Vaasa – portowe miasto z europejskim zielonym liściem. Lekcja dla Trójmiasta

Nad Zatoką Botnicką leży miasto, które wyróżnione zostało europejską nagrodą „European Green Leaf Award 2026” w ramach konkursu European Green Capital and Leaf Awards. Vaasa, nordycka stolica energetyczna, to dynamiczne miasto na zachodnim wybrzeżu Finlandii, liczące 67 tys. mieszkańców. Energia jest tu czymś więcej niż zasobem – to siła napędowa kształtująca biznes, życie społeczności i rozwój miasta – podkreśliło jury działające pod egidą Komisji Europejskiej. 

Przedstawiciele Jury zauważyli, że „Zaangażowanie Vaasa w zrównoważony rozwój jest ambitne i przyszłościowe. Miasto dąży do osiągnięcia neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla do końca dekady i jest sygnatariuszem karty Misji UE w zakresie adaptacji do zmian klimatu”.

Podkreśla się, że władze Vaasa w sposób modelowy organizują współpracę między administrację, przedstawicielami biznesu, organizacjami społecznymi i uczelniami. I nie jest ro przyszłość, bowiem lokalne uniwersytety, przedsiębiorstwa i gminy już współpracują w zakresie badań, rozwoju działań, technologii i proekologicznych wyrobów, edukacji i innowacji. Dzięki temu region ten jest już najbardziej innowacyjny w Finlandii.

A trzeba zauważyć, że to niewielkie miasto portowe, leżące prawie w połowie Zatoki Botnickiej, jest silnym ośrodkiem przemysłowym. Działa tu około 180 firm technologicznych o sprzedaży rocznej około 6 mld EUR rocznie. Firmy te planują wykonać inwestycje w technologie związane z energetyką przyjazną dla środowiska ponad 1,9 mld EUR do 2030 r. Już dziś corocznie na badania proekologiczne i rozwój nowych technologii wydaje się około 250 mln EUR. Tu powstaje 60% patentów zgłaszanych w krajach nordyckich związanych z energią odnawialną. 

Przy czym 80% nakładów na badania i rozwój wydają podmioty prywatne. Z tego regionu zakłady przemysłowe zapewniają 30% eksportu Finlandii produktów związanych z wytwarzaniem energii na lądzie i na morzu. W przemyśle zlokalizowanym w Vaasa pracuje 13 tys. osób. Istotne jednak jest to, że pracujący w regionie to 25% inżynierów i pracowników wytwarzających innowacyjne produkty w fińskim przemyśle energetycznym.  

Jury przyznające nagrodę składało się z przedstawicieli kluczowych europejskich i międzynarodowych organizacji zajmujących się działaniami na rzecz ochrony środowiska. Podkreśla się, że „Członkowie jury reprezentują szeroki zakres wiedzy specjalistycznej i mają dogłębną wiedzę na temat omawianych zagadnień”. W skład jury przyznającego nagrodę „European Green Leaf Award 2026” weszły  następujące organizacje i ich przedstawiciele:

● Patrick Child, Deputy Director General for Environment, European Commission (Chair)

● Frédéric Boyer, Head of Office, Covenant of Mayors-Europe

● Katja Rosenbohm, Head of Communications, European Environment Agency

● Andre Sobczak, Secretary-General, Eurocities

● Kata Tüttő, City Councillor of Budapest, Member of the European Committee of the

Regions. 

Zielone miasto tętniące życiem 

Jury podkreśliło, że „To tętniące życiem centrum łączy nowoczesną wielokulturowość, młodzieńczy entuzjazm i najnowocześniejsze innowacje ze spokojnym pięknem natury, oferując mieszkańcom i turystom wyjątkowe połączenie miejskiego życia i zapierających dech w piersiach krajobrazów”.

Vaasa, to  miasto usytuowane w urokliwym  archipelagu Kvarken. Jest to jedyne w Finlandii miejsce światowego dziedzictwa przyrodniczego wpisane na listę UNESCO. Wyróżniają go płaskie równiny oraz krajobrazy na styku lądu i morza. Nawet przy niesprzyjającej pogodzie widoki zapierają dech i czuje się duszę regionu, który dosłownie wyrósł z morza. Zauważa się, że w „Vaasa życie miejskie płynnie współistnieje z niezwykłą przyrodą”.

- Inicjatywy środowiskowe Vaasa przyczyniają się do znacznej redukcji emisji gazów cieplarnianych – zauważyło Jury reprezentujące Komisję Europejską i dostrzeżono, że miasto nadal podejmuje kolejne działania mające na celu rozwiązanie problemów związanych z transportem i hałasem. 

Vaasa ma też plany rozbudowy budownictwa mieszkaniowego i zwiększenia populacji do 100 tys. mieszkańców. Administracja Vaasa koncentruje się na równoważeniu rozwoju życia miejskiego z ekologicznym stylem życia. Miasto wprowadziło współczynnik ekologiczny, aby zapewnić względy środowiskowe na obszarach zabudowanych i dąży do dalszej poprawy jakości powietrza i wody.

