Chiny i Rosja oraz Francja i Belgia na arktycznym szlaku

W połowie listopada ubr. przedstawiciel Rosatomu podał, że Drogą Północną statki płynące w tranzycie przewiozły  3,08 mln ton ładunków – podaje Center for High North Logistics (CHNL) powołując się również na dane Spire ShipView AIS oraz Clarkson Fleet Database. W 2024 r. ustanowiono rekord liczby przejść tranzytowych. Było to łącznie 97 rejsów. Przy czym 56 statków przepłynęło z ładunkiem, a 41 z balastem. W ciągu ostatnich 15 lat było tylko kilka dobrych lat, w których statki przemierzały z Azji do Europy północnym szlakiem, w tym również do Polski. 

Między Europą a Azją i dwoma potęgami

W 2024 r. dominowały 3 główne kierunki połączeń tranzytowych. Były to przejścia z Rosji do Chin, transporty towarów z portów Chin do Rosji oraz podróże między zachodnimi i wschodnimi portami Rosji, jak ustalili analitycy z CHNL. Podobnie jak w 2023 r. nie ma podróży tranzytowych do portów Europy Zachodniej lub innych krajów azjatyckich. Między portami rosyjskimi odbyło się 36 przejść statków w obu kierunkach. Z portów rosyjskich do Chin odbyły się 34 podróże, a z portów Chin do portów rosyjskich wykonano  27 rejsów. 

Fot. CHNL, 2024

Dla porównania, w 2020 r. wzdłuż arktycznych granic Rosji, w tranzycie przewieziono statkami około 1,3 mln t towarów – podał w marcu 2021 r. Wiaczesław Ruksza, zastępca dyrektora ROSATOM i dyrektor Dyrekcji Północnej Drogi Morskiej (NSR) w ROSATOM. Statystycy NSR podają, że w 2019 r. w tranzycie przewieziono północnymi szlakami morskimi prawie 680 tys. t, a w 2020 r. już około 1,3 mln t towarów. W dobrym roku 2023 odbyto 79 rejsów i przewieziono około 2,1 mln t towarów. W najsłabszym okresie, w 2022 r. tranzytem przepuszczono jedynie 43 statki z około 0,1 mln t towarów. 

W 2024 r. północnym szlakiem głównie transportowana była ropa naftowa. Były również towary masowe, jak węgiel, nawozy, rudę żelaza. Niewielkie ilości stanowią ładunki w kontenerach. Pojedyncze rejsy wykonano w celu transportu LNG i produktów naftowych. Były również transporty general cargo oraz kilka rejsów z ładunkami  owoców morza. Nie są to jednak dane kompletne. 

Gazowcem do Europy

W okresie zimowym ubr. szlakami północnymi odbywał się eksport LNG z portu Sabetta, ropy naftowej z terminalu Arctic Gates w Cape Kamenniy, kondensatu gazowego z portu Sabetta oraz wysyłka wyrobów  „Norilsk Nickel” z portu Dudinka do Murmańska, ustalili norwescy analitycy. Ponadto drogą morską dostarczane są pakiety materiałów, sprzętu i dostaw na place budowy nowych terminali w rejonie NSR. Chodzi o projekty Vostok Oil i Arctic LNG-2. 

W sezonie zimowym transport wykonywany jest statkami z klasą lodową. Ponad połowa wszystkich rejsów odbywa się statkami z klasą Arc7. To ponad  85% jednostek, które pokonują te morza. Tymi trasami przechodzą również statki z klasą lodową Arc4. Są one głównie wykorzystywane do dostarczania materiałów i dostaw na budowy Vostok Oil i Arctic LNG-2. 

Fot. IEEFA, 2024

W 2024 r. do portów zachodnich płynęły gazowce na pełnych obrotach realizowano import LNG z portu Sabetta. W ciągu 4 pierwszych miesięcy ub. r. eksport LNG wykonano za pośrednictwem 99 dotaw, ustalili Norwedzy. Głównymi kierunkami dostaw były terminale gazowe, którymi zarządza Francja, Belgia i Hiszpania. Załadunek realizowano również w pobliżu wyspy Kildin, w pobliżu portu Murmańsk. Każdy z 15 zbiornikowców LNG odbył 6-7 rejsów w ciągu pierwszych 4 miesięcy 2024 roku. W podobnym okresie w 2023 roku odnotowaliśmy 96 rejsów, a w 2021 roku 89 rejsów, informuje CHNL. 

