Morski Szlak Jedwabny stanowi morską część chińskiej inicjatywy Pasa Szlaku i Drogi, mającej na celu zapewnienie pozycji globalnego mocarstwa Państwa Środka. Chińskie inwestycje i nowe sojusze stoją kością w gardle Ameryki.

Inicjatywa Pasa Szlaku i Drogi to projekt ogłoszony przez Xi Jinpinga w 2013 roku, który ma na celu przede wszystkim otwieranie nowych rynków i zabezpieczenie globalnych łańcuchów dostaw, aby pomóc w generowaniu wzrostu gospodarczego Chin.

Strategia Chin ma na celu zdobycie statusu globalnej potęgi, która nie ma sobie równych poprzez uzyskanie dostępu do światowych zasobów naturalnych, surowców i rynków zamorskich, jest solą w oku dla Stanów Zjednoczonych.

Chińczyk jak amfibia, i na lądzie, i na wodzie

Prezydent Xi Jinping zaktualizował ducha starożytnego Jedwabnego Szlaku do współczesnych realiów, wzywając do wspólnego rozwoju pasa gospodarczego wzdłuż Nowego Jedwabnego Szlaku i Morskiego Jedwabnego Szlaku. Główny nacisk położono na silniejszą współpracę gospodarczą, bliższą współpracę przy wspólnych projektach infrastrukturalnych, zacieśnienie współpracy w zakresie bezpieczeństwa oraz wzmocnienie gospodarki morskiej, współpracy technicznej i naukowej w zakresie ochrony środowiska.

Jest to strategia realizowana poprzez rozbudowę militarną – w tym obecność marynarki wojennej wzdłuż istotnych morskich szlaków komunikacyjnych i portów– oraz budowania światowej sieci sojuszników poprzez zależności handlowe i gospodarcze dzięki umowom o wolnym handlu, wzajemnym paktom bezpieczeństwa.

Inicjatywa ma zarówno komponent lądowy, jak i morski. Jego lądowym odpowiednikiem jest Nowy Szlak Jedwabny, dążący do połączenia Chin z Europą, w dużej mierze przez Azję Środkową, ale także przez Bliski Wschód. 

Element morski, czyli inicjatywa Morskiego Szlaku Jedwabnego, łączy Chiny z Europą i Afryką poprzez Bliski Wschód. 

Chiny przedstawiły koncepcję Morskiego Jedwabnego Szlaku jako strategię rozwoju w celu zwiększenia łączności infrastrukturalnej w całej Azji Południowo-Wschodniej, Oceanii, Oceanii, Oceanu Indyjskiego i Afryki Wschodniej. Morski Jedwabny Szlak jest uzupełnieniem Nowego Jedwabnego Szlaku, który koncentruje się na rozwoju infrastruktury w rozwój infrastruktury w Azji Środkowej. Razem inicjatywy te tworzą inicjatywę Jeden pas, jedna droga (One Belt, One Road), której celem jest zwiększenie wpływów Chin na całym świecie.

Południe jest najważniejsze

Morski Szlak Jedwabny jest pomyślany jako biegnący od Morza Południowochińskiego przez Ocean Indyjski, przez Zatokę Adeńską i Kanał Sueski, kończąc się w greckim Pireusie.

Istnieje kilka powodów, dla których Bliski Wschód stanowi główną część Morskiego Szlaku Jedwabnego. 

Aby napędzać swoją gospodarkę, Chiny są coraz bardziej uzależnione od importu energii. W 2013 roku Chiny stały się największym importerem ropy naftowej na świecie, zaś w 2020 roku największym importerem skroplonego gazu ziemnego (LNG). Prawie połowa chińskiej ropy naftowej pochodzi z Bliskiego Wschodu, a także ponad 20 procent importowanego gazu ziemnego. W związku z tym Chiny są silnie uzależnione od Bliskiego Wschodu w zakresie potrzeb energetycznych, co sprawia, że bezpieczeństwo energetyczne jest dla Pekinu sprawą najwyższej wagi.

Bezpieczeństwo nawigacyjne jest również kluczowym problemem dla Chin.

