1 868)”. To efekt szerokiej pracy promocyjnej, by odbudować rynek po pandemii Covid-19. Zaznacza się, że osiągnięto go „po przekroczeniu liczb z 2019 r. — ostatniego roku przed pandemią, kiedy po raz pierwszy osiągnięto granicę trzech milionów pasażerów” 

Przed konferencją z okazji 30-lecia utworzenia CAI Paula Cabaço, dyrektor generalna Ports of Madeira powiedziała: „Będzie to okazja, aby oddać hołd wszystkim tym ludziom o wielkiej wartości i wizji, którym rynek rejsów w regionie Makaronezji wiele zawdzięcza. Dowiedli oni, że tylko poprzez współpracę możemy ugruntować swoją pozycję w globalnej i konkurencyjnej branży, takiej jak rejsy wycieczkowe”.

CAI zorganizowało swoje pierwsze spotkanie 19 września 1984 r. w Funchal. Wzięli w nim udział  menedżerowie z urzędów morskich i portów  z Madery i Wysp Kanaryjskich. Konferencja w 2024 r. upamiętniła tą inicjatywę rozmową z uczestnikami spotkania założycielskiego: Juanem Francisco Martinem, byłym dyrektorem handlowym Ports of the Canary Islands; João Reisem, byłym prezesem APRAM; Michaelem Blandy, byłym dyrektorem generalnym Blandy Group; Eduardo Alvarez Hamilton, byłym dyrektorom generalnym Hamilton & CO na Wyspach Kanaryjskich. W spotkaniu uczestniczył również Franklim Spencer, były prezes Ports of Cape Verde i Pedro Roque, były prezes Port Authority z Teneryfy.

Cruise Atlantic Islands powstało w 1994 r. dzięki wspólnej inicjatywie i wysiłkowi zarządów portów Madery i Wysp Kanaryjskich. Organizacja powiększyła się w 2006 r. poprzez włączenie się w jej działalność  Republiki Zielonego Przylądka. W 2023 r. zdecydowały się przystąpić do CAI porty z Azorów. 

Morski turysta źródłem portowych zysków

W komunikacie podkreśla się, że „W coraz bardziej konkurencyjnej i globalnej branży rejsów wycieczkowych CAI reprezentuje rynek 4,2 miliona turystów, pozycjonując się jako odrębny produkt oparty na unikalnych, ale uzupełniających się tożsamościach atlantyckich wysp Makaronezji”.

Według CLIA (Cruise Lines International Association), organizacji skupiającej większą część operatorów cruisów, rynek CAI w 2023 r. stanowił 2,3% globalnego rynku pasażerów rejsów wycieczkowych. Być może liczby te zostaną skorygowane w górę w tym roku. Można uznać za niezwykły sukces, że kiedyś marginalny rynek znalazł swoje miejsce i uznanie globalnych graczy. 

Jednym z beneficjentów dynamicznego wzrostu rynku Makronezji jest Global Ports Holding. W roku obrotowym 2024 Holding  odnotował dochód netto w wysokości 10,3 mln USD przy skorygowanych przychodach w wysokości 172,7 mln USD za rok obrotowy zakończony 31 marca 2024 r. Rok wcześniej rok obrotowy zakończył się stratą netto w wysokości 10,5 mln USD przy sprzedaży usług w wysokości 117,2 mln USD. Dobry wynik w roku obrotowym 2024 Global Ports Holding osiągnął dzięki obsłużeniu 13,4 mln pasażerów w 31 portach obsługiwanych przez Holding, w porównaniu z 9,2 mln w roku obrotowym 2023. 

Global Ports Holding 36% przychodów zawdzięcza sprzedaży usług w obu Amerykach, a 23% uzyskano z obsługi pasażerów w portach zachodniego Morza Śródziemnego i Atlantyku. W portach Morza Śródziemnego i Adriatyku uzyskano 20% przychodów, 13% uzyskano w portach położonych w centrum Morzu Śródziemnemu i Europy Północnej. 10% dzięki innym usługom portowym.

Na podstawie wyników sygnalizowanych w 2024 r. można założyć, że rok obrotowy, który zakończy się w 2025 r. przychodami wyższymi o około 20%. Kierownictwo Global Ports Holding założyło w 2024 r., że w ciągu nowego roku obrachunkowego do 31 marca 2025 r. firma może obsłużyć 16 mln pasażerów.

Global Ports Holding czerpie swoje przychody głównie z usług terminali portowych, cumowania i oraz pilotażu i holowania, a także z usług pomocniczych, takich jak przeładunek i usuwanie odpadów, usługi docelowe i nabrzeżne, zarządzanie obszarem i terminalem oraz usługi załogi.

Na globalnym rynku turystycznym trwa silna walka konkurencyjna i lokalne organizacje turystyczne wraz zarządami portów walczą o każde wejście statku i każdego morskiego turystę. Każdy rodzaj usług związanych z obsługą turystów statków pasażerskich przynosi wymierne przychody zarządom portów i miastom portowym.  Zorganizowana i kompleksowa promocja przynosi konkretne efekty wizerunkowe i biznesowe. To często turyści, którzy przypływają na statkach wyrabiają  portom i miastom portowym dobrą opinię, która przekłada się na efekty biznesowe. Warto więc walczyć o każdy procent rynku.