Gothenburg to szwedzki uniwersalny port rzeczno–morski zlokalizowany na zachodnim wybrzeżu tego kraju. Stanowi bramę transportową do Skandynawii, dla której jest też największym portem morskim.

Przedstawiamy ciąg dalszy cyklu artykułów o najważniejszych i najciekawszych portach Bałtyku i Morza Północnego. W każdym z opisów przekazujemy  informacje na ich temat. Zwracamy uwagę na najświeższe statystyki a także oceniamy zakres realizowanych z nich połączeń żeglugowych. Wspominamy też o najważniejszych inwestycjach i poddajemy analizie aspekty konkurencyjności na tle innych portów regionu.

Potencjał portu i jego wyniki

Jak pokazują to ostatnie dane port w Gothenburgu osiągał ostatnio bardzo dobre wyniki, wyróżniające go na tle Skandynawii.

Średniorocznie do portu zawija aż 11 tys. statków. Obrót towarowy osiąga wolumen 39 mln ton (2019 r.), w tym przeładowuje się tutaj ponad 762 tys. TEU (2019 r.).

Pomimo pandemii ilość obrotu kontenerowego wzrosła w 2020 roku o 0,5%, co dało poziom około 770 tys TEU. Taka wielkość stanowiła 48% całości obrotu kontenerowego realizowanego przez Szwecję (1,6 mln TEU).

Ze względu na to, że w bezpośrednim zapleczu portu liczonym promieniem 500 km znajduje się 70% populacji Szwecji jest to bardzo ważny i strategiczny port tego kraju, który dzięki swojej lokalizacji jest wolny od lodu i jednocześnie łatwo dostępny przez cały rok. Blisko 30% szwedzkiego handlu zagranicznego jest transportowana przez port w Gothenburgu.

Jednakże w tym promieniu zaplecza znajdują się też 3 inne ważne ośrodki miejskie, będące na dodatek stolicami. Mowa jest tutaj o: Oslo, Kopenhadze i Sztokholmie, o którym pisaliśmy w naszym poprzednim raporcie: Sztokholm – raport z rynku portowego - GospodarkaMorska.pl

Port Gothenburg jest szeroko wyspecjalizowany, stąd gama obsługiwanych typów i rodzajów ładunków jest bardzo duża. W porcie mamy zatem terminale dedykowane towarom masowym i tzw. breakbulk (drobnica przewożona w ilości masowej), ładunkom tocznym (ro-ro i samochody) i skontenerowyzowanym, ale również ładunkom inwestycyjnym. Towary przewożone są zarówno w relacjach lokalnych jak i oceanicznych. Port bardzo mocno stawia na żeglugę bliskiego zasięgu oraz wodny transport śródlądowy celem redystrybucji towarów pozyskiwanych w relacjach oceanicznych.

W porcie przeładowuje się w ostatnich latach średnio: około 770 tys. TEU, 515 tys. jednostek ro-ro, 234 tys. samochodów a także 21,6 mln ton ładunków związanych z energetyką, np. ropy naftowej

i paliw. Gothenburg jest również ważnym ośrodkiem obrotu portowo – morskiego dla produktów przemysłu drzewnego. Oprócz tego port obsługuje średniorocznie około 590 tys. pasażerów.

Port składa się z 49 nabrzeży o różnorodnych głębokościach, sięgających od kilku do nawet 19-20 metrów przez co Gothenburg jest jedynym szwedzkim portem mogącym przyjąć największe światowe jednostki. W porcie znajduje się wiele dużych placów składowych a także nowoczesnych magazynów. Wizytówką procesu magazynowego jest tzw. Port of Gothenburg Logistics Park z około 1 milionem m2 powierzchni składowania.

Port posiada bardzo rozwiniętą sieć połączeń kolejowych, dzięki którym codziennie średnio obsługiwanych jest około 60 - 70 – ciu pociągów towarowych, z czego około 25 to pociągi dedykowane przewozom kontenerowym.

Do Gothenburga prowadzą też najważniejsze drogi kołowe Skandynawii, wliczając w to autostrady do Oslo, Kopenhagi, Sztokholmu, czy też Karlstad.

Oferuje się tutaj około 130 bezpośrednich regularnych linii żeglugowych, łączących porty w Europie, Azji, Afryce i Ameryce Północnej. Oprócz tego dostępnych jest też wiele portów docelowych osiąganych za pomocą tzw. transhipmentów.

Jak przystało na nowoczesny port wiele się również w niego inwestuje. Jedną z kluczowych inwestycji jest nowy terminal wielozadaniowy w Arendal. Działalność terminala ma skupiać się na obsłudze ładunków ro-ro i kontenerów transportowanych w relacjach transeuropejskich, tj. pomiędzy Skandynawią a głównymi hubami transportowymi zachodniej Europy zlokalizowanymi między innymi w Niemczech, Belgii, czy też Niderlandach. Projekt podzielony jest na kilka etapów realizowanych od 2016 roku. W 2025 roku planuje się już pełną operacyjność tego terminala, który będzie miał całkowitą powierzchnię 220 tysięcy m2 a głębokości przy nabrzeżach sięgną około 12 metrów. Wszystkie z nabrzeża będą posiadać dostęp do zasilania statków w energię elektryczną

z lądu, aby minimalizować emisję szkodliwych substancji do atmosfery. Planuje się, że jego roczna zdolność przeładunkowa osiągnie około 200 tys. jednostek ładunków ro-ro oraz kontenerów.

