Helsinki są ważnym portem pasażerskim jak i towarowym. Jest to największy fiński port z licznymi regularnymi połączeniami z innymi portami Bałtyku, Morza Północnego oraz Atlantyku i pośrednio reszty świata. Jeśli chodzi o wielkość obsługiwanego ruchu pasażerskiego, to jest on w ścisłej europejskiej czołówce.

Port składa się z sześciu podstawowych części:  południowa, służąca pasażerom, strefa zachodnia dedykowana zarówno pasażerom jak i obrotowi towarowemu a także tzw. obszar portowy Vuosaari, gdzie ma miejsce przeładunek i składowanie towarów – głównie kontenerów i ładunków ro-ro. Czwarta część – Sörnäinen, wcześniej przeznaczona pod ładunki nie jest obecnie w pełni używana. Istnieją jeszcze obszary portowe specjalizujące się w przeładunkach towarów o nazwie Kantvik Harbour i Lovissa Harbour. Port Helsinki jest własnością miasta i taka formuła organizacji jest tutaj dla obu organizmów wzajemnie korzystna.

Przedstawiamy ciąg dalszy cyklu artykułów o najważniejszych i najciekawszych portach Bałtyku i Morza Północnego. W każdym z opisów przekazujemy  informacje na ich temat. Zwracamy uwagę na najświeższe statystyki a także oceniamy zakres realizowanych z nich połączeń żeglugowych. Wspominamy też o najważniejszych inwestycjach i poddajemy analizie aspekty konkurencyjności na tle innych portów regionu.

Potencjał portu

Średnie roczne obroty portu sięgają około 13 mln – 15 mln ton. Większość z przeładowywanych tutaj towarów stanowią zjednostkowane ładunki fińskiego handlu zagranicznego przewożonego w naczepach drogowych lub kontenerach.

Największa wymiana handlowa odbywa się z: Estonią (ok. 4,8 mln ton), Niemcami (2,9 mln ton) oraz Niderlandami (1,6 mln ton).

W 2020 roku najwięcej, bo aż  11,106 tys. ton przypadało na ładunki zunifikowane. Ładunków masowych obsługiwanych głównie w Lovissa Harbour (produkty przemysłu drzewnego) oraz w Kantvik Harbour (ładunki masowe tj.: cukier, cement i węgiel) było ponad 1,370 tys ton. 

Ładunków break bulk było w porcie w 2020 roku ponad 682 tys. ton.

O znaczeniu portu świadczą liczne połączenia żeglugowe, które obejmują swoim zasięgiem bezpośrednio wiele portów europejskich a także poprzez połączenia pośrednie tzw. transhipment’y również i kierunki globalne.

Regularne połączenia z portu w Helsinkach

• Terminale kontenerowe i połączenia żeglugowe

Obsługa ładunków skonteneryzowanych (średniorocznie około 500-600 tys. TEU) świadczona jest przede wszystkim poprzez Vuosaari Harbour, gdzie obsługiwana jest też znaczna część obrotu realizowanego w systemie ro-ro.

Oferta morskich połączeń kontenerowych z portu w Helsinkach jest liczna i wielokierunkowa. 

Większość bezpośrednich linii o zasięgu europejskim oferują tutaj przede wszystkim operatorzy feederowi (dowozowi), tj.: Containerships, Unifeeder,, X-Press Feeders. 

Oprócz dostępnych połączeń dowozowych i żeglugi bliskiego zasięgu (ang. short sea shipping) za pomocą realizowanych przeładunków w portach pośrednich jest możliwość korzystania z serwisów ogólnoświatowych.

I tak swoją ofertę przewozową w kierunkach zarówno lokalnych jak i globalnych oferuje między innymi: CMA-CGM, COSCO Shipping, Hamburg Süd, Hapag Lloyd, Maersk Line, MSC, ONE, OOCL i Yang Ming Line, W.E.C Lines.

Aktualnie obsługiwane przez port kontenerowe linie żeglugowe

• Połączenia ro-ro i promowe

Port posiada bogatą sieć połączeń promowych i ro-ro bliskiego zasięgu nastawionych głównie na przewóz zestawów drogowych. Port połączony jest w tym zakresie przede wszystkim z Sztokholmem, Tallinem, Gdynią, Rostockiem, Travemünde i Sankt Petersburgiem. 

Ruch ro-ro obsługiwany jest w większości przypadków z terenów subportu Vuosaari Harbour. 

Z West Harbour przebiega obsługa ro-ro do portów Tallin i Sankt Petersburg. South Harbour dedykowany jest głównie przewozom pasażerskim w kierunkach do Tallina i Sztokholmu. 

