Indie złapały wiatr w rafineryjne żagle po wprowadzeniu sankcji na handel z Rosją i ograniczeniu importu rosyjskiej ropy przez państwa UE. Szczególnie dobry biznesowo był rok 2022. Również w 2023 r. nie było najgorzej. Jak wynika z danych opublikowanych przez firmę wywiadowczą Kpler, import ropy naftowej do Indii wzrósł w marcu 2024 r. do 5,2 mln baryłek dziennie. 

To najwyższy poziom od początku 2020 r. Popyt na import drogą morską ropy naftowej wynika ze zwiększonej aktywności rafinerii w Indiach. To przez nie transferują się ropę rosyjską do krajów UE w postaci produktów rafineryjnych. Import był o 11% wyższy w lutym r/r i o 4,5% w marcu 2023 r. W ten sposób umacniając pozycję Moskwy jako głównego dostawcy, ponieważ rafinerie ograniczyły zakupy z Bliskiego Wschodu, jak zauważa Nidhi Verma, korespondentka Reutersa z Indii.  

W połowie ubr. Indie były trzecim co do wielkości importerem i konsumentem ropy na świecie. – Wyrosły one na głównego nabywcę przecenionej rosyjskiej ropy naftowej transportowanej drogą morską po tym, jak kraje zachodnie przestały kupować [ropę i produkty rafineryjne – MG] od Moskwy po jej inwazji na Ukrainę – stwierdza Verma.

Indie skorzystały na zawirowaniach z dostawami produktów rafinacji z Rosji i znacznie zwiększyły swoje dostawy do Unii Europejskiej. – W marcu br. Indie eksportowały do Europy 304 427 baryłek dziennie rafinowanych produktów naftowych, co oznacza spadek o 6,5% w porównaniu z lutym. Eksport do Azji również spadł w ciągu miesiąca o 22% do 308 740 baryłek dziennie – informuje „Financial Express”. Spadek dostaw do Europy tłumaczy się wydłużeniem trasy dostaw, po blokadzie przejścia przez Morze Czerwone. 

Światowy rynek ropy na fali

Na światowym rynku ropy naftowej rok 2023 był kolejnym dobrym okresem dla handlu ropą naftową. Działo się tak pomimo wysokich cen ropy i spowolnienia gospodarczego na wielu rynkach. 

– W okresie styczeń–grudzień 2023 r. światowa podaż ropy naftowej [w transporcie morskim – MG] wzrosła o 5,7% r/r i osiągnęła w handlu morskim wielkość 2 167,2 mln t – wynika z danych uzyskanych na podstawie obserwacji ruchu zbiornikowców przez Refinitiv  Marine, podaje Banchero Costa Research w swoich analizach.

W analogicznym okresie 2022 r  między terminalami paliwowymi przewieziono 2 050,9 mln t, a w 2021 r. na zbiornikowce załadowano jedynie 1 886,3 mln t. W 2019 r. szlakami morskimi  przewieziono nieco więcej ropy naftowej, bo przekroczono  2 110,5 mln t.

– Podaż ropy z odwiertów  Zatoki Perskiej spadła w 2023 r. o 0,9%. r/r do 872,8 mln t. Stanowiła jednak wciąż istotny udział w światowym rynku tego surowca, bo było to 40,3% światowego handlu morskiego – podaje Banchero Costa i wylicza, że eksport z portów rosyjskich wzrósł w ubr. o 5,4% r/r do 230,4 mln ton, co stanowi 10,6% światowego obrotu ropą naftową między terminalami paliwowymi.

Eksport USA wzrósł o 19,1% r/r do 196,6 mln ton w okresie styczeń-grudzień 2023 r. Z Afryki Zachodniej eksport zwiększył ię jedynie o 2,8% r/r do 175,5 mln t. Znacznie wzrosła podaż ropy z Ameryki Południowej. Eksport  z tego regionu wzrósł o 21,8% r/r do 158,9 mln ton. Eksport z Europy Północno-Zachodniej (Norwegii i Wielkiej Brytanii) wzrósł o 3,5% r/r do 111,1 mln ton. 

