Straż Wybrzeża Islandii (Landhelgisgæsla Íslands) udzieliła 19 kwietnia br. pomocy małemu statkowi towarowemu, który osiadł na mieliźnie u wybrzeży Islandii. Służby monitorowały stan jednostki pod kątem zagrożenia zanieczyszczenia morskiego. To przykład działań małej, ale istotnej formacji tego wyspiarskiego kraju.

Służby prasowe poinformowały, że zbudowany w 1996 roku statek Wilson Skaw o nośności 6 460 dwt osiadł 18 kwietnia na mieliźnie u wybrzeży Ennishofoi w zatoce Húnaflói w północno-zachodniej Islandii. Zarejestrowany na Barbadosie transportowiec, obsługiwany przez firmę żeglugową Wilson of Norway, był w drodze z Hvammstangi do Hólmavík. Po otrzymaniu doniesień o incydencie, Straż Wybrzeża wpierw wysłała śmigłowiec do przelotu nad obszarem, aby ocenić stan statku. Załoga jednostki latającej przekazała, że warunki pogodowe w okolicy były spokojne, a Wilson Skaw, choć mocno zaklinowany, nie był w bezpośrednim niebezpieczeństwie. Wokół niego też nie było plam świadczących o wycieku oleju napędowego.

Wieczorem 18 kwietnia jednostka Straży Wybrzeża, okręt patrolowy ICGV Freyja, dotarł do osiadłego na mieliźnie statku i wysłał zespół nurków, którzy zbadali kadłub statku i ustalili pełną sytuację, w tym bezpieczeństwo dla niego i potencjalne zagrożenia, w tym groźba wycieku. Podwodni specjaliści poinformowali, że połowa 112-metrowego statku utknęła na dnie, jednak nie doszło do rozszczelnienia czy innych form uszkodzenia kadłuba. Jako środek ostrożności, następnego dnia rozciągnięto wokół frachtowca zaporę powstrzymującą potencjalny wyciek. Zagrożenie wynikało z faktu, że Wilson Skaw przewoził 2 000 ton stali i 195 ton oleju. Stąd istotne stało się jego odciążenie.

Straż Wybrzeża informuje, że statek przewozi 2000 ton soli i ma na pokładzie 195 ton oleju. Na podstawie wstępnej oceny uważają, że jednostka będzie musiała zostać odciążona, zanim zostaną podjęte jakiekolwiek próby jego poruszenia. Jego właściciel jest prawnie odpowiedzialny za przedstawienie planu ratunkowego, więc służby spodziewają się, że prawdopodobnie pozostanie ona unieruchomiona przez co najmniej kilka dni. Obecnie wciąż trwają przygotowania do operacji ratunkowej, a w gotowości pozostaje okręt patrolowy ICGV Freyja pozostaje w gotowości na wypadek, gdyby potrzebna była pomoc.

Wikingowie z północny

Islandzka Straż Wybrzeża to umundurowana formacja morska tego słabo zaludnionego, posiadającego zaledwie 376 tys. ludności kraju. Wykonuje zadania związane z ochroną granic morskich, zwalczaniem przemytu, a także przestrzeganiem prawa morskiego. Pomimo że morska przestrzeń ekonomiczna państwa znajduje się pod ochroną członków NATO (co ma korzenie w czasach II wojny światowej), to Islandia dąży do posiadania zdolności obrony swoich interesów gospodarczych, co wynika ze znaczenia i tradycji rybołówstwa, w tym i rywalizacji z innymi państwami oraz UE w zakresie dostępu do łowisk, wielkości połowów czy też morskich źródeł surowców. Działania formacji opierają się na gromadzeniu, analizowaniu i rozpowszechnianiu informacji w ścisłej współpracy z krajami sąsiadującymi w celu stworzenia jak najdokładniejszego obrazu powierzchni w dowolnym momencie, aby zapewnić bezpieczeństwo morskie i ochronę. Jest ona również organem ścigania odpowiedzialnym za poszukiwania i ratownictwo, nadzór nad bezpieczeństwem morskim i ochroną oraz egzekwowanie prawa na morzach otaczających Islandię. 

Obowiązki islandzkich sił morskich obejmują ochronę przed nielegalną migracją i przemytem, kontrolą rybołówstwa, nadzorem i reagowaniem na zanieczyszczenia, ochronę zasobów naturalnych i ekologii oraz działania ratunkowe. Straż Wybrzeża obsługuje też System Obrony Powietrznej NATO Islandii i jest odpowiedzialna za usuwanie ładunków wybuchowych (EOD) w Islandii, pomiary hydrograficzne i tworzenie map morskich. Zapewnia również transport medyczny w nagłych przypadkach, pomoc w egzekwowaniu prawa na lądzie oraz ochronę ludności.

