Sankt Petersburg (Big Port St. Petersburg) to czołowy rosyjski port a także największy port kontenerowy na obszarze Bałtyku. Jego usytuowanie geograficzne powoduje, iż jest to swego rodzaju brama do całej Rosji, ponieważ to właśnie przez niego odbywa się główna wymiana handlowa z Europą oraz krajami obu Ameryk. Sankt Petersburg nazywany jest też często morską stolicą Rosji, stąd też swoją siedzibę ma tutaj wiele krajowych i zagranicznych firm z branży morskiej.

Przedstawiamy ciąg dalszy cyklu artykułów o najważniejszych i najciekawszych portach Bałtyku i Morza Północnego. W każdym z opisów przekazujemy  informacje na ich temat. Zwracamy uwagę na najświeższe dostępne statystyki a także oceniamy zakres realizowanych z nich połączeń żeglugowych. Wspominamy też o najważniejszych inwestycjach i poddajemy analizie aspekty konkurencyjności na tle innych portów regionu.

Pokaźne parametry i inwestycje

Petersburski port zlokalizowany jest na wyspach u ujściu rzeki Newy na pograniczu Zatoki Fińskiej i pozostałej części Morza Bałtyckiego. Pomimo tego, że znajduje się on w północnych częściach Bałtyku bardziej podatnych na zamarzanie w trakcie okresu zimowego, to jest on dostępny dla żeglugi przez cały rok. Jest to możliwe dzięki używaniu lodołamaczy w newralgicznych okresach od końca listopada do połowy kwietnia. Port zajmuje powierzchnię wodną, tzw. akwatorium 164,6 km2. Długość linii cumowniczych wynosi 31 kilometrów a największe dostępne głębokości to około 11 - 11,5 metra. Natomiast najgłębsze miejsca na 4 dostępnych dla statków kotwicowiskach przyportowych mają od 23,5 metra do 25 metrów głębokości.

W 2019 roku w porcie przeładowano łącznie ponad 59,9 mln ton towarów, co było o 0,1% więcej niż rok wcześniej. Natomiast w 2018 roku było to 59,3 mln ton.

Port oprócz nieustannych inwestycji w poprawę istniejącej infrastruktury, rozwija również nowe projekty, które mają za zadanie przyciągnąć do portu nowe ładunki.

Sankt Petersburg jest bowiem portem uniwersalnym. Spory udział mają tutaj ładunki skonteneryzowane, ale równocześnie jest tutaj też bardzo duży udział ładunków masowych suchych jak i płynnych a także półmasowych (ang. breakbulk) oraz towarów drobnicowych oraz ro-ro. W końcu Sankt Petersburg jest również światowej klasy portem pasażerskim. Swoje miejsce ma tutaj również port rybacki.

Aby obsłużyć tak duży obszar, port posiada pokaźną flotę około 470 jendostek, w których skład wchodzą zarówno holowniki (122), lodołamacze (13) oraz liczne jednostki pomocnicze, w tym pilotówki, jednostki do zdawania wód zaolejonych, itp. Na terenie portu znajduje się też 30 firm, zajmujacych się dostarczaniem paliw na statki, a więc tzw. bunkrowaniem.

W 2008 roku oddano do użytkowania nowy terminal samochodowy, który może obsługiwać  w ciągu roku przeładunek około 80 tysięcy aut. Terminal samochodowy posiada place o powierzchni 5 hektarów, co pozwala na jednoczesne składowanie do około 1,900 samochodów. Terminal posiada też bardzo nowoczesny informatyczny system zarządzania, pozwalający na przyspieszenie procedur celnych oraz operacji przeładunkowych. Dzięki temu samochodowce są tutaj obsługiwane średnio w ciągu zaledwie 12 godzin postoju.

W 2009 roku otworzono jeden z największych terminali ro-ro w Rosji z możliwością obsługi  około 1 miliona ton ładunków rocznie. Place tego terminala pozwalają na składowanie na jego terenie około 3,000 jednostek tocznych jednocześnie.