Największym morskim importerem ropy naftowej w 2023 r. była gospodarka  ChRL. Przez portowe terminale Chin sprowadzono 23,7% światowego importu ropy naftowej. Wzrósł bowiem wolumen sprzedaży ropy do Chin o 16,6% r/r z 439,9 mln t w 2022 r. do 512 mln t w okresie styczeń-grudzień 2023 r. 

W 2023 r. Import do UE27 wzrósł o 4,5% r/r. Zbiornikowce dowiozły do portów UE 471,6 mln t, a udział krajów Unii Europejskie osiągnął 21,8% światowego handlu ropą naftową. Do krajów ASEAN import wzrósł o 14,9% r/r do 241,2 mln t.  Do Korei Południowej import wzrósł o 2,7% r/r do 140,4 mln t. natomiast  import Japonii zmalał o 8% r/r do 121,6 mln ton.

Indie beneficjentem zawirowań

W marcu br. import ropy naftowej z Rosji wzrósł do 1,8 mln baryłek dziennie, najwięcej od lipca ubiegłego roku. Do portów Indii docierały duże dostawy ropy Ural. Import był jednak nieco niższy, bo przed rokiem importowano 1,87 mln baryłek dziennie w tym samym czasie.

– Duży import ropy do Indii jest częściowo sygnałem zwiększenia wydobycia ropy przez rafinerie, chociaż w tym miesiącu zaobserwowaliśmy również niewielki wzrost zapasów ropy na lądzie – powiedziała Serena Huang, menedżerka  APAC Analysis w Vortexa, którą cytuje „Financial Express”. – Import rosyjskiej ropy do Indii prawdopodobnie utrzyma się na wysokim poziomie w najbliższej perspektywie – prognozuje Huang.

Rosja od 2022 r. stała się głównym dostawcą ropy naftowej do Indii dzięki znacznym obniżkom cen. Mimo to udział dostaw Rosji w całości importu Indii spadł w marcu 2024 r. do 34,5%. Szczyt dostaw  z udziałem 45% osiągnięto w maju 2023 roku. Wtedy wolumen importu kształtował się na poziomie 2 mln baryłek dziennie. Udział Rosji w dostawach ropy do Indii wzrósł do 32,5% już w lutym br.

Indie są obecnie czwartym co do wielkości importerem ropy naftowej drogą morską na świecie. Wyprzedzają je gospodarki ChRL, UE i ASEAN. W 2023 r. na Indie przypadało 10,5% światowego handlu ropą naftową transportowaną drogą morską – wyliczają eksperci Banchero Costa. 

Import drogą morską do Indii wzrósł o 1,8% r/r, z 223,9 mln ton w 2022 r. do 228 mln t w okresie styczeń-grudzień 2023 r. W 2021 r. Indie importowały przez porty 200,7 oraz 198,1 mln t ropy naftowej w 2020r W 2019 r. Indie  sprowadził drogą morską ponad  212,6 mln t.

Około 44% ropy naftowej dostarczonej do portów w Indiach w 2023 r. wykonanych zostało zbiornikowcami VLCC, około 31% dowieziono statkami Suezmax, a około 25% przypłynęło w zbiornikach Aframaxów.

Najważniejsze porty w Indiach przez które w 2023 r. importowano ropę naftową, to: Jamnagar, przez którego terminale przepompowano 65,8 mln t, Vadinar (44,8 mln ton) oraz Paradip (31,9 mln ton). Mniejsze ilości ropy dostarczono przez terminale w portach: Mundra (19,9 mln ton), Bombaj (17,5 mln ton), Cochin (16,3 mln ton), Visakhapatnam (10,4 mln ton), Chennai (10 mln ton), New Mangalore (7,4 mln ton), Mangalore (2,6 mln ton). 

Indie szybko dostosowały się do zmian na globalnym rynku dostaw ropy naftowej. Operatorzy i rafineria wykorzystały sytuację po wprowadzeniu sankcji przez kraje Europy i Ameryki Północnej.  

