Celem estońskiego kompleksu portowego jest bycie najbardziej innowacyjnym intermodalnym hubem na Morzu Bałtyckim, obsługującym zarówno pasażerów jak i zróżnicowaną paletę ładunków. Obecnie jest on też jednym z motorów napędowych estońskiej gospodarki. 

Port a w zasadzie zespół portów składa się z kilku bardzo ważnych elementów. Całościowo w jego skład wchodzą dwa porty z główną domeną w zakresie ruchu pasażerskiego: Old City Harbour i Saaremaa Harbour oraz dwa porty typowo ładunkowe: Muuga Harbour i Paldiski South Harbour. Według niektórych źródeł do kompleksu wlicza się odrębnie również stary port Vansadam i tzw. marinę staromiejską znajdującą się w centrum Tallina, które obsługują głównie ruch pasażerski i turystyczny.

Całkowita powierzchnia lądowa całego kompleksu portowego wynosi 787,2 hektary a powierzchnia wodna 997 hektarów. Liczba nabrzeży sięga 77 i mają one całkowitą długość 15,519 metrów.

Przedstawiamy ciąg dalszy cyklu artykułów o najważniejszych i najciekawszych portach Bałtyku i Morza Północnego. W każdym z opisów przekazujemy  informacje na ich temat. Zwracamy uwagę na najświeższe statystyki a także oceniamy zakres realizowanych z nich połączeń żeglugowych. Wspominamy też o najważniejszych inwestycjach i poddajemy analizie aspekty konkurencyjności na tle innych portów regionu.

Finanse i wyniki grupy portowej Tallin w 2020 roku

Cały 2020 rok Zarząd Grupy portowej Tallin zamknął przychodem w wysokości 107,4 mln EUR, co było wynikiem o 17% słabszym niż rok wcześniej. Pomimo pandemii udało się jednak utrzymać dodatni wynik finansowy, który wyniósł 28,5 mln EUR (aż o 35,8 % mniej niż rok wcześniej). 

Największe piętno kryzysu port odczuł w wyniku drastycznego spadku obsługi pasażerskiej (prawie 60% mniej). Niemniej jednak rok 2020 nie był wynikowo w zakresie finansów aż tak zły jak wcześniej na początku pandemii się tego obawiano. Pozytywne wyniki finansowe udało się uzyskać dzięki ładunkom, których obrót osiągnął 5-letnie maksimum. Wzrost w ilości przeładowanych towarów liczony rok do roku wyniósł 7 procent i osiągnął 21,3 mln ton.

Muuga Port i Paldiski South Harbour – dwa główne filary kompleksu portowego Tallin

Muuga Port jest to największy estoński port składowy w ramach tzw. kompleksu tallińskiego, bowiem obsługuje on około 50% obrotu wszystkich towarów. 

Faktycznie ten obszar portowy jest oddalony od Tallina zaledwie o około 17 kilometrów. Muuga Port jest nowoczesny i posiada dogodne warunki głębokościowe (naturalna głębokość wynosi nawet do 18 metrów). Lądowy obszar portowy obejmuje aż 566,8 ha, obszar wodny aż 682 ha. Ilość nabrzeży wynosi 29 a ich całkowita długość 6,379 metrów. Maksymalne możliwe do przyjęcia tutaj jednostki mogą mieć długość około 300 metrów i szerokość około 50 metrów. Całkowita powierzchnia magazynowa wynosi 23,000 m2 a powierzchnia otwarta 69,500 m2. Dostępna pojemność silosów na zboża to aż 300 tysięcy ton, natomiast wielkość zbiorników na ropę i produkty ropopochodne wynosi 1,550,150 m3. 

Specjalizacja portu dotyczy więc przede wszystkim: kontenerów, ładunków płynnych masowych, ładunków masowych suchych (nawozy sztuczne, zboża, żwir), drobnicy, ładunków tocznych (ro-ro) a także ruchu pasażerskiego związanego z połączeniami promowymi i ro-ro. 