Większość statków transportujących towary, w tym ropę, musi przepływać przez kilka węzłów komunikacyjnych w regionie. Nawet jedna trzecia ropy naftowej przesyłanej drogą morską musi przejść przez Cieśninę Ormuz. Towary transportowe między Chinami a Europą muszą przechodzić przez cieśninę Bab el-Mandebu wybrzeży Dżibuti i Jemenu. Wszystko to sprawia, że łańcuch dostaw jest narażony na zakłócenia spowodowane piractwem, napięciami regionalnymi i konfliktami. Stąd też Pekin jest zainteresowany bezpieczeństwem żeglugi, jak również w znalezieniu alternatywnych szlaków, aby uniknąć morskich punktów węzłowych.

Głównym celem zintensyfikowanych stosunków z krajami z krajami regionu, co nie jest zaskoczeniem, była współpraca energetyczna i budowa infrastruktury, w tym budowa portów morskich i infrastruktury transportowej uznanych za kluczowe dla poprawy bezpieczeństwa żeglugi, a także tworzenie alternatywnych szlaków transportowych.

Arab z Chińczykiem robi interes

Kraje priorytetowe Morskiego Jedwabnego Szlaku to Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Iran i Egipt. Pekin zawarł strategiczne partnerstwa z każdym z tych krajów, wskazując na chęć poszerzenia strategicznego partnerstwa poprzez objęcie nim szerszego zakresu sfer. Nietrudno zauważyć, dlaczego te kraje nabrały szczególnego znaczenia.

Arabia Saudyjska dostarcza większość importowanej przez Chiny ropy naftowej, co czyni ją państwem zasługującym na szczególną uwagę.

Zjednoczone Emiraty Arabskie są położone nad Cieśniną Ormuz, przez którą przepływa większość chińskiego importu ropy naftowej. Są zatem ważne dla zapewnienia przepływu statków przewożących paliwa do Chin. Położenie, jak również nowoczesna infrastruktura, czynią Emiraty bramą dla towarów przeznaczonych na rynki Bliskiego Wschodu.

Znaczenie Kanału Sueskiego dla transportu chińskich towarów do Europy sprawia, że Egipt jest kolejnym kluczowym państwem. Chiny szukają jednak alternatywnych dróg dostępu do Morza Śródziemnego, na przykład przez Izrael.

Iran jest kolejnym krajem, z którym Chiny starają się nawiązać współpracę w celu dywersyfikacji dostawców energii i zmniejszenia zależności energetycznej od Arabii Saudyjskiej. Wzmocnienie współpracy z Teheranem jest również postrzegane jako istotne dla zminimalizowania ryzyka zakłóceń w transporcie morskim przez Cieśninę Ormuz. Iran wielokrotnie groził zamknięciem cieśniny, co spowodowałoby wzrost cen ropy naftowej i zakłóciłoby dostawy energii. Pekin jest zatem chętny do rozwijania współpracy stosunków z Teheranem. 

Konkluzje

Zakrojone na szeroką skalę chińskie inwestycje w ramach inicjatywy Morskiego Jedwabnego Szlaku skłaniają do stawiania pytań o wywieranie nadmiernego wpływu na politykę wewnętrzną i zagraniczną krajów-odbiorców przez Chiny. Chińskie tworzenie infrastruktury portowej i ekspansja terytorialna na morzu stały się zagrożeniem dla bezpieczeństwa innych państw. Należy mieć przy tym na uwadze, że Państwo Środka nie jest pierwszym realizującym swe cele w taki sposób. 

Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych został powołany w celu realizacji ambitnego Chin dla inwestycji Pasa Szlaku i Drogi. Jest on wykorzystywany jako przeciwwaga wobec Azjatyckiego Banku Rozwoju, który służy realizacji japońskich celów politycznych, a pośrednio i amerykańskich, jako że Japonia jest azjatyckim przedłużeniem macek Ameryki. Różnicę stanowi nieprzychylność wobec działań Pekinu ze strony Waszyngtonu i jego klakierów, wedle których Ameryce wszystko wolno, Chinom – nic. Hipokryzja w polityce ma się w najlepsze, co nie powinno nikogo zaskakiwać, w przeciwieństwie do gwałtownego rozwoju Państwa Środka. 

Tomasz Burdzik