W marcu 2015 roku zakończył się drugi etap konsultacji społecznych na temat budowy kanału przez Mierzeję Wiślaną. Pierwsza część rozmów odbyła się trzy lata temu, teraz temat został podjęty ponownie.

- Zmieniły się przepisy i minister środowiska został zobowiązany wymaganiami europejskimi do przeprowadzenia dodatkowych konsultacji - odpowiada Andrzej Królikowski, dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni. - Konsultacje są ponownie przeprowadzane w związku z podjęciem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko i aktualizacją programu wieloletniego pod nazwą "Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską".

Drugie konsultacje społeczne

Tegoroczne konsultacje nie odniosły takiej popularości jak te sprzed kilku lat. Wówczas udział w nich wzięło 2736 osób. Teraz na rozmowy w Elblągu, Sztutowie i Krynicy Morskiej przyszło, w kolejności, 20, 60 i 120 osób. Podobnie jak wcześniej negatywnie nastawieni do budowy są Kryniczanie. Do Urzędu Morskiego w Gdyni napływają jeszcze ankiety, które można było przesłać również drogą pocztową, dotąd nadesłano ich kilkaset, ostateczny wynik nie jest na razie znany.

- Zrobiliśmy wszystko, co nam zlecono, teraz decyzję muszą podjąć politycy - mówi Andrzej Królikowski, dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni. - Czy budowa kanału w końcu ruszy? To zależy od woli politycznej i pieniędzy w budżecie. Osobiście jestem optymistą i wierzę, że kanał zostanie zbudowany, bo przemawia za nim więcej argumentów "za" niż przeciw.

Tym samym zakończył się ostatni etap pracy, w jaki zaangażowany był Urząd Morski w Gdyni. Po sformułowaniu wniosków końcowa dokumentacja zostanie przestawiona rządowi. Praca nad projektem zajęła Urzędowi Morskiemu osiem lat, opracowywano takie zagadnienia jak studium wykonalności i prognozę oddziaływania na środowisko. Prognoza ta wykazała, że budowa kanału będzie miała negatywny wpływ na przyrodę Mierzei Wiślanej, która jest chroniona przez program Natura 2000. Z punktu widzenia ekonomii wybudowanie kanału  przyczyni się jednak do gospodarczego wzrostu, na którym skorzysta port w Elblągu i porty nad Zalewem Wiślanym. W zależności od lokalizacji inwestycja wynosić ma od 400 mln do 800 mln złotych. Jeśli chodzi o poniesiony koszt, eksperci mówią, że wydatek zwróci się w ciągu najbliższych 20 lat.

Referendum?

Podczas drugich konsultacji pojawił się pomysł organizacji regionalnego referendum w tej sprawie. Pytanie jednak brzmi, co nowego wniosłoby referendum? Obecne konsultacje społeczne w dużej mierze odzwierciedlają nastroje, które aktualnie towarzyszą planom budowy.

- Te konsultacje potwierdziły to, co wiedzieliśmy wcześniej - że większość mieszkańców gmin nad Zalewem Wiślanym jest za budową kanału, a najbardziej przeciwni są mieszkańcy Krynicy Morskiej - mówi Andrzej Małkiewicz, kierownik inwestycyjno-techniczny Urzędu Morskiego w Gdyni. - Podczas tych konsultacji padło jednak wiele ciekawych pytań ze strony mieszkańców i dzięki nim nasz materiał, który przedstawimy decydentom, będzie bardziej pogłębiony.

- Propozycja referendum padła i myślę, że taki pomysł jest wart rozważenia z dwóch powodów - mówi Zbigniew Pawelec, prezes spółki Orbital, która na zlecenie Urzędu Morskiego organizowała konsultacje. - Po pierwsze, chodzi o to, aby wszyscy mieszkańcy tego regionu mogli się wypowiedzieć w tej ważnej dla nich sprawie. A po drugie, chodzi również o wybranie wariantu miejsca, gdzie kanał zbudować. Obecnie brane są pod uwagę cztery warianty - Nowy Świat, Skowronki, Przebrno oraz Piaski. Budowa kanału w Nowym Świecie jest najbardziej opłacalna ekonomicznie i przyrodniczo. Z kolei na wariant w Piaskach zgodziliby się pewnie mieszkańcy Krynicy Morskiej. Warto więc poddać pod głosowanie, za którym wariantem opowiadają się mieszkańcy.

Lokalizacja

Kanał przez Mierzeję Wiślaną mógłby zostać wybudowany w jednej z czterech lokalizacji – Skowronki, Nowy Świat, Przebrno lub Piaski. Miałby ok 1,5 km długości, 40 m szerokości i byłby głęboki na 5 m. Podane wymiary umożliwią komunikację dużych statków towarowych, pasażerkich i rybackich. Na odcinku kanału zaplanowano 25-metrową śluzę z wrotami kontrolującymi przepływ wody, będzie to również zabezpieczenie na wypadek sztormu.

Pierwsze rozmowy

Debaty nad budową kanału przez Mierzeję Wiślaną trwają już bardzo długo. Pierwszy pomysł przeprowadzenia takiej inwestycji narodził się w XIX wieku, kiedy pieczę nad tymi terenami sprawowali Niemcy. Propozycja budowy zgłoszona była również po wojnie przez gdyńskiego budowniczego, Eugeniusza Kwiatkowskiego. Przez ostatnie 10 lat narodziło się wiele opinii dotyczących podjęcia inwestycji, jak dotąd nie ma jednak jednogłośnej decyzji.

Przedstawiciele kilku województw wspólnie doszli do wniosku, że spory potencjał dróg wodnych w Polsce zostaje niewykorzystywany. W 2012 roku podpisano list intencyjny, w którym mowa o „współpracy przy aktywizacji gospodarczej obszarów nawodnych, gospodarczego wykorzystania rzek i Zalewu Wiślanego.” W tym samym roku Urząd Morski w Gdyni przeprowadził pierwsze konsultacje społeczne, z których wynikało, że ponad 70 proc. ankietowanych opowiada się za budową kanału. Pomimo wielu korzyści wynikających z budowy znaleźli się przeciwnicy. Byli nimi mieszkańcy Krynicy Morskiej, którzy obawiali się spadku zainteresowania ze strony turystów. 80 proc. badanych twierdziło, że inwestycja przyczyni się do gospodarczego rozwoju regionu oraz państwa. Ponad 70 proc. przyznało, że budowa kanału będzie miała pozytywny wpływ na jakość życia i dostępność komunikacyjną.

W 2007 roku rząd Jarosława Kaczynskiego na ostatnim ze swoich posiedzeń podjął uchwałę o rozpoczęciu pracy nad budową kanału. Finansowanie tej inicjatywy miało się odbyć z budżetu państwa. Od tego czasu przedstawiciele Platformy Obywatelskiej zlecali kolejne opracowania, w których zawierać się miały prognozy oddziaływania na środowisko. Okazało się, że przedsięwzięcie zadziała negatywnie na przyrodę znajdującą się w obrębie Mierzei Wiślanej.