Naftoport, FSRU, Gazoport. Bez portów nie ma bezpieczeństwa energetycznego [ANALIZA]

Bezpieczeństwo energetyczne krajów UE jak nigdy dotąd zależy od portów morskich. Również polska gospodarka żyje dzięki polskim portom. Dzieje się tak, mimo że import produktów energetycznych do UE zmniejszył się w 2024 r. w porównaniu z 2023 r., zarówno pod względem wartości, jak i ilości – informuje Eurostat w najnowszym raporcie pt. „EU imports of energy products - latest developments”. 

Atak Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. zmienił bardzo dużo w sposobie transportu surowców energetycznych do Europy. Wyłączenie z użytkowania gazociągów bałtyckich Nord Stream i Nord Stream 2, przewróciło rynek dostaw gazu pod względem logistycznym. 

Przypomnijmy, że w przypadku ropy naftowej i produktów, UE wprowadziła zakaz na import rosyjskiej ropy naftowej drogą morską wszedł w życie 5 grudnia 2022 r. Embargo na produkty rafineryjne wszedł w życie praktycznie 5 lutego 2023 r. Wpływ tych decyzji był widoczny z pewnym opóźnieniem w portach morskich i rafineriach, w przemyśle chemicznym i elektrowniach oraz ciepłowniach. Pod wpływem sankcji, Rosja jako bezpośredni dostawca ropy i gazu wypadła z czołówki dostawców. Wysokie wolumeny dostaw praktycznie wszystkich produktów energetycznych od 2022 r. wyraźnie zmalały. Ale tym samym wzrosła rola portów Europy.

Polska w 2022 r. roku była nieźle przygotowana do dywersyfikacji dostaw gazu, ropy i węgla. Nie zmienia to w niczym faktu, że trwające obecnie w naszym kraju inwestycje w infrastrukturę energetyczną są imponujące i jeszcze bardziej wzmocnią niezależność naszego kraju na rynku obrotu krytycznymi surowcami. 

Naftoport coraz większy i większy

Polską odpowiedzią na ryzyko ograniczenia dostaw ropy ze Wschodu jest Naftoport, który powstał na początku lat 90-tych, a jednocześnie jest cały czas rozbudowywany. 

Naftoport w 2024 r. przyjął 489 tankowców i przeładował 38,8 mln ton ropy naftowej oraz paliw płynnych. Liczba obsłużonych statków wzrosła r/r o 4 proc., a ilość przeładunków była większa o 6 proc. Był to rekordowy rok Naftoportu.

Na początku 2024 r. PERN informował o rozpoczętych pracach, których celem jest rozbudowa terminalu o kolejne stanowisko obsługi największych tankowców i tym samym wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego Polski.

Szósty pirs przeładunkowy przeznaczony do obsługi największych jednostek zdolnych wchodzić na Morze Bałtyckie (O długości 300 metrów, szerokości 60 metrów i zanurzeniu 15 metrów) zostanie oddany do użytku na przełomie 2027 i 2028 roku. Obecnie terminal w Gdańsku składa się z pięciu stanowisk przeładunkowych – jednego dla statków do 30 tys. DWT, jednego stanowiska dla statków do 50 tys. DWT, dwóch stanowiska dla statków 150 tys. DWT i jednego (VLCC) do 300 tys. DWT.

Najnowsze, szóste stanowisko, które ma zostać zbudowane do 2027 roku, ma umożliwić obsługę kolejnych jednostek do 300 tys. DWT. Taka jednostka maksymalnie jednorazowo będzie mogła dostarczyć do Gdańska 180 tys. ton surowca. Inwestycja ta pozwoli zwiększyć zdolności Naftoportu o 9 mln ton rocznie, i łącznie pozwoli mu uzyskać poziom rocznych wyników na poziomie ok. 47 mln ton.

Jak krytycznie ważny jest Naftoport przekonaliśmy się w 2019 r. gdy na skutek tzw. kryzysu chlorkowego ustal import ropy z Rosji ropociągiem "Przyjaźń". Skala zanieczyszczenia była ogromna – szacuje się, że skażonych zostało nawet 5 milionów ton ropy o wartości do 2,6 miliarda USD. Kryzys ten uznano za największy w historii funkcjonowania ropociągu. Naftoport stał się kluczowym elementem dywersyfikacji dostaw. W czasie kryzysu jego znaczenie wzrosło, umożliwiając import ropy drogą morską. W maju 2019 roku na redzie w Gdańsku cumowało aż siedem zbiornikowców z ropą i paliwem o nośności powyżej 100 tys. ton, co było sytuacją bez precedensu. Dzięki temu możliwe było utrzymanie produkcji w polskich rafineriach oraz wsparcie zakładów w Niemczech (Schwedt i Leuna).

Baza Dębogórze i Gazoport rosną

Inwestycje trwają nie tylko w Naftoporcie. Baza Paliw w Dębogórzu (k. Gdyni) wzbogaci się o trzy nowe zbiorniki magazynowe o pojemności 50 tys. m³ każdy, wraz z infrastrukturą towarzyszącą, przeznaczone do przechowywania produktów naftowych. Obecnie montowane są konstrukcje stalowe zbiorników – na dwóch zakończono już budowę dachów, natomiast w przypadku ostatniego – trzeciego zbiornika trwają roboty związane z montażem konstrukcji stalowej płaszcza oraz osłony zbiornika. Planowane przekazanie zbiorników do eksploatacji w IV kwartale 2025 roku pozwoli zwiększyć pojemność Bazy w Dębogórzu do ponad 500 tys. m³, dzięki czemu stanie się jedną z największych baz paliw w kraju.

