Rozwój śródlądowego transportu wodnego, bezpieczeństwo żeglugi oraz możliwości zagospodarowania Wisły - były tematami senackiej konferencji „Warszawa wraca nad Wisłę". Jej uczestnicy podkreślali korzyści z transportu wodnego, zwracali też uwagę na ochronę przyrody i brak uregulowania tej rzeki.

Poniedziałkowa konferencja została zorganizowana przez Parlamentarny Zespół ds. Rozwoju Dróg Wodnych. W otwarciu spotkania wziął udział marszałek Senatu Stanisław Karczewski. Obecni też byli przedstawiciele Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Ministerstwa Środowiska oraz m. st. Warszawy.

Karczewski zaznaczył w swoim wystąpieniu, że "być może" będzie kandydatem na prezydenta stolicy. "Ponieważ taka propozycja praktycznie padła i zastanawiam się nad tym - być może faktycznie podejmę ten trud kampanijny, a później pracę, jako prezydent Warszawy - to powiem, że jedną z pierwszych moich myśli, na temat tego, co należy zrobić w Warszawie, dotyczyła właśnie Wisły, tego co z Wisłą należałoby zrobić, jak ją zagospodarować” - mówił marszałek Senatu.

"Wisła nam się kojarzy - ta warszawska - z Cudem nad Wisłą, z tragicznymi wydarzeniami Powstania Warszawskiego, kiedy Rosjanie nie chcieli pomóc i patrzyli przez Wisłę, na to jak Warszawa krwawi i się wykrwawia. Mamy dług wdzięczności do tej Wisły" - ocenił Karczewski. Przywołał słowa Ojca Świętego Jana Pawła II, który o Wiśle mówił, że "jest to rzeka wszystkich ziem polskich, rzeka naszych dziejów".

Wiceminister środowiska Mariusz Gajda podkreślił, że przed laty wiele polskich miast odwróciło się od Wisły, a w tej chwili jest wieli powrót do idei, aby rzeka i miasta "wreszcie zaczęły żyć w pełnej symbiozie".

Jak zauważył Wisła na warszawskim odcinku charakteryzuje się bardzo zmiennym stanem wód, natomiast odcinku krakowskim jest praktycznie stały poziom wody, dzięki stopniom wodnym. Gajda dodał, że zbieżne z programem rozwoju śródlądowych dróg wodnych, jest to, aby w Warszawie lub trochę poniżej stolicy powstał pierwszy niewielki stopień wodny o wysokości piętrzenia wody ok. dwóch, trzech metrów, aby zapewnić minimalny poziom wody w rzece.

"Rzeka nie ucierpi na tym, dalej będzie rzeką naturalną, będzie dalej mieściła się w swoim korycie, natomiast pozwoli to na lepsze wykorzystanie tej rzeki, na możliwość uruchomienia tego potencjału turystycznego" - przekonywał Gajda.

Dyrektor Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Warszawie kpt. Maciej Gromek zauważył, że Warszawa leży nad środkową Wisłą, to fragment od ujścia Sanu do ujścia Narwi. Podkreślił, że na tym odcinku roboty regulacyjne nigdy nie zostały ukończone, zostały wykonane mniej więcej w 30 proc., z tego przez ostatnie 30 lat spora część uległa degradacji.

"Warunki na Wiśle środkowej są bardzo trudne i w zasadzie nie mówimy o żegludze towarowej na tym odcinku, dopiero musimy przygotować tę rzekę do transportów" - wskazał Gromek.

Wyjaśnił, że na omawianym odcinku Wisła jest w klasie Ib, co oznacza, że mogą po niej pływać statki o zanurzeniu do 1,4 m biorąc po uwagę 20-centrymetrowy zapas bezpieczeństwa. Ponadto, jak dodał, w ciągu ostatnich 10 lat Wisła w swojej klasie była tylko przez 180 dni, czyli 18 dni średnio rocznie. Dodał, że pogłębienie rzeki doprowadziłoby do obniżenie lustra wody.

Gromek zauważył, że jedna barka transportowa może zastąpić od 45 do nawet 70 samochodów dostawczych. Podkreślił, że żegluga śródlądowa jest najczystszym, najtańszym środkiem transportu.

Wiceprezydent stolicy Michał Olszewski powiedział PAP nawiązując do tematu konferencji, że Warszawa "stoi frontem do Wisły". Podkreślił, że działania miasta wokół Wisły skupione są w trzech obszarach: przyroda, bezpieczeństwo i rekreacja. Zaznaczył, że Wisła jest unikalna w skali europejskiej pod względem przyrodniczym i miasto dokłada starań, by "symbioza między przyrodą i człowiekiem nigdy nie była zachwiana".

Olszewski pytany przez PAP o możliwość wykorzystania Wisły do transportu śródlądowego i ewentualną rolę Warszawy odparł: "Nie ukrywam, że jestem sceptyczny, dlatego, że wszystkie argumenty dot. transportu wodnego oczywiście do mnie przemawiają, natomiast pamiętajmy o tym, że zmieniła się charakterystyka całej logistyki wokół rzek".

Podkreślił, że "dużym wyzwaniem jest pogodzenie interesu przyrodniczego z interesem czysto transportowym". "I na pewno nie będziemy chcieli, aby jakiekolwiek inwestycje, które będą prowadzone w celu uregulowania kwestii funckcjonowania rzeki godziły w interes ekologiczny, bo byłoby to z wielka szkodą dla warszawskiego odcinka Wisły" - zaznaczył wiceprezydent Warszawy.

Przemysław Daca z Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej nawiązując do słów Karczewskiego przekazał, że dzięki inicjatywie administracji i dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej resort wyszedł z inicjatywą, żeby Jan Paweł II został patronem żeglugi śródlądowej.

"Ten pomysł spotkał się z aprobata Episkopatu Polski, wniosek trafił do Rzym, miejmy nadzieję, że niebawem Jan Paweł II stanie się naszym patronem" - mówił.

W 2016 r. rząd przyjął założenia do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016-2020, z perspektywą do 2030 r. Według tych planów, do 2030 r. Odra na całej swojej długości, a Wisła od Warszawy do Gdańska, mają stać się międzynarodowymi szlakami żeglugowymi.

W marcu tego roku prezydent Andrzej Duda podpisał akt ratyfikacyjny europejskiego porozumienia w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym. W efekcie Polska zobowiązała się doprowadzić główne szlaki wodne do IV klasy żeglowności, czyli umożliwiającej żeglugę statkom i barkom o zanurzeniu do 260 cm przez 240 dni w roku.

Przez Polskę przepływają trzy szlaki w ramach europejskiego systemu śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym: droga wodna E30 łącząca Morze Bałtyckie w Świnoujściu z Dunajem w Bratysławie, droga wodna E40 łącząca Morze Bałtyckie od Gdańska z Morzem Czarnym w Odessie oraz droga wodna E70 łącząca Odrę z Zalewem Wiślanym, będąca częścią europejskiego szlaku komunikacyjnego Wschód-Zachód, łączącego Kłajpedę z Rotterdamem.

Szacunkowe koszty inwestycji na głównych polskich rzekach szacowane są na ok. 70 mld zł.