Ekologiczna edukacja i biznesowa aktywność

Miasto zostało docenione za wzorową integrację wykorzystania energii z działaniami edukacyjnymi. Stwierdza się, że „Vaasa wyposaża swoich młodych obywateli w narzędzia i wiedzę, aby mogli przyczynić się do zrównoważonej przyszłości. Jako zwycięzca „European Green Leaf Award 2026”, Vaasa jest zdecydowanym przykładem tego, jak innowacja, współpraca i głęboki szacunek dla natury mogą stworzyć bardziej zielony, zrównoważony świat”.

Miasto uznane zostało za wzorcowe w kreowaniu i wdrażaniu polityki proekologicznej we wszystkich obszarach miejskiej aktywności, działalności społecznej, programów rozwojowych i rozwoju przemysłowego. Jury stwierdziło, że leżące nad Zatoką Botnicką miasto „zostało docenione za śmiałą ambicję, by stać się „neutralnym pod względem emisji dwutlenku węgla 202x”. Charakter przemysłowy miasta wykorzystano jako atut. Rozwijający się tu sektor energetyczny posłużył jako inkubator transformacji. Zakłady pracujące dla energetyki odnawialnej i przemysłów  morskich oraz uniwersytety, TechnoBotnia Park Technologiczny i Klaster Merinowa stanowią siłę napędową wdrażania systemowych rozwiązań w zrównoważonym rozwoju miasta. 

Zintegrowane podejście miasta zawiera wiele inspirujących rozwiązań systemowych łączących zrównoważony rozwój w obszarze produkcji i wykorzystania energii odnawialnej. Wdrażane są rozwiązania w zakresie magazynowania namiaru produkowanej energii odnawialnej, m.in. na bazie systemów wykorzystujących wodór. Upowszechniane są działania prosumenckie. Stawia się na optymalizację efektywności energetycznej budynków. 

Prosumencka ekologia

Miasto uzyskało również wysoko ocenione za jakość powietrza i łagodzenie zmian klimatu. Wykorzystuje się narzędzia informatyczne i IoT w celu optymalizacji ruchu miejskiego. Utworzono system cyrkulacji i przetwarzania odpadów na biogaz. Mieszkańcy  korzystają ze stacji tankowania biogazem, a prom w czasie postoju statku w porcie zasilany jest na nabrzeżu z energii odnawialnej. Surowce nieodnawialne i nie nadające się do recyklingu stosowane są w budownictwie dróg lub budynków. W ciepłownictwie wykorzystywana jest woda odpadowa przemysłowa. 

Doceniono również to, że Vaasa ma politykę zarządzania wodami opadowymi w taki sposób, że nie zanieczyszcza środowiska. Miasto wprowadziło kompleksowe rozwiązania w zakresie zarządzania wodami opadowymi, które zapobiegają skutkom zmiany klimatu.  Opracowano zintegrowany system, który obejmuje zarządzanie wodami opadowymi i pozwala na skuteczne zapobieganie powodziom szkodom powodziowym. Ocieplenie klimatu sprawiło, że na Północy Finlandii pojawiły się nowe wyzwania związane z okresowym nadmiarem wody w przestrzeni publicznej. 

Zorganizowano skuteczne  zarządzanie wodami opadowymi w Vaasa składa się z miejskiego systemu odprowadzania wód opadowych, który obejmuje struktury i sprzęt do zarządzania wodami opadowymi, za które odpowiada gmina. Gmina jest odpowiedzialna za kontrolę zagrożeń i przeciwdziałania skutkom powodzi. Cała aktywność  koncentruje sią na  zapobieganiu szkodom powodziowym na miejskich nieruchomościach, a także na drogach, ulicach, szlakach wodnych i terenach zielonych. Obszary objęte systemem odprowadzania wód deszczowych to planowane obszary Vaasa i Vähäkyrö.

W Vaasa wdrożono regułę 3-30-300.  Zasada 3-30-300 odnosi się do miast, w których określa się  punkty odniesienia określające warunki równego dostępu do przyrody. Chodzi o to, by mieszkańcy miasta widzieli trzy drzewa ze swojego domu, miały 30% koron drzew w swoim sąsiedztwie i mieszkały w odległości 300 m od wysokiej jakości terenów zielonych. 

Jury przyznając „European Green Leaf Award 2026” zauważyło, że „to fińskie miasto jest przykładem wykorzystania technologii do zrównoważonych transformacji”. Ważne było to administracja działa w silnej więzi ze społecznością, mieszkańcami, przedstawicielami biznesu i nauki. Jury wyróżniło „nordycką stolicę energetyczną” (jak określa się miasto Vaasa – MG) za podnoszenie świadomości wśród obywateli poprzez edukację energetyczną od najmłodszych lat. Dzięki temu zrównoważony rozwój zostaje  zakorzeniony w świadomości społeczności. 

Stwierdzono, że „Vaasa jest i będzie przykładem wykorzystania innowacyjnych rozwiązań technologicznych w celu wzmocnienia i uczynienia mieszkańców miasta bardziej ekologicznymi”. Podkreślono, że z doświadczeń aktywności Vaasa powinny skorzystać inne miasta Unii Europejskiej. Więc korzystajmy. W Trójmieście i innych polskich miastach nadmorskich jest jeszcze wiele do zrobienia.