Główne atuty Straży Przybrzeżnej leżą w zróżnicowanych umiejętnościach, wykształceniu i doświadczeniu 250 członków formacji. W jej szeregach służą specjaliści z zakresu służby morskiej, powietrznej eksperci od ładunków wybuchowych, a także doświadczona kadra dowódcza, współpracująca i szkoląca się wraz z innymi państwami NATO, w tym biorąc udział w misjach zagranicznych. Ogromne znaczenie dla działalności Straży Przybrzeżnej ma ciągłe szkolenie, stąd jej członkowie biorą też udział w częstych ćwiczeniach, zarówno w ramach formacji, jak i we współpracy z krajowymi i międzynarodowymi partnerami, aby być przygotowanym do znaczących i różnorodnych obowiązków Straży Przybrzeżnej. Motto formacji, "Zawsze przygotowani", jest uosabiane przez dobrze wyszkoloną i utalentowaną kadrę.

w skład formacji wchodzi Departament Hydrograficzny (odpowiednik polskiego Biura Hydrograficznego Marynarki Wojennej) odpowiedzialny zarówno za badania hydrograficzne jak i tworzenie map morskich, które są niezbędne dla bezpiecznej żeglugi. Każdy statek musi posiadać najnowsze wydanie niezbędnych map, tj. map tranzytowych i map przybrzeżnych. Ponadto na statku muszą znajdować się instrumenty niezbędne do wykreślania pozycji na mapie oraz wykazy świateł, tabele pływów i pilotów obejmujące odpowiednie obszary morskie. Mapy muszą być skorygowane i aktualne zgodnie z najnowszymi "Notices to Mariners". W stosownych przypadkach należy wprowadzić inne poprawki.

Departament Hydrograficzny ICG wydaje comiesięczną publikację zawiadomień dla marynarzy z informacjami o zmianach, które należy dodać do map morskich. Departament Hydrograficzny ICG stale dokonuje przeglądu obszarów oceanicznych, które są objęte starszymi badaniami.

Islandzka Straż Wybrzeża jest odpowiedzialna za badania hydrograficzne zgodnie z klauzulą 17 ustawy nr 52/2006. Zadanie to wykonuje Departament Hydrograficzny (ICG-HD). ICG-HD pracuje w dwóch sekcjach: sekcji pomiarów i sekcji map. ICG-HD sporządza mapy morskie i wydaje inne publikacje morskie dla żeglarzy wokół Islandii. Głównym celem jest ukończenie serii map brzegowych w skali 1:100 000 oraz aktualizacja planów portów.

Do 1960 badania hydrograficzne i sporządzali mapy morskie wód islandzkich pozostawały w gestii Danii, przekazując te obowiązki następnie Islandii. Mapy islandzkie dzielą się na tranzytowe (skala: 1:200 000 - 1:3 500 000) przybrzeżne (skala: 1:70 000 - 1:160 000) i podejściowe-portowe (skala: 1:10 000 - 1:50 000)

Nie ilość, a jakość

Z racji na ograniczenia budżetowe i politykę władz w Reykjavicku, formacja liczy cztery jednostki morskie. Najnowszym i najnowocześniejszym jest CGV Freyja, zbudowana w Korei Południowej i będąca w służbie od 2021 roku. Ma długość 85,8 metrów długości i pojemność rejestrową brutto 4 566 GT. Prędkość wynosi 17 węzłów, zapewniana przez dwa silniki Bergen Diesel ME o mocy 6000 kW. Załoga liczy 18 osób.

Kolejnym jest okręt patrolowy ICGV Þór, działający pod islandzką banderą od 2011 roku, mająca 93,80 metra długości i pojemność rejestrową brutto 4 049 GT. Osiąga prędkość ponad 20 węzłów, a napęd stanowią dwa silniki Rolls-Royce Bergen diesel o mocy 4 500 kW każdy. Jest wyposażony w dwie łodzie i śmigłowiec przeznaczone do zadań ratunkowych, a także uzbrojenie w postaci jednego systemu artyleryjskiego Bofors 40 mm oraz dwa karabiny maszynowe 12,7 mm. W porównaniu z poprzednią jednostką ma dużo liczniejszą załogę, liczącą 48 marynarzy.

W służbie islandzkich sił morskich są także mały kuter patrolowy, ICGV Baldur (III) o długości 21 metrów, a także łódź do zadań specjalnych ICGV Óðinn. Co istotne, na pokładzie Baldura działa też zespół ekspertów ds. badań hydrograficznych w miesiącach letnich, które w okresie zimowym są  przetwarzanie we współpracy z kartografami nautycznymi.

Oprócz jednostek morskich, Islandzka Straż Wybrzeża ma w swoim wyposażeniu także powietrzne, są to trzy śmigłowce Airbus Super Puma H225 oraz samolot patrolowy DHC-8-Q314. Do zadań sił powietrznych należą akcje ratunkowe (w ramach systemu SAR) w kraju oraz na morzu, działania patrolowe, a także informowanie o zagrożeniach naturalnych. 

Jednostki morskie i powietrzne formacji  są zaprojektowane i wyposażone tak, aby zapewnić szybką reakcję w sytuacjach kryzysowych, w tym ratowanie osób z niebezpieczeństwa na morzu lub na lądzie, zapewnienie pilnego transportu medycznego i pomoc łodziom i statkom w ramach jurysdykcji kraju. 

Choć na pierwszy rzut oka islandzkie siły morskie wydają się symboliczne, pełnią ważną rolę w systemie obrony państwa, świadcząc też o świadomości władz w zakresie ochrony interesów kraju i jego gospodarki morskiej.