W ostatnich latach inwestycje były jednak znacznie większe. W porcie powstało przede wszystkim wiele nowej infrastruktury dedykowanej obsłudze kontenerów. I tak powstał między innymi nowy plac do składowania i manipulacji a także polepszono dostępność portu pod kątem kontenerowego transportu kolejowego.

Pokaźny potencjał a także inwestycje prowadzą też samodzielnie lub we współpracy z portem poszczególne terminale kontenerowe.

Terminale kontenerowe i połączenia żeglugowe

W Sankt Peresburgu przeładowano w 2020 roku 2,099,649 TEU, co było wynikiem ponad 5% słabszym niż rok wcześniej. W przeliczeniu na wagę łącznie przełądowano ponad 26,591 tys. ton.  W 2019 roku przeładowano około 2,235 tys. TEU (w 2018 roku było to około 2,130 tys. TEU).

Obroty ładunków skonteneryzowanych stanowią istotną cześć obsługiwanych w tym porcie ładunków (nawet około 50%).

Obecne w porcie terminale kontenerowe są nowoczesne – wykorzystują najnowszy sprzęt a także systemy EDI (ang. Electronic Data Interchange).

Jednym z głównych terminal kontenerowych jest First Container Terminal (FCL), będący częścią Global Ports Group o powierzchni 89 hektarów, linii nabrzeża o długości 780 metrów oraz głębokości 11 metrów. Jednorazowa możliwość składowania kontenerów na placach terminala wynosi 28,7 tys. TEU. Ilość stanowisk dla kontenerów chłodzonych wynosi  2,905 wtyczek i jest to jedna z największych baz tego typu w Europie. Poza tym terminal ten wyposażony jest w 7 suwnic nabrzeżowych typu STS Panamax, 1 dźwig mobilny, 3 dźwigi typu RMG (ang. rail mounted gantry crane), 12 dźwigów typu RTG (ang. rubber tyred gantry crane). Oprócz tego na stanie terminal posiada też: 29 placowych suwnic podsiębrnych (ang. straddle carriers),  16 tzw. reach stacker’ów i wózków podnośnikowych (ang. forklifts), 29 ciężarówek portowych.

Roczny możliwy do osiągnięcia obrót terminala wynosi 1,25 mln TEU.

Sankt Petersburg (Big Port St. Petersburg) to czołowy rosyjski port a także największy port kontenerowy na obszarze Bałtyku. Jego usytuowanie geograficzne powoduje, iż jest to swego rodzaju brama do całej Rosji, ponieważ to właśnie przez niego odbywa się główna wymiana handlowa z Europą oraz krajami obu Ameryk. Sankt Petersburg nazywany jest też często morską stolicą Rosji, stąd też swoją siedzibę ma tutaj wiele krajowych i zagranicznych firm z branży morskiej.Fot.: www.fct.ru

Do portu zawijają największe światowe linie kontenerowe – zarowno te dowozowe (ang. fedder) jak i bezpośrednie – oceaniczne (ang. deep sea).

W ramach linii fedderowych są również i tutaj statki dowozowe armatorów oceanicznych.
W związku z tym port posiada bogatą siatkę połączeń z takimi najważniejszymi europejskimi portami węzłowymi (hub) jak na przykład: Rotterdam, Hamburg, Bremerhaven, czy też Antwerpia.

Wśród czołowych armatorów regularnie zawijajacych do terminala w każdym tygodniu w ramach serwisów feederowych znajdują się natomiast takie marki jak: Maersk Line, CMA-CGM, OOCL, Unifeeder, Team Lines, Cosco, X-press, Shortsea Express Lines a także rosyjskie FESCO.

Natomiast w ramach połączeń shortsea lub oceanicznych do terminala FCT zawijają takie linie jak: Hamburg Sud, APL, Samskip, Swan Container Line, ONE, Evergreen, HMM, Yang Ming, Team Lines, Sea Connect, Hapag Lloyd.

Innym z bardzo ważnych terminali kontenerowych jest Container Terminal Saint-Petersburg (CTSP), który w 2019 roku przeładował 758,610 TEU.

Port oprócz przeładunków wszystkich typów kontenerów obsługuje również ładunki inwestycyjne, ciężkie i ponadgabarytowe.