Równolegle w Bazie trwają prace nad rozbudową stanowisk nalewu cystern. Obok obecnych 6 pojawią się dwa nowe stanowiska. Finał prac zaplanowano na czerwiec 2025 r. Jest to inwestycja, która znacząco poprawi możliwości ekspedycyjne produktów z Bazy.

W styczniu 2025 r. zakończyła się rozbudowa Gazoportu w Świnoujściu. Po rozbudowie terminala zdolność regazyfikacyjna terminalu wzrośnie z 6,1 mld m sześć. rocznie do 8,3 mld m sześć. Gazowce z LNG przypływają do Świnoujścia przede wszystkim z USA i Kataru. Nowy zbiornik LNG w Terminalu LNG był budowany przez konsorcjum firm PORR S.A. I TGE Gas Engineering GmbH. Zbiornik zwiększy zdolność procesowego składowania LNG. W Terminalu pojawią się również dodatkowe stanowiska rozładunkowo-załadunkowego do obsługi mniejszych jednostek LNG: gazowców, bunkierek oraz jednostek feederowych.

Pływający terminal gazowy w Gdańsku

Na Zatoce Gdańskiej, w granicach Portu Gdańsk, trwa budowa pływającego terminalu FSRU, który będzie drugim w Polsce – po terminalu w Świnoujściu – obiektem przystosowanym do odbioru skroplonego gazu ziemnego (LNG). GAZ-SYSTEM inwestor, zakłada, że przeładowywanych w Gdańsku będzie 6,1 mld m3 LNG rocznie, choć w planach jest opcja rozbudowy tych mocy do 10 mld m3.

Cały projekt FSRU składa się z trzech elementów. Po pierwsze - to jednostka pływająca, na której będzie prowadzony proces przeładunku LNG z gazowców wpływających do portu. Jednostka FSRU będzie zacumowana na stałe przy nabrzeżu postojowo-cumowniczym. 

Po drugie, elementem inwestycji jest nabrzeże postojowo-cumownicze, falochron, gazociąg podmorski o długości około 3,3 km, łączące zacumowaną jednostkę z systemem dystrybucyjnym na lądzie. Falochron buduje Urząd Morski w Gdyni. Gazociąg podmorski będzie ułożony pod dnem Zatoki Gdańskiej, od nabrzeża cumowniczego do stacji zaworów liniowych, zlokalizowanej w sąsiedztwie magazynów PERN, po stronie Górek Zachodnich. 

Wreszcie na projekt składa się kolejny, trzeci element. Budowane są gazociągi o długości ok. 250 km, które połączą Port w Gdańsku z systemem gazowniczym Polski, umożliwiając dostarczenie gazu do odbiorców w głębi kraju. Nowy gazociąg zostanie doprowadzony do miejscowości Gustorzyn i składać się będzie z odcinków Gdańsk-Kolnik, Kolnik-Gardeja, Gardeja-Gustorzyn.

Całkowita wartość projektu szacowana jest na ok. 4,7 mld zł, choć ostatecznie będzie zależna od sytuacji na rynku i ewentualnych zmian cen.

- Część lądowa projektu, czyli gazociąg wyprowadzający surowiec z Portu Gdańsk ma być zrealizowana do 2026 r. i nie widzimy tutaj zagrożenia jeśli chodzi o realizację - ocenia Iwona Dominiak, rzeczniczka prasowa Gaz-System. Sama jednostka FSRU ma być gotowa na 2027 r., wtedy chcemy zobaczyć ją w Gdańsku, gdzie zostanie zacumowana przy gotowym nabrzeżu. Zakładamy, że pierwsze ładunki w pływającym terminalu odbierzemy w I kwartale 2028 r. Wszystkie dotychczasowe procedury i zamówienia odbywają się zgodnie z zakładanym harmonogramem, więc terminy te powinny zostać dotrzymane.  

Porty a offshore

Nie sposób tez nie zauważyć roli portów jako miejsc strategicznie kluczowych dla inwestycji offshore. Powstający w Gdańsku terminal montażowy T5 dla projektów Baltica, to tylko jeden przykład. Terminal w Świnoujściu powstaje na potrzeby inwestycji Grupy Orlen. W portach ustce i Łebie powstają bazy serwisowe obsługujące przyszłe farmy wiatrowe. Be aktywnego udziału portów - projekt offshore w Polsce nie byłby możliwy do realizacji. 

Dyskusja o energetyce na Kongresie Polskie Porty 2030

Już 24 i 25 czerwca w Sopocie czeka nas kolejna edycja Kongresu Polskie Porty. Rola portów w bezpieczeństwie energetycznym będzie jednym z naszych kluczowych tematów. Pierwszego dnia czeka nas panel związany z tą tematyką. Będzie to debata:

"Bałtyk i porty kluczowym elementem w zakresie transformacji i bezpieczeństwa energetycznego Polski" (w dn. 24 czerwca).

Więcej informacji o Kongresie można znaleźć na stronie: 

https://kongrespolskieporty2030.gospodarkamorska.pl/

Tam też możliwa jest rejestracja na Kongres.