Od początku działania terminala im. Lecha Kaczyńskiego w Świnoujściu przyjęto w nim 268 ładunków skroplonego gazu ziemnego. Przez ponad  5 lat działania terminalu w Świnoujściu  odebrano ok. 14 mln ton zamówionego przez PGNiG gazu skroplonego, co po regazyfikacji odpowiada prawie 18 mld m3 gazu ziemnego. Większość ładunków pochodziła z Kataru i USA. Kilkanaście dostaw było z Norwegii. Polska importuje również gaz z Nigerii oraz Trynidadu i Tobago. 

- W najbliższych latach – wraz z rozpoczęciem realizacji kolejnych kontraktów z amerykańskimi eksporterami LNG – liczba dostaw z USA do Polski znacznie się zwiększy. PGNiG – na mocy umów z GAZ-SYSTEM – rezerwuje obecnie pełną przepustowość terminalu, czyli ok. 5 mld m sześc. mocy regazyfikacyjnych rocznie. W miarę jego rozbudowy dysponować będzie mocami w wysokości 6,2 mld m3, a od 2024 roku – 8,3 mld m3 – zapowiada PFNiG.

Do Unii Europejskiej i innych krajów szczególnie dynamicznie rosły dostawy LNG z USA. W okresie styczeń-grudzień 2023 r. transport gazowcami LNG przez Atlantyk i Pacyfik wzrósł o 12% r/r do 88,9 mln. Eksport LNG z Australii zanotował natomiast spadek o 0,6% r/r do 80,8 mln, z Kataru wypłynęło gazowcami LNG mniej o 1,6% r/r i było to 78,6 mln ton. Rosja wyeksportowała o 6,1% mniej gazu skroplonego r/r i do terminali LNG dostarczono go drogą morską 30,9 mln t - podaje Banchero Costa.

Zmiany źródeł dostaw UE

Jeszcze w III kwartale 2021 r. Rosja z udziałem na poziomie 48% była największym dostawcą gazu ziemnego w stanie gazowym do UE. W III kwartale 2022 r. utrzymała się na podium z udziałem na poziomie 16,7%. Dostawców rosyjskich wyprzedziły Norwegia (45,1%) i Wielka Brytania (19,0%).  Między trzecim kwartałem 2022 r. a 2023 r. udział Rosji spadł o 0,7%. W tym samym okresie wzrosły udziały Norwegii (o 3,5%) i Algierii (o 9,3%). Udział dostaw z terminali gazowych Wielkiej Brytanii zmalał o 8,5% - informuje EUROSTAT.

Wzrost dostaw gazu morzem sprawił, że wydatki państw UE na ten surowic energetyczny szybko rosły. Rosły bowiem ceny wywołane nadzwyczajnym popytem i kosztami zmian w łańcuchach dostaw. Po napaści Rosji na Ukrainę, w 2022 r. nastąpił imponujący wzrost wartości miesięcznego importu w porównaniu z 2021 r.. Spowodowane było to praktycznie wyłącznie za sprawą rosnących cen. Bowiem wolumen importu gazu ziemnego w latach 2021-2022 utrzymywał się na niemal stałym poziomie.

Po stabilizacji rynku, w pierwszych trzech kwartałach 2023 r. w porównaniu z 2022 r. całkowite średnie miesięczne wartości importowanego gazu spadły o 49% wraz ze spadkiem popytu i cen. Wydarzenia te, w połączeniu z sankcjami, zmniejszyły miesięczne przychody Rosji z 5,5 do 1,9 mld euro – wyliczyli eksperci EUROSTAT.

W latach 2022 – 2023 nastąpiła jednak istotna  zmiana dostawców i łańcuchów logistycznych. Dzięki temu wzrost średniomiesięcznego wolumenu dostaw partnerów o 4,3 mln ton był niemal równy spadkowi podaży LNG Rosji. - W pierwszych trzech kwartałach 2023 r. całkowity miesięczny import gazu spadł do 16,8 mln ton, co stanowi spadek o 12% w stosunku do ilości importowanej w 2022 r. – podaje EUROSTAT.

Należy podkreślić, że redukcja ta mogła zostać wywołana również korektą planów importowych niektórych krajów UE. Państwa członkowskie zobowiązały się bowiem do zmniejszenia zużycia gazu w okresie od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 marca 2023 r. o co najmniej 15 % w porównaniu ze swoim średnim zużyciem gazu w tym samym okresie w ciągu poprzednich pięciu lat – przypominają unijni statystycy. 

