„Bałtycki Strażnik” oślepiony przez słońce. Aframax z rosyjską ropą przemknął przez Bałtyk na Morze Śródziemne

Pływający pod banderą Beninu zbiornikowiec aframax Sun (IMO 929317) to kolejny rosyjski zbiornikowiec, który przepłynął cały Bałtyk i przez Cieśniny Duńskie. Omijając Albion i Irlandię od północy  ominął kanał La Manche i przewozi ropę z rosyjskich portów bałtyckich do znanych dobrze odbiorców. Ropa jest przepompowywana między statkami na kotwicowiskach lub w portach.

Rosyjska ropa trafia także do rafinerii, z których produkty trafiają na rynek lokalny lub do innych krajów, również do odbiorców w Unii Europejskiej. W trakcie, gdy trwają ćwiczenia Northern Coasts 2025, pod banderą Beninu zbiornikowiec przepłynął Bałtyk wzdłuż polskiej wyłącznej strefy ekonomicznej. 

Statek ominął od wschodu i północy Wyspy Brytyjskie, a następnie od zachodu Irlandię, minął Gibraltar i dotarł na Morze Śródziemne. Obserwatorzy Windward śledzą na bieżąco ruchy floty cieni i informują o co bardziej spektakularnych ruchach statków.

Trasa zbiornikowca aframax Sun z Bałtyku na Morze Śródziemne. Źródło: Windword AI

Szlak przemytników

- Zbiornikowiec Sun jest objęty sankcjami zarówno przez UE, jak i Wielką Brytanię – przypomina Windword i zaznacza, że statek „pływa pod fałszywą banderą Beninu”. To sprawia, że ubezpieczenie statku w przypadku jakiejkolwiek katastrofy nie będzie możliwe do wyegzekwowania, „jeśli tankowiec je posiada, co sprawia konieczność dodatkowego nadzoru, gdy statek pływa po wodach Europy Północno-Zachodniej”.

W ubiegłym miesiącu, Sun przepłynął dłuższą drogą wzdłuż francuskiej i irlandzkiej strefy ekonomicznej i omijające Wielką Brytanię, przez cały Bałtyk dotarł do terminalu paliwowego Primorska na początku sierpnia. Po przyjęciu ładunku ropy Urals w Rosji około 25 sierpnia, Sun ponownie wybrał dłuższą trasę, aby ominąć kanał La Manche – ustalili analitycy Windword.

Kapitan Sun tak wybiera trasę przejścia, że „spędza minimalny czas na wodach terytorialnych Wielkiej Brytanii”. Statki floty cieni starają się minimalizować czas przejścia przez wody terytorialne. Ponieważ każdy statek wpływający na akweny zarządzane przez administrację Wielkiej Brytanii musi informować służby straży przybrzeżnej o aktualne ubezpieczenie. Pytanie o odpowiednie dokumenty wysyłane jest drogą radiową do statku z prośbą o dowód ubezpieczenia. Podobne działania są prowadzone również na wodach UE.

Ekspert WIndword podkreśla, że „Ta niezwykła trasa statku pojawia się, gdy statki "pod fałszywą banderą" testują determinację rządów europejskich i brytyjskich i kontynuują handel bez przeszkód”. A zauważmy, że flota cieni według ekspertów liczy już ponad 2 130 statków, głównie zbiornikowców. Znaczna ich część pływa również po wodach terytorialnych i w strefach ekonomicznych państw Unii Europejskiej. 

Flota cieni. Źródło: Windword AI

Mimo, że Sun i inne statki pływające pod fałszywymi banderami są praktycznie bezpaństwowcami, to statki te pływają po wodach terytorialnych, powołując się na Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS) i prawo wolnego dostępu. Na tej podstawie kapitan statku może uniknąć zakazu i inspekcji. Okazuje się, że funkcjonująca od ponad 40 lat „Konwencja o prawie morza” (ang. United Nations Convention on the Law of the Sea) ma istotne luki, które utrudniają walkę z flotą cieni i zagrożeniem katastrowy ekologicznej. Pisaliśmy o UNCLOS tutaj.

Zbiornikowiec  Sun. Morze Śródziemne. Pozycja 07-09-2025 g. 12:00. Źródło: https://www.marinetraffic.com 

Pod fałszywą banderą

Windward AI pokazuje, że Sun zaczął po raz pierwszy informować, że podniósł (fałszywą) banderę Beninu 2 lipca br., gdy znajdował się na Morzu Marmara. Miało to miejsce po tym, jak został pozbawiony uprawnień do korzystania z rejestru  przez poprzednią banderę (Antigua and Barbuda Department of Marine Services and Merchant Shipping (ADOMS). Administracja informuje, że aktualnie „Antigua i Barbuda prowadzi w pełni rozwinięty międzynarodowy rejestr statków, w którym zarejestrowanych jest prawie 1400 statków o łącznej pojemności brutto ponad 11 milionów ton”.

Statek zmieniał pozycję i pływał po wodach tureckich przez większą część czerwca po tym, jak 21 maja został objęty sankcjami przez UE. Wielka Brytania nałożyła na zbiornikowiec sankcje 22 lipca br. Następnie kapitan zbiornikowca wprowadził go na wody Morza Egejskiego. Na tych i sąsiednich akwenach zbiornikowiec był śledzony przez Windword. Według danych śledzenia statków Sun od 5 lipca przebywał  22 dni na greckich wodach terytorialnych. Po czym popłynął na północ do Dardaneli, gwałtownie zmieniając kierunek i kierując się na zachód przez Morze Śródziemne do Primorska – wynika z danych zebranych przez Windword AI.

- RN/UKCG powinien wchodzić na pokład i zatrzymywać takie statki podczas żeglugi przez wyłączną strefę ekonomiczną Zjednoczonego Królestwa. Skonfiskować i sprzedać na aukcji ładunek i kadłub (na złom, jeśli zajdzie taka potrzeba). Te statki nie biorą udziału w niewinnych przejściach – nawołuje na portalu społecznościowym Duncan McGregor, Head of Legal, Urban Chain.

Jeszcze przed nałożeniem sankcji Sun został zidentyfikowany przez Windward jako statek "wysokiego ryzyka" i umieszczony na liście floty cieni już w listopadzie 2023 roku. - Od czasu objęcia sankcjami podróże zbiornikowca są teraz dłuższe i bardziej skomplikowane – zauważa Michelle Wiese Bockmann, maritime intelligence analyst, Lloyds List, która relacjonowała ustalenia Windword. 

Przykład tego zbiornikowca pokazuje, jak zmienia się ruch statków  floty cieni powiązanych z Rosją. Po raz kolejny okazuje się, że wprowadzone przez kraje UE sankcje są nieskuteczne. Praktycznie nie ma szans na przeprowadzenie jakiejkolwiek inspekcji lub zakazu przejścia przez wody terytorialne. Coraz więcej statków floty cieni przepływa obok straży przybrzeżnej i okrętów pod fałszywą banderą.