W ostatnim tygodniu byliśmy świadkami chińskich manewrów w Cieśninie Tajwańskiej, zakłócających transport morski. Globalne skutki blokady Cieśniny Tajwańskiej byłyby katastrofalne z uwagi na uzależnienie od tajwańskich półprzewodników oraz znaczenie morskich szlaków komunikacyjnych.

Niemal przez tydzień Chiny prowadziły ćwiczenia wojskowe w Cieśninie Tajwańskiej w ramach odwetu za wizytę przewodniczącej Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych, Nancy Pelosi, zmuszając wiele statków do zmiany kursów w rejonie w Cieśninie Tajwańskiej.

Chińskie ćwiczenia z jednostkami ustawionymi tak, aby uniemożliwić dostęp do głównych portów Tajwanu, symulowały blokadę ekonomiczną.

Władze Tajwanu poprosiły statki o unikanie stref, w których odbywają się chińskie ćwiczenia wojskowe. Lloyd's List Intelligence donosi, że wskutek chińskich działań nie doszło do zmniejszenia liczby zawinięć do portów, jak również nie pojawiły się doniesienia o poważnych zakłóceniach pracy tajwańskich portów.

Konflikt chińsko-tajwański ma długą historię

Tajwan, oficjalnie znany jako Republika Chińska, od 1949 roku jest rządzony niezależnie od Chin kontynentalnych (Chińską Republikę Ludową – ChRL). Pekin postrzega wyspę jako zbuntowaną prowincję, zapowiadając finalne zjednoczenie Tajwanu z kontynentem.

Na Tajwanie, który posiada demokratycznie wybrany rząd i liczy 23 miliony mieszkańców, przywódcy polityczni mają różne poglądy na temat statusu wyspy i relacji z Chinami, przez co region stanowi interesujące pole do rozgrywek na geopolitycznej szachownicy.

Gospodarka Tajwanu jest uzależniona od handlu z Chinami, które są największym partnerem handlowym wyspy. Jednak relacje gospodarcze krajów doświadczyły zakłóceń w ostatnich latach, częściowo z powodu presji Pekinu na wyspę i rosnących obaw Tajwanu o nadmierne uzależnienie od handlu z Chinami.

Stany Zjednoczone z sojusznikami twierdzą, że znaczna część Cieśniny Tajwańskiej stanowi wody międzynarodowe, zaś Chińczycy są zdania, że rutynowo wysyłają okręty marynarki wojennej w ramach swobody żeglugi.

Cieśnina Tajwańska ma ogromne znaczenie dla światowej żeglugi

Cieśnina Tajwańska jest głównym kanałem dla żeglugi z Azji Wschodniej do reszty świata, a także bezpośrednią trasą z południowych Chin do Stanów Zjednoczonych.

Według Bloomberg Intelligence, 48 proc. światowej floty kontenerowców przepłynęło przez ten szlak wodny w ciągu pierwszych siedmiu miesięcy br.

Co więcej, dwa największe porty na wyspie – Kaohsiung i Tajpej – znajdują się odpowiednio na południowym i północnym wschodzie cieśniny. Według danych opublikowanych przez Światową Radę Żeglugi w 2020 roku, Kaohsiung jest 15. największym portem kontenerowym na świecie.

Większość statków przepływających przez Cieśninę Tajwańską przewozi surowce do fabryk w Azji Wschodniej lub transportuje gotowe towary z tego regionu do reszty świata.

Chociaż statki płynące do Azji Północnej mogą ominąć cieśninę, która w najwęższym miejscu ma zaledwie 130 kilometrów szerokości, to alternatywna trasa na wschód od Tajwanu przez cieśninę Luzon jest narażona na cyklony. Statki mogą skierować się na wschód od Tajwanu przez Morze Filipińskie, jednak okres od czerwca do września to szczyt sezonu tajfunów na Filipinach.

Tajwan globalnym producentem półprzewodników

Tajwan jest niekwestionowanym globalnym liderem układów scalonych, odpowiedzialnym za 63 proc. światowej produkcji kontraktowej mikroprocesorów. Lwia część produkcji przypada na jedno przedsiębiorstwo, Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC), będące największym na świecie producentem układów scalonych, które jest głównym dostawcą dla m.in. Apple czy też Nvidia.

Udział Tajwanu w rynku wysokowartościowych układów scalonych mniejszych niż 10 nanometrów wynosi 92 proc., zaś całkowity eksport układów scalonych z Tajwanu wynosi około 140 mld dolarów rocznie.

Zależność Stanów Zjednoczonych od tajwańskich firm produkujących chipy zwiększa ich motywację do obrony Tajwanu przed potencjalnym chińskim atakiem. Zdając sobie sprawę z tego, jak bardzo Stany Zjednoczone polegają na jednej firmie – wspomnianym TSMC – Joe Biden nalegał na wzmocnienie amerykańskiego przemysłu chipowego.

Chiny również polegają na tajwańskich chipach, choć nie w takim stopniu jak Stany Zjednoczone.

Pekin pracuje nad wzmocnieniem swojego przemysłu, zwłaszcza, że Waszyngton naciskał na TSMC, aby przestał sprzedawać chińskim firmom – w tym Huawei – który według Waszyngtonu może być wykorzystywany do szpiegostwa przez Chińczyków.

Chiński nacjonalizm przyczyną napięcia w Cieśninie Tajwańskiej

Demonstracja militarnej sprawności Chin, pokazująca jak łatwo mogą one zakłócić zarówno morski jak i powietrzny dostęp Tajwanu do reszty świata, służy podkreśleniu słabości gospodarczej samych Chin.

Każde zakłócenie szlaków morskich na wschód i zachód od Tajwanu miałoby paraliżujący wpływ na gospodarkę Chin, ponieważ ich główne porty – w tym Szanghaj, Tianjin czy też Dalian – są uzależnione od przepływu w pobliżu Tajwanu.

Biorąc pod uwagę fakt, że Tajwan jest tak kluczowy dla chińskiego nacjonalizmu, legitymizacji partii komunistycznej i stosunków Stany Zjednoczone – Chiny, te wyobrażenia ukształtowały również sposób, w jaki Chińczycy postrzegają amerykańskie intencje wobec Tajwanu.

Obecnie wśród chińskich przywódców – ale także w społeczeństwie – panuje silny pogląd głoszący, że Stany Zjednoczone dążą do oddzielenia Tajwanu od Chin. W tym kontekście Chińczycy postrzegali wizytę Pelosi jako kolejny element działań Waszyngtonu i  zareagowali współmiernie do ryzyka, zagrożenia i wyzwania, jakie widzą w swoich ostatecznych aspiracjach wobec Tajwanu.

Obecne ćwiczenia i częściowa blokada mogą zostać ponownie wszczęte, prowadząc do bardziej długotrwałego kryzysu, a także poważniejszych zakłóceń w globalnych łańcuchach dostaw półprzewodników, które zarazem rykoszetem odbiłyby się na chińskiej gospodarce. Czy tak będzie? Poczekamy, zobaczymy.

Fot. Depositphotos