W dniach od 27 maja do 11 czerwca 2022 roku odbyła się w Genewie internacjonalna konferencja, która została zorganizowała przez Międzynarodową Organizację Pracy. Na mocy jej obrad, podjęto decyzję o zmianie Konwencji pracy na morzu z 2006 roku, której zmieniona wersja wejdzie w życie już 23 grudnia 2023 roku. Wspomniana powyżej konferencja jest organizowana cyklicznie co roku, natomiast w jej ramach podejmuje się takie tematy, jak decyzje w przedmiocie przyszłej polityki organizacji, jej programu czy budżetu. W tym miejscu warto również wspomnieć, iż Międzynarodowa Organizacja Pracy utworzona została 28 czerwca 1919 roku na paryskiej konferencji pokojowej jako autonomiczna organizacja stowarzyszona z Ligą Narodów. Aktualnie do organizacji należy 187 państw.

Co do samej Organizacji należy wspomnieć, iż pełni ona szereg istotnych ról. Przede wszystkim, w czasie jej trwania, omawiane oraz wypracowywane są pewne standardy pracy, które następnie przyjmują formę konwencji lub rekomendacji. Organizacja zapewnia również przestrzeń na pewnego rodzaju sprawowanie nadzoru nad stosowaniem na poziomie krajowym rzeczonych norm czy zaleceń. Wspomniany nadzór odbywa się poprzez badanie raportów, do których składania zobowiązane są kraje członkowskie. Organizacja zapewnia czas i przestrzeń na potrzeby pełnej, rzetelnej oraz dogłębnej analizy jej polityki, działalności oraz stosowania jej decyzji.

Należy również wspomnieć, że kluczową rolę podczas konferencji organizowanych przez Organizację pełnią m.in. specjalnie powołane komitety, które biorą aktywny udział w analizie czy przedstawianiu rezolucji zawierających wnioski, instrumenty, czy innych dokumentów stanowiących wynik ich pracy. W ubiegłym roku działało siedem komitetów: Komitet do spraw finansowych (CF), Komitet do spraw przestrzegania standardów (CAS/CAN), Komitet do spraw ogólnych (CAG), Komitet do spraw ustalenia standardów szkolenia zawodowego (CN), Komitet w sprawie dyskusji o zatrudnieniu (CDR), Komitet ogólnej dyskusji: godna praca i ekonomia społeczna i solidarna (CDG) oraz Komitet do spraw akredytacji (CVP). Warto w tym miejscu wspomnieć, że polski akcent znalazł się w zespole Komitetu do spraw przestrzegania standardów (CAS) i Komitetu do spraw ustalenia standardów szkolenia zawodowego (CN), gdzie jej uczestnikami byli przedstawiciele NSZZ „Solidarność”.

W 2022 roku, czyli na 110. Międzynarodowej Konferencji Pracy, tematy przewodnie powiązane były w szczególności z kwestiami bezpieczeństwa i higieny pracy, praktyk zawodowych oraz społecznej i solidarnej ekonomii. Przeanalizowano, a także zmieniono podstawowe zasady i prawa w pracy, które dotychczasowo funkcjonowały w ramach czterech głównych filarów, tj.:
1. swoboda zrzeszania się oraz efektywnego uznania prawa rokowań zbiorowych,
2. likwidacja wszelkich form pracy przymusowej lub obowiązkowej,
3. skuteczna likwidacja pracy dzieci,
4. likwidacja dyskryminacji w zatrudnieniu i w zakresie wykonywania zawodu.
Wskutek działań podjętych na 110. Międzynarodowej Konferencji Pracy, utworzono piątą, dodatkową kategorię zasad i praw, którą ma być „bezpieczeństwo i higiena pracy”.

Intencja zmian norm Konwencji jest taka, aby wzmocnić prawa marynarzy, zapewnić im większe bezpieczeństwo, czy sprawiedliwsze i bezpieczniejsze środowisko pracy w przemyśle morskim. Do innych najważniejszych poprawek w Konwencji należy modyfikacja przepisów dotyczących rekrutacji i pośrednictwa pracy, repatriacji, obiektów rekreacyjnych, wyżywienia i cateringu, opieki medycznej na pokładzie i na lądzie, ochrony zdrowia i bezpieczeństwa oraz zapobiegania wypadkom.

Poprawki przepisów dot. protokołów repatriacyjnych mają na celu usprawnienie i wzmocnienie procesu repatriacji, zapewniając przestrzeganie praw marynarzy do szybkiego powrotu. Kolejna zmiana polega na aktualizacji regulaminu dotyczącego żywności i cateringu. Co do zasady, jej celem jest umożliwienie zaspokojenia na odpowiednim poziomie potrzeb żywnościowych marynarzy. Rzeczone zmiany mają w istocie na celu zapewnienie tego, że zaopatrzenie w żywność i wodę będzie zgodne m.in. z charakterem odbywanej przez marynarzy podróży. Rozszerzono również warunki opieki medycznej w taki sposób, aby zapewnić marynarzom lepszy dostęp do opieki medycznej, nawet gdy panują trudne okoliczności pandemiczne.

Zmiany Konwencji wynikają w istocie z sygnałów docierających do Organizacji – zdarzały się przypadki, gdy dane podmioty próbowały repatriować „osieroconą” załogę, ale sfinalizowanie tego postępowania uniemożliwiały władze lokalne. W kontekście opieki medycznej warto wskazać, że pojawiały się problemy w postaci uniemożliwienia marynarzom szybkiego dostępu do opieki medycznej na lądzie oraz możliwości zejścia na ląd ze względu na „dobro publiczne” danego państwa w trakcie gdy panowała pandemia. Marynarze byli pozostawiani wówczas sami sobie, pomimo iż wymagali pilnej hospitalizacji.

Zmiany mają wejść w życie 23 grudnia 2023 roku, zatem za niecałe 5 tygodni. Wpływ oraz skuteczność opisanych w niniejszym artykule poprawek będzie można wstępnie ocenić na 112. Międzynarodowej Konferencji Pracy, która odbędzie się w połowie 2024 roku. Rzeczona konferencja powinna zawierać wstępne analizy przyjęcia opisanych powyżej poprawek, które to stanowią w istocie kolejny krok w kierunku polepszenia sytuacji marynarzy.

Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego

fot. Depositphotos