Z kolei Paldiski South Harbour oddalony jest od Tallina o około 45 km i dedykowany jest obsłudze ładunków: ro-ro, suchych masowych, płynnych masowych, drobnicy i pasażerów powiązanych z obsługiwanymi liniami promowymi i ro-ro. Szczególny nacisk kładzie się tutaj właśnie na serwisy ro-ro. Obszar lądowy tego sub-portu wynosi 118,7 ha, a obszar wodny 147 ha. Port składa się z 10 nabrzeży o całkowitej ich długości 1,850 metrów. Maksymalna głębokość wynosi 15,5 metra. Warunki nawigacyjne pozwalają na zawijanie do portu jednostek do długości 250 metrów i maksymalnej szerokości 35 metrów. Powierzchnia magazynowa w tym porcie wynosi 15,000 m2, a przestrzeń udostępniona pod zewnętrzne składowanie obejmuje aż 540,000 m2. Pojemność zbiorników dedykowanych ropie naftowej i paliwom wynosi z kolei 397,900 m3.

Podstawowe porty docelowe oferowane w ramach dostępnych połączeń żeglugowych (kontenery i ro-ro)

Źródło: Zarząd Portu Tallin

• Terminale kontenerowe i połączenia żeglugowe

Ładunki skonteneryzowane są obsługiwane w ramach kompleksu portowego Tallin przez dwa sub-porty: Muuga Port i Paldisiki South Harbour. Powierzchnia dedykowana obsłudze kontenerów to około 55 ha a możliwości przeładunkowe terminali sięgają poziomu 600 tysięcy TEU rocznie. Oprócz tego oferuje się 8,000 m2 powierzchni magazynowej. Statki obsługiwane są przy 4 kejach o całkowitej długości około 1,000 metrów (374 m, 298 m, 219 m, 200 m i głębokości od 12,4 m do 14,5 m).

Muuga Port wyposażony jest w 3 suwnice nabrzeżowe typu STS (ang. ship to shore). Oprócz tego  w skład wyposażenia wchodzi również 6 kołowych suwnic placowych.

Głównym wyposażeniem portu kontenerowego w Paldisiki South Harbour jest z kolei mobilny dźwig o unosie do 100 ton. 

W 2020 roku ilość masy ładunkowej obsłużona w kontenerach była podobna do tej, co rok wcześniej i wyniosła 1 mln 807 tys. ton (w 2019 roku: 1 mln 835 tys. ton). Z tej wielkości w 2020 roku znaczna część obsłużona była w ramach Muuga Port (1 mln 787 tys. ton). Z kolei na Paldiski South Harbour przypadło zaledwie 20,7 tys. ton.

Aktualnie obsługiwane przez port w Tallinie kontenerowe linie żeglugowe.

• Statki pasażerskie oraz połączenia promowe i ro-ro

W skład tallińskiego portu wchodzą również mniejsze obszary portowe, skupiające się przede wszystkim na ruchu osobowym: 

• Old City Harbour, będący bramą turystyczną na Estonię i specjalizujący się przede wszystkim w obsłudze ruchu pasażerskiego (promy, statki pasażerskie), jednostki komercyjne jak jachty, czy motorówki) a także ładunków tocznych (ro-ro).
  
• Saaremaa Harbour – głębokowodny port zlokalizowany na północnym wybrzeżu dedykowany ruchowi pasażerskiemu (wycieczkowce i jednostki komercyjne - jachty i motorówki), ale również ładunkom związanym z przemysłem drzewnym (drewno, tarcica, sklejki, itp.).

Tallin jest największym portem pasażerskim na Morzu Bałtyckim. W 2019 roku przeszło przez niego 10 mln 639 tys. pasażerów. Najwięcej osób zostało wtedy przewiezionych w ramach połączenia promowego do i z Helsinek (8,8 mln osób) i dużo mniej, ale na drugiej pozycji znalazło się połączenie do i z szwedzkiego Sztokholmu (933,4 tys. osób). 

Rok 2020 jak wszędzie odznaczył się bardzo silnymi spadkami w ilości obsłużonych pasażerów. Łącznie w okresie 12 miesięcy obsłużono „zaledwie” 4 mln 332 tys. pasażerów. Dzieląc tę liczbę pomiędzy dwie najważniejsze trasy promowe dane wyglądały następująco: Helsinki (3 mln 986 tys.) i  Sztokholm (139,7 tys. osób).

Jeśli chodzi o ilość obsługiwanych pasażerów wycieczkowców, to w 2019 roku ich liczba osiągnęła 659,9 tys. Łącznie zwinięć statków pasażerskich było aż 345. Dla kolejnego roku 2020 port podaje dane jedynie za dwa pierwsze kwartały (zero zwinięć), ale z całą pewnością ruch był w dalszej części roku bardzo znikomy lub nawet być może całkowicie go nie było. 