Te kierunki w zakresie pasażerów promowych obsługuje również Katajanokka Harbour, zajmujący  się też pasażerami wycieczkowców. 

W 2020 roku na skutek efektów pandemii ruch pasażerski, pochodzący z liniowych połączeń promowych a także ro-pax wyniósł 4,8 mln osób, co było aż o 59% mniej niż rok wcześniej. Również obsłużonych pojazdów było dużo mniej. W 2019 roku był to poziom 1,988 tys. pojazdów, podczas gdy w 2020 roku było to 1,319 tys. 

Na najważniejszych liniach do Sztokholmu i Tallina obsłużono łącznie 4,1 mln pasażerów.

Z Helsinek zapewniane są następujące linie obsługiwane przez promy pasażerskie:

• do Sztokholmu obsługiwane przez Viking Line oraz Silja Line (Tallink Group) - (każdy z serwisów z częstotliwością 1 raz dziennie)
• do Tallina obsługiwane przez Eckerö Line w częstotliwości 3 razy dziennie
• do Tallina obsługiwane przez Viking Line z częstotliwością 2 razy dzeinnie od poniedziałku do czwartku i w soboty, 3 razy dziennie w piątki i w niedziele
• do Tallina obsługiwane przez Tallink z częstotliwością 1 raz dziennnie
• do Åland obsługiwane przez Tallink i Viking Line (każdy z serwisów z częstotliwością 1 raz dziennie)
• do Sankt Petersburga obsługiwane przez Moby z regularnością 2-3 razy w tygodniu
• do Travemünde obsługiwane 7 razy w tygodniu przez Finnlines

Duże znaczenie dla portu w Helsinkach jak i całej fińskiej gospodarki mają połączenia cargo prowadzone w systemie ro-ro. Udaje się to w znacznym stopniu dzięki obecności armatora Finnlines – firmy z fińskimi korzeniami, należącej obecnie do Grupy Grimaldi (o tym armatorze pisaliśmy w jednym z naszych cyklicznych artykułów):  

Finnlines - z lasu na morze. Fiński armator w Porcie Gdynia - GospodarkaMorska.pl

Finnlines zapewnia z Helsinek bezpośrednie połączenia ro-ro do: Antwerpii i Zeebrugge (1 x w tygodniu), Aarhus (2 x w tygodniu), Gdyni (1 x w tygodniu), Rostocku (1 x w tygodniu), Bilbao (1 x w tygodniu), Hull i Tilbury (1 x w tygodniu), Sankt Petersburga (1 x w tygodniu).

Do innych znaczących połączeń ro-ro i promowych należą: szybki serwis ro-pax do Tallina oraz linia ro-ro do jego subportu Muuga – oba oferowane przez Tallink od poniedziałku do piątku dwa razy dziennie i 1 raz dziennie w niedzielę. Na tej samej linii z taką samą częstotliwością funkcjonuje również inny serwis ro-ro obsługiwany przez fińskie przedsiębiorstwo żeglugowe Eckerö Line. 

• Terminale i statki pasażerskie
  

Helsinki są również znaczącym portem w sieci rejsów wielkich wycieczkowców. 

Port współpracuje z organizacjami branżowymi, tj.: Cruise Baltic, czy też Cruise Europe. Oferuje 8 miejsc postojowych dla wycieczkowców zlokalizowanych w różnych miejscach swojego obszaru oraz miasta: 

1. i 2. Hernesaari: Munkkisaari Quay ( LHB and LHC)

3. Hernesaari: LHD

4. Katajanokka: Quay for cruisers (ERA & ERB)

5. Katajanokka: Katajanokka Quay (EKL)

6. i 7. South Harbour: Pakkahuone Quay (EPL and EMA)

8. South Harbour: Olympia Quay (EO1)

W 2000 roku główna obsługa statków pasażerskich przeniosła się z obszaru tzw. South Harbour do West Harbour ze względu na wzrost wielkości obsługiwanych jednostek. Obecnie nawet do około 90% statków wycieczkowych obsługiwanych jest poprzez nabrzeża Hernesaari i West Harbour. Nowe inwestycje pod kątem bardziej efektywnej obsługi wycieczkowców poczyniono właśnie  w Hernesaari, gdzie w kwietniu 2019 roku oddano do użytku nowe nabrzeże mogące obsługiwać statki o długości aż do 360 metrów. 

Jednakże inwestycji było dużo więcej i to na wszystkich aktualnie działających terminalach pasażerskich. 

W rejonie South Harbour wybudowano nową lądową stację energetyczną, mogącą zasilać statki podczas ich postoju przy kei. Inwestycja, której zakończenie planowano na luty 2021 roku została częściowo sfinansowana w ramach funduszy Unii Europejskiej projektu TWIN-PORT IV.   

