Rosja na potęgę inwestuje w kolej na Syberii. Priorytet: kierunek Chiny

Nawet 7,5 mld dolarów w latach 2023-24 wyda Rosja na modernizację linii kolejowych na Syberii. To jeden z priorytetów inwestycyjnych Rosji w związku z odwróceniem głównych kierunków handlu. Raport o rosyjskiej polityce transportowej opublikował właśnie Ośrodek Studiów Wschodnich.

Raport "Zwrot na Wschód" autorstwa Iwony Wiśniewskiej precyzyjnie pokazuje zmiany w polityce transportowej Rosji. Zmiana ta zaczęła być widoczna już po 2014 r., gdy po aneksji Krymu Rosja zaczęła reorientację głównych kierunków handlowych na Wschód. Obecnie proces ten przybrał na znaczeniu. Najważniejsze priorytety inwestycyjne Rosji w zakresie transportu to podnoszenie przepustowości połączeń kolejowych na Dalekim Wschodzie, inwestycje w portach, poprawa infrastruktury transportowej na granicy z Chinami.

Miliardowe inwestycje kolejowe

Jak podkreślono w raporcie OSW kolej pozostaje priorytetowym środkiem transportu w Rosji, przede wszystkim na dalekich trasach. Ten środek transportu obsługuje niemal 50% obrotów towarowych (w 2023  r. było to ok. 2,6 bln tonokilometrów) Około 80% towarów przewożonych w ten sposób stanowi pięć grup towarowych:

węgiel, produkty naftowe, materiały budowlane, rudy metali i metale. W przewozach kolejowych traktuje się je priorytetowo, a  ich transport odbywa się kosztem m.in. przewozów kontenerowych, choć ich znaczenie też szybko rośnie.

Wzmacnianie infrastruktury

Podstawą obecnie działającej infrastruktury prowadzącej na Daleki Wschód są dwie równoległe magistrale: Kolej Transsyberyjska, kończąca się we Władywostoku, oraz Kolej Bajkalsko-Amurska (BAM), prowadząca do portu Wanino w Kraju Chabarowskim. Obie magistrale wymagają ogromnych nakładów podnoszących ich przepustowość, szczególnie w przypadku BAM.  Jej przepustowość jest ograniczona z powodu braku elektryfikacji, a duża część składa się z jednego toru Nna początku 2024 r. przepustowość BAM wynosiła ok. 40 mln ton.

Gwałtowny wzrost przewozów na tych magistralach widoczny jest od dekady, a nasilił się na skutek pandemii gdy część transportu kontenerowego z Chin trafiła ze statków na pociągi. Jak to wygląda w liczbach? Liniami kolejowymi na Dalekim Wschodzie przewieziono w  2023  r. towary o  łącznej masie 173 mln ton. W 2021 r. było to 144 mon ton. Dla porównania w roku 2012 było to tylko 60 mln ton wynika z raportu OSW.

Wielkie inwestycje kolejowe

Jak podkreśla autorka analizy na najbliższe lata zaplanowano intensyfikację inwestycji, w  tym finansowanych ze środków Funduszu Dobrobytu Narodowego. W 2024 r. na zwiększenie przepustowości obu magistrali na Dalekim Wschodzie ma zostać wydane 400 mld rubli (czyli ok. 4,5 mld dolarów), a w 2023 r. wydano na ten cel także imponująca kwotę 250 mld rubli (czyli 3 mld dolarów po ówczesnym kursie).

Nakłady te są przeznaczone na podnoszenie przepustowości m.in. na budowę drugiego toru na części magistrali BAM i jej elektryfikację w okolicach portu Wanino oraz na wprowadzenie cyfrowych rozwiązań zarządzania ruchem. Do 2030 r. infrastruktura Kolei Rosyjskich na Dalekim Wschodzie ma zwiększyć swoją przepustowość do 210 mln ton rocznie, a w 2032  r. – nawet do 270 mln  ton - napisano w raporcie.

Inwestycje prywatne, inwestycje w Kazachstanie

Infrastrukturę rozbudowują także spółki prywatne. Na potrzeby położonego w  Jakucji Elgińskiego złoża węgla koksującego powstaje prywatny szlak kolejowy o długości 530 km łączący złoże z będącym  na ukończeniu portem Elga na wybrzeżu Kraju Chabarowskiego. Trasą tą w 2025 r. ma zostać wyeksportowane 15 mln ton surowca, a w kolejnych latach jej przepustowość ma się zwiększyć do 50 mln ton - napisano w opracowaniu OSW.

Równocześnie w azjatyckiej części Rosji trwa rozbudowa infrastruktury granicznej z Chinami i Mongolią, zwłaszcza największego kolejowego przejścia granicznego w tym regionie – w Zabajkalsku. Przypada na nie około połowy przewozów realizowanych przez granice Rosji na Dalekim Wschodzie. W 2023 r. odprawiono tam 22 mln ton towarów (o 30% więcej r/r), Do końca 2025 r. – dzięki budowie drugiego toru o normalnym rozstawie szyn (1435 mm) – przepustowość tego przejścia ma wzrosnąć do 37 mln ton.  Do obsługi dynamicznie rosnącego handlu z ChRL Rosja wykorzystuje także infrastrukturę kolejową Kazachstanu. W 2023  r. przez kraj ten przewieziono pomiędzy Federacją Rosyjską i Chinami 3,8  mln ton towarów, tj. o 35% więcej niż rok wcześniej.