Zatoka Perska zwana również Zatoką Arabską lub Irańską to obszar morski pomiędzy Półwyspem Arabskim a wybrzeżem Iranu, oddzielony od Zatoki Omańskiej i Oceanu Indyjskiego Cieśniną Hormuz. Cieśnina w najwęższym miejscu ma 54 km szerokości (29 mil morskich). Jest to strategiczne przejście żeglugowe, którego zablokowanie skutkowałoby zamknięciem całego ruchu z i do zatoki, a w dalszej konsekwencji poważną niestabilnością gospodarek zarówno znajdujących się tutaj krajów, jak również i całej światowej ekonomii. Obszar ten bowiem to miejsce wyjątkowe, ponieważ znajdują się w tym regionie bogate zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego, a więc surowców odgrywających kluczowe znaczenie w rozwoju gospodarek w XX jak i nadal na początku XXI wieku. Dziennie przepływa tutaj od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu tankowców.

Globalne wrota Środkowego Wschodu

Akwen zatoki posiada powierzchnię 250 tys. km2. Jego średnia głębokość wynosi około 50 metrów, natomiast najgłębsze miejsca to 90 metrów. Do akwenu tego wpływają dwie najważniejsze lokalne rzeki: Tygrys i Eufrat. Państwa leżące nad tą zatoką to: Bahrajn, Oman, Iran, Irak, Kuwejt, Katar, Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie.

Do najważniejszych portów regionu należy z kolei zaliczyć między innymi: Bandar-e Mahshahr (Iran), Bandar Lengeh (Iran) i Bandar Abbas (Iran). A także: Port Jebel-Ali, Port Khalifa, Abu-Dhabi, Port Zajed, Duha, Manama, Kuwejt, Ad-Dauha, Al-Basra. Są to z reguły duże międzynarodowe porty o swojej specyficznej lokalnej charakterystyce.

Najważniejsze porty regionu to w większości przypadków dobrze wyposażone organizmy wyposażone w nowoczesny i różnorodny sprzęt przeładunkowy. Bogata infrastruktura portowa pozwala na obsługę największych na świecie zbiornikowców i jednostek towarowych innych typów.

Abu-Dhabi, Port Khalifa to jeden z największych głębokowodnych portów morskich na świecie. Port Jebel Ali jest jednym z największych globalnych portów kontenerowych.

Zatoka Arabska – gorący politycznie i gospodarczo region świata

Rejon Zatoki Perskiej to już historycznie region zapalny, na którym wiele się wydarzyło – ścierało się wiele sprzecznych, ale też wielkich interesów. Z najnowszej historii pamiętamy dwie wojny „irackie”, kolejne nakładane sankcje, a dość niedawno ataki jednostek Iranu na tankowce.

Było to dzieło tzw. Irańskich Strażników Rewolucji Islamskiej, którzy zaatakowali między innymi statek należący do Norwegów i Japończyków. Takie działania wywołały w tamtym czasie strach i automatyczną podwyżkę cen ropy naftowej, frachtów i ubezpieczeń.

Jak wrażliwy i newralgiczny jest to obszar dla światowej gospodarki można było się już zatem przekonać wielokrotnie. Stąd też stała lub też rotacyjna obecność w tym rejonie okrętów  marynarki wojennej USA celem starań utrzymania światowego porządku. Niestety wraz z biegiem czasu wpływ USA jako tzw. strażnika globalnego pokoju i bezpieczeństwa w wielu regionach osłabł. Ma to również miejsce w rejonie Zatoki Perskiej.

Ropa, gaz ładunki inwestycyjne oraz kontenery

To, co napędza całą gospodarkę, jak i handel morski w regionie, to od wielu lat wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego. Światowe zasoby ropy naftowej szacuje się tutaj na około 50-55%, natomiast globalną produkcję na około 30%. Jeśli chodzi o gaz ziemny, to globalne zasoby wynoszą około 40%. Region ten jako kluczowy obszar świata pod kątem wydobycia tych surowców dzięki swojemu bogactwu wpływa nie tylko na rynek inwestycyjny, a więc przede wszystkim żeglugę dedykowaną przewozom ładunków ciężkich oraz inwestycyjnych, ale również i konsumpcję społeczeństw całego regionu. Ta z kolei wiąże się głównie z transportem kontenerowym i wielkim importem dóbr z całego świata.

Ładunki ropy naftowej były wożone jak do tej pory przez wiele lat głównie do Azji, w tym przede wszystkim: Chin, Japonii, ale również do Indii a także do innych światowych kluczowych gospodarczo destynacji, tj.: Europy Zachodniej oraz USA. Przy czym ze względu na sankcje nie było przewozów z Iranu do USA.

Z kolei gaz ziemny, którego Katar jest trzecim największym producentem na świecie, transportowany jest w wielu kierunkach, w tym europejskich, między innymi do Polski.

Handlowa przyszłość regionu – otwartość na świat

Obecna niestabilność polityczna a także dotychczasowa historia regionu nakazują wielką roztropność i odwagę dla uczestników handlu morskiego w tym regionie i to pod wieloma względami. Chodzi tutaj zarówno o legalność transakcji, bezpieczeństwo, jak i najzwyczajniej ekonomiczną opłacalność przeprowadzanych transakcji.

Pomimo zmniejszającego się znaczenia ropy naftowej w przyszłej perspektywie liczonej od kilkunastu do kilkudziesięciu lat znaczenie regionu w zakresie eksportu ropy naftowej będzie powoli, ale systematycznie malało. Zdają sobie z tego sprawę kraje, które niesamowicie wzbogaciły się właśnie dzięki wydobyciu i handlowi ropą naftową oraz gazem ziemnym. Wiele z osiągniętych w ten sposób zysków zainwestowano lokalnie w przedsięwzięcia w innych branżach. Mowa tutaj między innymi o branży finansowej, turystycznej, a także innych usługach dla szeroko pojętego biznesu. Ten zresztą jest w wielu krajach regionu zachęcany intensywnie licznymi korzyściami podatkowymi i szeroką gamą innych udogodnień. W konsekwencji prowadzonej polityki rozwija się zatem tutaj wiele różnorodnych gałęzi gospodarki, takich jak chociażby biotechnologia, motoryzacja, przemysł farmaceutyczny, a także petrochemiczny.

Region, aby odnaleźć się w przyszłości, musi skoncentrować się na inwestycjach w dywersyfikację i nowe, dotychczas nieobecne w tym rejonie dziedziny. Nadchodzące mistrzostwa świata w piłce nożnej, które już niebawem odbędą się w Katarze, chyba są również takim znakiem, że nowe, nietypowe dla tego regionu inicjatywy są nieuniknione. Zmiany i otwartość na nowe jest tutaj zatem jedyną drogą dla zrównoważonego rozwoju. Czy polityka wszystkich państw regionu będzie zmierzała w takim kierunku w kolejnych dziesięcioleciach? To już zupełnie inna kwestia...