Do innych znaczących projektów, będących w realizacji należy zaliczyć: park logistyczny a także inne ciekawe rozwiązania jak na przykład zabudowana portowa stacja kolejowa, pozwalająca uniknąć negatywnego wpływu warunków atmosferycznych na przeładunki towarów.  Planuje się też poprawienie infrastruktury terminali kontenerowych a także dalsze pogłębianie najpłytszych podejść do portu w ramach projektu Skandia Gateway. Jego realizacja pozwoli na zawijanie do tutejszego terminala kontenerowego jednostek kontenerowych o pojemności 20,000 TEU.

W najbliższych latach ma też być poprawiony dostęp do portu od strony lądu. Aktualnie trwają prace nad budową dodatkowych torowisk a także mostu. Usprawnienia mają również dotyczyć kluczowych skrzyżowań i węzłów drogowych prowadzących do portu z sieci autostrad.

Zakres planowanych prace pogłębiarskie na podejściu do terminala kontenerowego.

Pomimo prowadzonych ciągłych inwestycji rozwijających port jak i dostęp do niego nie zapomina się też o środowisku naturalnym. Jednym z kluczowych projektów w tym zakresie jest utworzenie na terenach zrzucanego przez około 40 lat urobku z pogłębień oraz budowy tuneli. Projekt realizowany na obszarze Torsviken ma na celu utworzenie naturalnej ostoi dzikiego ptactwa oraz innych zwierząt i roślinności.

Żegluga masowa

Port obsługuje znaczne ilości ładunków masowych. Dużą ilość stanowią z tego towary płynne: ropa oraz jej produkty (ok. 20 mln ton rocznie), które obsługiwane są przez specjalnie do tego przygotowane obiekty w ramach tzw. „Energy Ports”: Torshamnen (ropa naftowa), Skarvikshamnen i Ryahamnen (produkty pochodne). W ich składzie znajdują się 24 dedykowane nabrzeża o maksymalnej głębokości 19,05 m. Jednorazowe możliwości składowe wynoszą 4 mln m3. 

Port obsługuje 50% szwedzkiego importu ładunków masowych płynnych.

Żegluga kontenerowa

W 2019 roku w Gothenburgu przeładowano 772 tys TEU. Rekordowy był jednak dla tego portu rok 2012, kiedy łącznie przeładowano tutaj 900 tysięcy TEU.

Terminal kontenerowy Skandiahamnen w porcie Gothenburg.

Źródło: Zarząd Portu Gothenburg

Project cargo i breakbulk

Port jest również ważnym ośrodkiem w łańcuchu logistycznym ładunków typu project cargo oraz breakbulk. Wśród nich najczęstszymi towarami są: turbiny i elementy wież wiatrowych oraz hydroelektrowni, lokomotywy i wagony, helikoptery, generatory prądotwórcze, stal, moduły mieszkalne platform wiertniczych oraz wiele innych ładunków ciężkich i ponadgabarytowych.  

Do obsługi tego typu towarów dedykowanych jest aż 6 terminali portowych, posiadających odpowiednie doświadczenie.

Żegluga ro-ro i samochodowce

Port jest bardzo aktywny w zakresie obsługi ładunków tocznych, w tym samochodów. Co tydzień obsługiwanych jest około 80 – ciu zawinięć jednostek poziomego ładowania. Codzienne obsługuje się serwisy do: Wielkiej Brytanii, Belgii, Danii oraz innych rejonów Europy.

Promy w porcie

Z Gothenburga realizowanych jest też wiele połączeń promowych. Jest to jeden z najbardziej prężnych portów promowych w Europie. Można tutaj między innymi skorzystać z serwisów Steny Line: Gothenburg – Kiel (Niemcy) realizowane 1 raz dziennie, Gothenburg – Frederikshavn (Dania) realizowane za pomocą 4-5 przepraw dziennie w zależności od kierunku. Innymi trasami obsługiwanymi przez DFDS są relacje do: Brevik (Norwegia) – 1-2 razy dziennie w zależności od kierunku, Ghent (Belgia) 4-6 przepraw w ciągu tygodnia, Immingham (Wielka Brytania) – 6 przepraw tygodniowo, Zeebrugge (Belgia) – 4 przeprawy tygodniowo. Istnieje również połączenie do Zeebrugge oferowane przez armatora CLdN realizowane z częstotliwością 4 przepraw tygodniowo.

Żegluga pasażerska

W porcie istnieją dwa terminale pasażerskie przeznaczone dla wycieczkowców. Wyposażone są one w dwa dedykowane pasażerom odpowiednio dostosowane nabrzeża, mogące przyjąć statki wycieczkowe każdej wielkości.

W 2019 roku do portu zawinęło 59 wycieczkowców. Jednakże to rok 2014 był rekordowy, kiedy to zawinięć było aż 73.

Terminal „America Cruise Terminal” jest historycznym dworcem morskim z około 100 letnią tradycją. Po odnowieniu i tchnięciu życia w ten stary terminal stał się on obecnie najważniejszym nadal funkcjonującym tego typu obiektem w porcie.

Z kolei „Arendal Cruise Terminal” położony około 20 minut jazdy autem od centrum miasta usytuowany jest w atrakcyjnym turystycznie rejonie w okolicach muzeum Volvo.

Radosław Marciniak