Ropa na mocnymi kursie, mimo sankcji

Ropa naftowa jest eksportowana przez cały rok  zbiornikowcami, głównie  z klasą lodową Arc7, do terminalu przeładunkowego RPK Nord w Murmańsku. Następnie ropa jest wysyłana dalej na eksport. Miesięcznie jest to około 15 dostaw. Np. w 2024 r. było 58 rejsów w okresie styczeń-kwiecień, a w 2021 r., w tym samym okresie odbyło się 66 dostaw ropy do Murmańska. 

Przed napaścią Rosji na Ukrainę z portu Sabetta w 2021 r. dostarczono do portów Europy Zachodniej 18,7 mln ton LNG, a  w 2020 r. wyeksportowano 18,6 mln ton LNG.  Łącznie dokonano 263 dostaw które wykonało 25 statków. W okresie letnim rejsy wykonywały zbiornikowce z niższą klasą lodową niż Arc 7. Przed 2022 r. zbiornikowce LNG dostarczały gaz do Francji (porty Saint-Nazaire – 32 dostawy i Dunkierka – 28), Belgii (port Zeebrugge) – 53 rejsy, Chin – 31 dostaw (port Beihai – 4, Caofedian – 2, Dalian – 2, Fujian – 2, Jiangsu – 3, Szanghaj – 1, Shenzhen – 2, Tangshan – 6, Tianjin – 3, Yangkou – 4, Zhoushan – 1) – wyliczają norwescy analitycy . Wśród innych krajów, które przyjęły gaz z odwiertów Jamał znalazły się również Hiszpania, Wielka Brytania, Holandia, Japonia, Portugalia, Korea Południowa. 

Fot. IEEFA, 2024

Ponadto dokonano 9 dostaw z przeładunkiem w pobliżu wyspy Kildin. Dla porównania, wcześniej wśród głównych odbiorców gazu z  Jamał były w 2020 r. – Belgia (62), Francja (57), Hiszpania (30); w 2019 r. – Norwegia (102, przeładunek w Honningsvåg), Francja (32) oraz Belgia (26). Do terminali azjatyckich w 2021 r. skierowano 47 zbiornikowców  LNG. 

Norwedzy stwierdzają, że „w ciągu ostatnich trzech lat można zaobserwować kraje, które systematycznie przyjmowały statki z LNG z Yamal LNG: Belgię, Chiny, Francję, Holandię, Hiszpanię i Wielką Brytanię”. Przy czym „bardziej dynamiczny eksport w ramach tego projektu zauważono w okresie zimowym”.

Rosja nadal jest drugim co do wielkości dostawcą gazu do UE, po Norwegii i wyprzedza USA, przy rosnącym imporcie LNG, informuje Raport State of the EU Energy Union z 2024 r. - Pomimo zgody UE na zakaz przeładunku rosyjskiego LNG do marca 2025 r., przeładunki tego paliwa z rosyjskiego terminalu Jamał w portach UE wzrosły w pierwszym półroczu 2024 r. o 15% w ujęciu rok do roku, mówi Ana Maria Jaller-Makarewicz, główna analityczka ds. energii w Europie w IEEFA w wypowiedzi dla High North News. Dzieje się tak mimo zapowiedzi UE o ograniczeniu importu gazu z Rosji. 

– W dalszym ciągu jesteśmy w pełni zaangażowani w dokończenie wycofywania rosyjskiego gazu, co może się odbyć bez narażania bezpieczeństwa dostaw energii do Europy – tłumaczyła komisarz UE ds. energii Kadri Simson reporterom w Brukseli podczas prezentacji raportu dotyczącego unii energetycznej UE.

Kilka państw UE, zwłaszcza Francja, ma całkiem inna politykę. Francja ponad dwukrotnie zwiększyła import rosyjskiego LNG w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2024 r. w porównaniu z tym samym okresem w 2023 r., wynika z nowych danych Institute for Energy Economics and Financial Analysis (IEEFA). 

Chiny i Rosja na Północnej Drodze Morskiej

Władimir Panow, Sekretarz Wykonawczy Podkomisji ze strony Rosji i Specjalny Przedstawiciel Rosatom State Corporation for Arctic Development, przedstawili na spotkaniu rosyjsko-chińskim kluczowe obszary wspólnej aktywności. Należą do nich bezpieczeństwo żeglugi, planowanie i zapewnienie wzrostu ruchu towarowego wzdłuż NSR, promowanie rozwoju tras logistycznych, wymiana danych o sytuacji lodowej NSR, warunkach meteorologicznych i innych.