Terminal CTSP posiada 1,161 metrów linii nabrzeży przy których głębokość wynosi od 9,6 m do 11,9 m. Plany modernizacyjne zakładają jednak dalsze poglębienie kanału do 14 metrów.

Podstawowe wyposażenie terminala stanowią 4 suwnice nabrzeżowe typu STS Panamax marki Konecranes o unosie 50 ton a także 2 dźwigi mobilne marki Liebherr o unosie 140 ton każdy. Poza tym na stanie są też 24 dźwigi typu RTG a także kilkadziesiąt innych typów sprzętów placowych i pomocniczych.

W ramach portu w Sankt Petersburgu zalicza się też jako terminal kontenerowy, tzw. Logistika-Terminal (LT) w Shushary. Terminal ten zawiera w sobie depot dla pustych kontenerów a także liczne magazyny i punkty dystrybucji. Średnie roczne zdolności przeładunkowe to 200 tys. TEU.

Terminale masowe i breakbulk

Port posiada co najmniej kilka nabrzeży dedykowanych przeładunkom towarów masowych.
Rejon obsługi nazywany jest portem węglowym (ang. Coal Harbour).

Znajduje się tutaj również bardzo ważny terminal przeznaczony ładunkom płynnym, w tym przede wszystkim ropie naftowej i ładunkom pochodnym. Terminal ten posiada 7 nabrzeży: 2 dedykowane tankowcom pełnomorskim, 2 rzecznym, 2 stanowiska uniwersalne i jedno stanowisko bunkrowania. Do terminala prowadzi aż 5 linii kolejowych. Zbiorniki terminala pozwalają
na jednoczesne magazynowanie co najmniej 354 tysiecy ton łądunkó płynnych, z czego około 300 tysięcy jest przeznaczonych na produkty ciężkie a około 50 tysięcy na produkty lekkie. Zresztą na obsługę produktów ropopochodnych lekkich port posiada też dodatkowe, odrębne nabrzeża.

W 2020 roku o 16% wzrosły przeładunki towarów płynnych masowych, osiągajac poziom 11,42 mln ton. Przeładunki towarów suchych masowych spadły natomiast o 6 % i osiągnęły poziom 8,2 mln ton. Największy udział w całości obrotów ładunków suchych masowych miały tutaj nawozy mineralne – 7,773 tys. ton i rudy 870,1 tys. ton.

W porcie znajduje się też kilka nabrzeży do obsługi ładunków breakbulk oraz tradycyjnej drobnicy i ładunków chłodzonych.

Wielkość przeładowanej w 2020 roku drobnicy wzrosła w stosunku rok do roku o 1% i wyniosła łącznie 11,99 mln ton.  

Ilość przeładowanych w 2020 roku ładunków chłodzonych wyniosła 1,122 tys. ton, co było o około 15% mniej niż rok wcześniej.

Statki pasażerskie oraz połączenia promowe i ro-ro

Regularne szlaki żeglugi promowej, obsługującej ruch pasażerski i samochodowy prowadzą do Sztokholmu, Helsinek i Tallina.

W 2020 roku odnotowano w porcie spadek przeładowanych ładunków tocznych o 4%. Całkowita ilość przeładowanych towarów ro-ro wyniosła zatem 1,152,600 ton.

Jednakże Sankt Petersburg posiada przede wszystkim swój subport dedykowany tylko i wyłącznie pasażerom. Jest ot tzw. „Passenger Port of Saint Petersburg Marine Facade PLC”. Jest to jedyny tak duży port pasażerski w północno – zachodniej Rosji i największa tego typu infrastruktura w regionie Morza Bałtyckiego.

Port ten zlokalizowany jest na wyspie Vasilievsky i umiejscowiony w porcie głównym oraz historycznej części miasta. Posiada 7 nabrzeży o całkowitej długości 2,212 metrów. W ramach tego są tam zlokalizowane 3 terminale dedykowane statkom pasażerskim i jeden wielofunkcyjny terminal przeznaczony zarówno dla statków wycieczkowych jak i promów pasażerskich.