Spadek dostaw z Rosji

Spadek dostaw z Rosji utrzymywał się w pierwszych trzech kwartałach 2023 r., kiedy średni miesięczny import wyniósł zaledwie 2,4 mln ton. To oznacza istotny spadek w porównaniu do 4,2 mln ton dostarczanych miesięcznie do UE w 2022 r.

Porty UE odbierają rocznie ponad 200 dostaw z rosyjskiego Jamal LNG. Wolumen importowanego LNG jest obecnie tak znaczący, że przewyższył inne formy rosyjskich paliw kopalnych. Wynika tak z raportu, który opracowała ukraińska organizacja Razom We Stand, wzywająca do całkowitego i trwałego embargo na rosyjskie paliwa kopalne oraz natychmiastowego zaprzestania wszelkich inwestycji w rosyjskie spółki naftowe i gazowe.

- LNG stanowił podstawowy rodzaj paliwa kopalnego kupowanego przez UE od Rosji w okresie styczeń-listopad 2023 r. – podkreśla się w najnowszym raporcie Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA), na który powołuje się Malte Humpert z „High North News”. Zauważa on, że „dzięki drugiemu projektowi, Arctic LNG 2, który ma zostać uruchomiony w nadchodzących tygodniach, import do UE może jeszcze wzrosnąć w 2024 r.” 

Niektórzy operatorzy terminali LNG z UE ułatwiają przeładunek rosyjskiego LNG odbiorcom spoza kontynentu. Ponad 20% LNG z regionu Jamał przechodzi przez terminale w Europie, gdzie jest przeładowywane ze specjalistycznych zbiornikowców z klasą na konwencjonalne zbiornikowce LNG w celu dalszego transportu.

- Kluczowym węzłem jest port Zeebrugge, w którym Fluxys, operator systemu przesyłowego gazu ziemnego, prowadzi terminal regazyfikacji i magazynowania. W 2015 roku. spółka podpisała długoterminową umowę na składowanie z firmą Novatek – pisze Humpert. Umowa obowiązuje do 2035 roku i przewiduje przepompowanie przez terminal do 8 mln ton LNG. Kontrakt gwarantuje obsługę ładunków dostarczonych w około 105 transportach.

LNG z Arktyki do UE

Transfer LNG stał się kluczowym elementem rosyjskiej polityki Arctic LNG. Jego celem jest maksymalne wykorzystanie floty arktycznej zbiornikowców LNG. Taką politykę przyjęto pod presją dostawców gazowców. Po agresji Rosji na Ukrainę,  południowokoreańskie stocznie DSME i SHI zamroziły wykonanie kontraktów na dodatkowe zbiornikowce LNG z klasą lodową.

- W eksploatację floty zbiornikowców LNG Novatek nadal zaangażowane są także europejskie firmy. Norweska firma Assuranceforeningen Skuld, firma zajmująca się ubezpieczeniami morskimi z siedzibą w Oslo, w dalszym ciągu zapewnia ochronę i ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej trzem tankowcom przewożącym LNG między Arktyką a rynkami w Europie – zauważa Humpert.

Nowa ukraińska analiza dotycząca rozprzestrzeniania rosyjskich paliw kopalnych podkreśla ciągły i niesłabnący import skroplonego gazu ziemnego  przez kraje UE. W przeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych, UE nie nałożyła dotychczas zdecydowanych sankcji na import LNG z Rosji. W rezultacie UE pozostaje miejscem docelowym dla 50% procent rosyjskiego eksportu LNG. W efekcie do budżetu Rosji wpływa ponad 1 mld dolarów miesięcznie.

- Rosja odnotowała wzrost przychodów z eksportu LNG, zwłaszcza że jej LNG pozostaje niesankcjonowany przez UE. Od grudnia 2022 r. do października 2023 r. połowa rosyjskiego eksportu LNG o łącznej wartości 8,3 mld euro została skierowana na rynek UE – czytamy w raporcie ukraińskich analityków. Chociaż od lutego 2022 r. rosyjski LNG otrzymało kilkanaście krajów UE, kluczowymi importerami pozostają Belgia, Hiszpania i Francja, które łącznie odpowiadają za 88 proc. importu rosyjskiego LNG do UE w ciągu ostatnich 10 miesięcy 2023 r.

Banchero Costa podaje, że stawki czarterowe spot dla przewoźników LNG spadały w ostatnich miesiącach, przy spadku Baltic LNGg Index o 24,2% r/r w okresie styczeń-grudzień 2023 w porównaniu do stycznia-grudnia 2022. Orientacyjne długoterminowe stawki TC (powyżej 15 lat) dla standardowego przewoźnika LNG w grudniu 2023 roku oszacowano na około 74 000 USD/dzień, natomiast krótkoterminowych (1 rok) na około 62 000 USD/dzień.