Rosja i Chiny osiągnęły liczne, szczegółowe porozumienia w sprawie bezpieczeństwa żeglugi wzdłuż Północnej Drogi Morskiej (NSR), według Aleksieja Lichaczowa, dyrektora generalnego Rosatomu. Przemawiał on na pierwszym posiedzeniu Podkomisji ds. Współpracy w NSR rosyjsko-chińskiej komisji. Rosatom jest mocno zaangażowany w NSR i posiada rosyjską flotę lodołamaczy napędzanych energią jądrową, jedyną taką flotę na świecie. Niedawno do eksploatacji włączony został nowy lodołamacz Jakucja (Yakutiya, Якутия). Jakucja to czwarty atomowy lodołamacz klasy Arktika projektu 22220. Powstał w stoczni Baltic Shipyard w Petersburgu. Mierzy 173 metry długości, może kruszyć pokrywę lodową o grubości 2,8 metra. Jest zasilany dwoma reaktorami RITM-200. Pisaliśmy o tym tutaj.

Podkomisja została powołana po wizycie Putina w Pekinie w celu spotkania się z chińskim prezydentem Xi Jinpingiem w czerwcu ubr. Lichaczow powiedział, że zawarli już szereg szczegółowych porozumień między swoimi krajami w sprawie bezpieczeństwa żeglugi. Mają też rozwijać konstruktywną współpracę w innych ważnych kwestiach oraz położyć „solidne fundamenty” pod dalszą pracę podkomisji. Liu Wei, chiński minister transportu i współprzewodniczący podkomisji dodał również, że Chiny i Rosja osiągnęły szereg ważnych konsensusów w sprawie nadchodzącej wspólnej pracy. 

– Chociaż organizujemy pierwsze spotkanie Podkomisji, spisaliśmy już szereg porozumień o bezpieczeństwie żeglugi między naszymi krajami. Zajmujemy się również innymi ważnymi kwestiami w sposób w pełni współpracujący – powiedział Aleksiej Lichaczew, szef Rosatomu. 

Rosatom zajmuje się świadczeniem usług przewoźnikom na Północnej Drodze Morskiej (NSR). Jest również operatorem infrastruktury NSR. Rosatom nie tylko zapewnia bezpieczną żeglugę szlakami NSR, w tym eskortę lodołamaczy ale również buduje porty. Inicjuje także partnerstwa z międzynarodowymi firmami transportowymi i logistycznymi oraz zajmuje się promowaniem tego szlaku morskiego łączącego Europę i Azję. Zdolność przeładunkowa  portów arktycznych wzrosła niedawno do 40 milionów ton. Rosatom pogłębił Zatokę Ob, zajmuje się budową terminalu węglowego dla złoża węgla Syradasay i podpisał umowy na usługi pogłębiarskie w porcie Bukhta Sever oraz budowę terminalu cargo i nabrzeża dla pływających jednostek energetycznych na przylądku Nagleynyn, informuje kierownictwo.

Aktywność  lodołamaczy we wschodniej części NSR w sierpniu – październiku 2024 r., Fot. CHNL, 2024 

Północna Droga Morska to najkrótsze połączenie  między zachodnią częścią Europy  a portami  Pacyfiku. Długość NSR wynosi 5600 mil, podczas gdy całkowita odległość z Murmańska do chińskich portów przez NSR wynosi 7000 mil. Połączenie przez Kanał Sueski wynosi około 12,5 tys. mil. Dokładniej, z Rotterdamu do Szanghaju trzeba przepłynąć, Drogą Północną, ponad 8 tys. mil, przez Kanał Sueski ponad 10,5 tys. mil, wokół Przylądka Dobrej Nadziei około 13,8 tys. mil, a do koreańskiego Pusan odpowiednio ok. 7,7 tys., ponad 10,7 tys. oraz ponad 14 tys. mil. Wadą Północnej Drogi Morskiej jest sezonowa dostępność i ograniczenie wielkości jednostek ją pokonujących. Niedogodnością jest również  konieczność posiadania przez statki wzmocnionych kadłubów i klasy lodowej lub arktycznej (wzmocniony kadłub).