Z kolei na terminalu Katajanokka prowadzono gruntowną renowację poszczególnych pięter budynku. Zakończono modernizację 2 i 3 piętra, natomiast zakończenie modernizacji 1 piętra planowane jest na maj 2021 roku.

W 2019 roku helsiński port odwiedziło aż 605 tys. osób, natomiast w 2020 roku do portu nie przypłynął żaden „cruiser”, więc w porcie nie pojawił się też żaden pasażer.

Przed 2020 roku do portu zawijały jednostki największych przedsiębiorstw oraz powiązanych z nimi marek żeglugowych: Carnival Corporation & PLC, Royal Caribbean Cruises Ltd., NCL Holding a także TUI, MSC Cruises, Viking Ocean Cruises i wiele innych.

Stocznie i inne usługi

Na terenie portu a także wokół niego funkcjonuje wiele branżowych lub okołobranżowych przedsiębiorstw, dopełniających jego kompleksowości. Są zatem tutaj podmioty zajmujące się szeroko pojętą logistyką, serwisami technicznymi, inspekcjami sprzętu i ładunków, zaopatrzeniem statków i różnorodną obsługą.

Znajduje się tutaj między innymi stocznia remontowa „Laivakone OY” - firma z ponad 50-letnim doświadczeniem na rynku. Stocznia specjalizuje się w kompleksowych remontach klasowych, głównych oraz awaryjnych statków, w tym remontach silników głównych. Do kluczowych klientów przedsiębiorstwa należą takie marki jak: Finnlines, Fortum, Tallink Silja, Millog, ESL Shipping, czy też Askalon Process.

Rozwój portu

Oprócz wspomnianych już nowych inwestycji w zakresie obsługi przewozów pasażerskich port mocno inwestuje również w inne obszary swojej działalności. Część portu a w zasadzie można powiedzieć subośrodek portowy Vuosaari właśnie prowadzi pracę nad pogłębieniem torów żeglugowych z 11 do 13 metrów. Projekt uzyskał dofinansowanie z Unii Europejskiej w wysokości 6,7 mln EUR. Planuje się, że prace pogłębiarskie i regulacyjne zostaną zakończone do końca bieżącego roku. Vuosaari prowadzi również prace modernizacyjne dotyczące sprzętu do odpraw celnych, który usprawni ruch kołowy, pochodzący z promów pływajacych do i z Tallina. Zakończenie tych prac miało nastąpić w marcu tego roku. Również i pod kątem obsługi linii do Estonii prowadzony jest projekt instalacji podwójnej rampy, który przyspieszy możliwości za – i wyładunku pojazdów. Projekt ten dofinansowany jest w 30% z funduszy Unii Europejskiej w ramach projektu TWIN-PORT IV i ma zakończyć się na wiosnę 2022 roku. Port poprawia również techniczną i operacyjną jakość nabrzeży, obsługujących ruch ro-ro do Niemiec. Prowadzone prace mają zakończyć się w 2022 roku i mają doprowadzić do poszerzenia i wydłużenia wybranych nabrzeży. 

Mniejszych usprawnień, modernizacji i nowych inwestycji jest jednak w porcie dużo więcej.

Wyniki

W 2020 roku obrót finansowy portu osiągnął poziom 67,2 mln EUR i był o 29,6% mniejszy niż  w 2019 roku, kiedy to osiągnął on poziom 96 mln EUR. Na skutek pandemii port osiągnął w 2020 roku startę finansową wynoszącą ponad 10 mln EUR. 

W 2020 roku w porcie przeładowano łącznie 13,3 mln ton ładunków, podczas gdy w 2019 roku było to 14,42 mln ton. W 2018 roku było to jeszcze więcej, bo 14,7 mln ton.

Ilość przeładowanych kontenerów w 2020 roku osiągnął poziom 507,346 TEU (w 2019 roku było to 530,000 TEU). 

Jeśli chodzi o przeładunki ładunków tocznych takich jak ciężarówki, trailery, to w 2020 roku i w tej kategorii ładunków odnotowano spadek, ponieważ ilościowo było to 593,734 jednostki (w 2019 roku – 601,000 jednostek).

Pierwszy kwartał tego roku pokazał, że w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego rynek obrotu portowo – morskiego po okresie kryzysu odbudowuje się. Obserwuje się wzrosty w niemal wszystkich kategoriach ładunkowych (średni wzrost dla wszystkich przeładunków był na poziomie 3,6%).  Wyjątkiem są towary masowe, których było w tym okresie o 16,8% mniej niż w tym samym czasie rok wcześniej.

Radosław Marciniak