Port pasażerski jest w stanie przyjąć największe jendostki pasażerskie o długości nawet 340 metrów.

Ze względu na bogaty zasób atrakcji turystycznych w mieście i okolicach a także możliwości przyjmowania największych statków, rosyjski port jest obecny na listach odwiedzin największych przedsiębiorstw żeglugowych, specjalizujących się w żegludze wycieczkowej.

Największy udział w ruchu pasażerskim mają tutaj: Carnival Corporation (43,1%), Royal Caribbean (16,1%), Norwegian Cruise Lines (8,7%) i MSC Cruises (10,8%). Pozostali operatorzy posiadają udział w rynku na poziomie około 21,4%.

Stąd też port w Sankt Petersburgu obecny jest na licznych targach związanych z branżą wycieczek morskich. Należy również do prestiżowej międzynarodowej organizacji CLIA (Cruise Lines International Association).

Wielkość ruchu pasażerskiego w latach 2008 – 2019 r.

Źródło: https://portspb.ru/

W rekorodowym roku 2019 port w Sankt Petersburgu odwiedziło aż 643,289 pasażerów, których w celach turystycznych przywieziono właśnie wycieczkowcami.

Po kryzysowym roku 2020, port ma nadzieję na odbudowę rynku w 2021 roku. Pierwszy statek wycieczkowy firmy AIDA zapowiedziany jest w rosyjskim porcie już na 4 maja.

Stocznie i inne usługi

Sankt Petersburg to również znany port wśród branży okrętowej i istotny dla Rosji obszar przesmysłu okrętowego. Znajdują się tutaj między innymi liczne zakłady stoczniowe potrafiące wybudować różnego rodzaju statki, w tym jednostki o napędach atomowych.

Wśród najbardziej znanych stoczni są tutaj:

•    Absolut, oferująca pełen zakres prac remontowych statków

•    Admirality Shipyards, działająca zarówno w sektorze remontów jak i nowych budów.
Jest to zakład z ponad 310 – letnią historią, który zbudował już ponad 2,600 jendostek różnych typów i klas, począwszy od okrętów wojennych w tym ponad 300 okrętów podwodnych, wycieczkowców, lodołamaczy, jednostek badawczych, czy tankowców. Stocznia zatrudnia około 8,500 pracowników i posiada między innymi 3 dźwigi bramowe o unosie 100 ton a także inne dźwigi o unosach od 70 do 175 ton.
    
Dok pływajacy ma nośność 8,000 ton, długość 90 metrów i szerkość 27 metrów. 2 suche     doki mają z kolei nośność 60,000 ton, długość 265 metrów i szerokość 34 metrów.     Stocznia posiada też pochylnię o unosie 75,000 ton oraz długości 230 metrów i szerokości     55 metrów.
 
•    Grupa Almaz – spółki grupy specjalizują się zarówno w kompleksowych remontach jendostek pływajacych jak i ich budowach. Łącznie personel grupy liczy około 1,300 osób.

Grupa specjalizuje się przede wszystkim w budowie i remontach szybkich jendostek     pływajacych a także jednostek roboczych, jachtów i motorówek.

Grupa posiada 3 małe suche doki, dwa doki pływające 3,500 ton oraz jedną pochylnię o     długości 150 metrów, szerokośći 58 metrów.

•    Baltiysky Zavod JSC. Stocznia posiada dwie pochylnie i projektuje oraz buduje zarówno okręty wojskowe jak i cywilne. W zakresie kompetencji są też jendostki o napędzie nuklearnym.

•    Kanonersky Ship Repair Shipyard. Posiada około 700 osób załogi i specjalizuje się tylko i wyłącznie w serwisach remontowych. Rocznie remontuje się tutaj około 80 jendostek różnych typów. Stocznia posiada 3 doki pływające o nośnościach 35,600 ton, 4,000 ton oraz 15,000 ton.

Poza tym w porcie jest sporo innych zakładów stoczniowych mniejszej lub nieco większej     wielkości a także przedsiębiorstw podwykonawczych i okołobranżowych.

Radosław Marciniak