W całościowej ocenie spadki w ilości obsługiwanych pasażerów sięgnęły według portowych statystyk aż 59%.

Z ostatnich informacji podanych przez władze portu wynika, że pasażerowie będą mieli możliwość wykonania testów antygenowych na obecność koronawirusa COVID-19 na jednym z terminali pasażerskich (Terminal D) tak, że minimum pół godziny przed zaokrętowaniem będzie można uzyskać wynik oraz niezbędny certyfikat, zezwalający na podróż. Testy będzie można oczywiście przeprowadzić po uprzednim zarezerwowaniu sobie miejsca na wykonanie takiej usługi. Wyniki testów będą respektowane zarówno przez władze Finlandii jak i Szwecji. 

Aktualnie obsługiwane przez port w Tallinie linie promowe i ro-ro.

Stocznie i inne usługi

Obszar kompleksowego portu Tallin ze względu na swoją rozległość i powierzchnię zapewnia również dostępność do wielu innych usług branży morskiej. Są tu więc liczne różnego rodzaju firmy związane z logistyką morską a także stocznie. 

Portowa strategia

Port w Tallinie inwestuje w swoją przyszłość. W 2017 roku powstał tzw. MasterPlan 2030, dotyczący przede wszystkim rozwoju Old City Harbour. Jednakże to nie wszystko. W tallińskim kompleksie portowym planuje się budowę nowych nabrzeży i terminali w tzw. Muuga Harbor i Paldiski South Harbor. Wyposażenie terminali i nabrzeży zostanie z kolei zapewnione przez klientów. 

Według założeń przyjęta strategia portu Tallin na lata 2021 – 2025 odnosi się do innowacyjności i osiągnięcia najwyższego w tym zakresie poziomu na Bałtyku. 

Oprócz tego w strategii wskazuje się na wykorzystywanie potencjałów przebiegających przez Estonię korytarzy transportowych ze szczególnym uwzględnieniem handlu gazem naturalnym. Poza tym szczególną rolę przywiązuje się do rozwoju połączeń żeglugowych segmentów: kontenerowego i ro-ro. Nieustannie planuje się również stymulowanie rozwoju zakładów przemysłowych i wytwórczych w bezpośrednich sąsiedztwach portów składowych Portu Tallin, tj. Muuga Harbour i Paldiski South Harbour.

Talliński port inwestuje również w rozwiązania z zakresu „zielonej” transformacji energetycznej. Na początku marca podpisano umowę z dostawcą estońskiej „czystej” energii firmą Eesti Energia na dostawę 10GWh energii, pochodzącej ze źródeł odnawialnych. W ten właśnie sposób cały port będzie zaopatrywany jedynie tylko taką właśnie energią. W związku z polityką ekologiczną katalog planowanych inwestycji jest szerszy. Tylko w samym Mugga Port obejmuje między innymi budowę terminala bunkrowego LNG, który pozwoli na zaopatrywanie statków napędzanych tym bardziej przyjaznym dla środowiska paliwem. 

W ramach planów rozwojowych planuje się też rozwój centrum logistycznego i dystrybucyjnego położonego we wschodniej części tego obszaru portu ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb branży drzewnej. Dodatkowo stawia się również na rozwój infrastruktury kolejowej, między innymi w ramach transeuropejskiego korytarza transportowego zwanego „Rail Baltica”. Przewiduje się też rozbudowę infrastruktury i sprzętu dla obsługi ro-ro celem zwiększenia możliwości obsługiwanych ładunków tocznych.

Z kolei w drugim z ładunkowych obszarów portowych, tj. Paldiski South Harbour planuje się budowę nowych nabrzeży oraz założenie publicznej infrastruktury pod park przemysłowy (34 hektary), rozwój infrastruktury nabrzeżowej pod kątem oferty dla ładunków ciężkich i ponadgabarytowych, w tym elementów farm wiatrowych.

W Saaremaa Harbour główny nacisk kładzie się natomiast na rozwój tzw. Saaremaa Logistics Park, który jest zlokalizowany na największej wyspie Estonii – Saaremie położonej na północnym wybrzeżu. 

W zakresie transportu pasażerskiego nadrzędnym i krókoterminowym celem stało się przywrócenie ruchu pasażerskiego na poziomie, który był przed wybuchem pandemii na regularnych liniach promowych jak również wynikającego z zawinięć cruiserów. 

Radosław Marciniak