Banchero Costa podaje, że „Import Indii drogą morską z portów rosyjskich wzrósł o 126,6% r/r, z 33,3 mln t w 2022 r.  do 75,4 mln t w 2023 r. Są dostawy dwudziestokrotnie większe niż w 2021 r., kiedy z portów rosyjskich zbiornikowce dostarczyły jedynie 4,1 mln t ropy naftowej. W latach 2022-2023 do Indii dociera obok ropy rosyjskiej, również  ropa pochodzenia nierosyjskiego, np. z  Kazachstanu.  

Z rosyjskich portów przez rafinerie Indii do UE

Rosyjskie porty stały się obecnie drugim co do wielkości źródłem dostaw ropy naftowej do Indii drogą morska. Zapewniały 33,1% ropy importowanej przez Indie  w 2023 r. Głównym dostawcą są wciąż operatorzy z Zatoki Perskiej (46,6%). USA zapewniają Indiom jedynie 4,6% popytu na ropę naftową, a Afryka Zachodnia 4,5%. 

Dostawy z Zatoki Perskiej do Indii w 2023 r. spadły o 20,2% r/r do 106,2 mln ton. Z tego 48,2 mln ton pochodziło z Iraku (mniej o 6,5% r/r), 34 mln t importowano z pól naftowych Arabii Saudyjskiej (mniej o 15,4% r/r), a 12,3 mln ton pochodziło ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich (wzrost o 43,8% r/r).

Import z USA spadł o 33,3% r/r do zaledwie 10,5 mln ton w 2023 r. Dostawy z Afryki Zachodniej do Indii zmalały o 44,3% r/r do 10,2 mln t. Największe dostawy ropy do Indii docierały w ubr. z  terminali portu Basra (48,1 mln t), Ras Tanura (33,3 mln t), Primorsk (27,4 mln t), Ust-Ługa (19,6 mln t) oraz Noworosyjsk (17,2 mln t). 

Skąd bierze się tak duży popyt Indii na ropę z Rosji. Otóż rafinerie w Indiach pracują na pełnych obrotach. Zespół ekspertów jednej z firm analitycznych z Europy ustalił, że ponad jedna trzecia indyjskiego eksportu produktów naftowych do krajów G7 i UE pochodziła z rosyjskiej ropy. Stało się tak, kiedy grupa krajów G7 i UE nałożyła górne progi cenowe na ropę rosyjską, ale nie na produkty rafinowane. Wtedy, m.in. indyjska rafineria Jamnagar, prowadzona przez Reliance Industries Ltd, odegrała znaczącą rolę. Rafineria pracowała na pełnych obrotach eksportując do krajów UE produkty naftowe o wartości 5,2 mld EUR. 

Według danych rządowego portalu Niryat eksport produktów chemicznych i produktów naftowych w okresie kwiecień–grudzień 2023 r. osiągnął wartość 59,16 mld dolarów. W tym samym okresie 2022 r. eksportowano tych wyrobów za 67,64 mld dolarów. Przed napaścią Rosji na Ukrainę i wprowadzeniem sankcji w okresie od kwietnia do grudnia 2021 r. wartość indyjskiego eksportu chemikaliów i produktów naftowych wyniosła 44,28 mld dolarów. 

Zyski z eksportu do Europy, Ameryki Północnej i regionu WNP wzrosły.  To wynik tego, że całkowita wartość eksportu produktów naftowych wyniosła 67,11 miliardów dolarów w ciągu pierwszych 10 miesięcy bieżącego roku podatkowego. Rok wcześniej było jeszcze lepiej, bo z eksportu uzyskano 75,65 mld dolarów. 

Jak więc widać przemysł rafineryjny Indii szybko dostosował się do nowej sytuacji i wykorzystał zawirowania na rynku ropy naftowej, by zwiększyć produkcję i sprzedaż. Europejski przemysł chemiczny, po zmniejszeniu dostaw z Rosji tylko na chwilę wstrzymał oddech. Produkcja szybko  skorygowała łańcuchy logistyczne, a beneficjentem tego manewru okazał się przemysł rafineryjny Indii. 

Fot. Depositphotos