Dzisiaj kolejny z cyklu artykułów na temat armatorów i ich flot, których statki zawijają do polskich portów. Tym razem zajmiemy się przedsiębiorstwem armatorskim Stena Bulk, będącym jedną ze spółek bardzo renomowanej Grupy Stena. Jednymi z bardziej charakterystycznych jednostek wykorzystywanych we flocie Steny Bulk są tzw. metanowce, a więc jednostki do przewozu LNG. Właśnie jeden z takich statków pod koniec grudnia 2020 roku zawinął do świnoujskiego terminala LNG, przywożąc do kraju kolejną partię gazu z USA.

W niniejszym artykule przyjrzymy się nie tylko skandynawskiej firmie, ale również jej specjalistycznym statkom, rynkowi na którym one działają a także polskiemu terminalowi, który jak na razie jako jedyny  w naszym kraju jest w stanie przyjąć i obsłużyć gazowce LNG.  

Wielka firma z małego kraju

Wszystko zaczęło się od handlu złomem i metalem zapoczątkowanym przed II Wojną Światową przez szwedzkiego przedsiębiorcę - Stena Allan Olsson’a. Od tego czasu przedsiębiorstwo bardzo mocno rozwinęło się, kreując znaną na całym świecie markę żeglugową Stena. W 1962 roku powstało przedsiębiorstwo żeglugowe Stena Line, działające w segmencie promów pasażersko – samochodowych.

O tej firmie pisaliśmy szeroko w naszym artykule: Stena Line - szwedzka marka w gdyńskim porcie (gospodarkamorska.pl)

Cała grupa skupia się na na działalności lądowej i morskiej. W żegludze aktywność jest prowadzona poza branżą promową (Stena Line) w segmencie ro-ro (Stena Ro-ro), działalności offshore (Stena Drilling), a także żegludze zbiornikowcowej (Stena Bulk).

Stena Bulk, to obecnie znacząca część grupy i liczący się na świecie podmiot w segmencie tankowców, w tym coraz bardziej wśród tych do przewozów skroplonego gazu LNG. Motto firmy ze względu na zapewnianą najwyższą jakość transportu to: „Gas should always travel first class”, a więc „gaz zawsze powinien podróżować pierwszą klasą”.

Flota z najwyższej półki

Według strony internetowej armatora Stena Bulk operuje obecnie 77 jednostkami o łącznej nośności 3.773.015 ton i o średniej wieku 8,2 lat. Wśród nich znajdują się następujące różnorodne typy statków:

    • Tankowce do przewozu ropy naftowej i produktów ropopochodnych, w tym jednostki klasy: Suezmax, Panamax, Aframax, tzw. jednostki MR, tzn. Medium Range oraz Shuttle Tankers, czyli dowozowce.
    • Metanowce, czyli zbiornikowce do przewozu LNG. Stena Bulk posiada aktualnie 3 jednostki tego typu: „Stena Clear Sky” oddaną do użytku w 2011 roku, siostrzany statek „Stena Crystal Sky” (rok budowy 2011 r.) a także „Stena Blue Sky” (rok budowy 2006).

Metanowce to bardzo zaawansowane technologicznie statki do przewozu LNG (ang. Liquefied Natural Gas). Gaz w takiej postaci musi być przewożony w odpowiednich warunkach, tj. w bardzo niskiej temperaturze około -160 C0.

Zawinięcie na terminal LNG w Świnoujściu

W dniu 26 grudnia doszło do 113-tej, a 35-tej i ostatniej w tym roku dostawy ładunku LNG do terminala w Świnoujściu. Statek przywiózł partię około 170 tysięcy metrów sześciennych skroplonego gazu LNG z Lake Charles, USA i spędził w porcie zaledwie 1 dzień i 22 godziny poświęcone na czas operacji portowych i przeładunkowych. Tę ekspresową obsługę zapewnił wysokospecjalistyczny terminal LNG, który otwarty został w 2015 roku i wciąż jest rozbudowywany i ulepszany. Operatorem terminala jest spółka Polskie LNG.

Terminal gazu LNG w Świnoujściu, znajdujący się na Wyspie Wolin, potocznie zwany gazoportem to terminal importowy – regazyfikacyjny, gdzie transportowany drogą morską gaz jest odbierany i skraplany do postaci płynnej. Ciekłe paliwo przesyłane jest do specjalnych zbiorników kriogenicznych a następnie przekazywany rurociągami do krajowego systemu przesyłowego.   Równolegle ekspediowany jest również cysternami samochodowymi i kolejowymi.

Metanowiec „Stena Clear Sky”

Oficjalnym właścicielem rejestrowym tego statku jest firma Clear Sky AB, którą z kolei zarządza Stena Bulk AB z siedzibą w szwedzkim Gothenburgu, będąca też zarządcą statku (ship manager). Menedżerem ISM (ang. International Safety Management), zarządcą technicznym i załogowym jest natomiast brytyjska firma zależna, tj. Northern Marine Management Ltd. z siedzibą w Londynie.  

Statek został wybudowany w 2011 roku w południowokoreańskiej stoczni DSME (Daewoo Shipbuilding & Marine Engineering Cl. Ltd. w Goeje), a oddany do eksploatacji w 2012 roku.

Tę bardzo nowoczesną jednostkę wyposażono w specjalistyczne zbiorniki membranowe. W użyciu w światowym okrętownictwie jest jeszcze norweska technologia wykorzystania zbiorników sferycznych, ale popularność ich zastosowania z biegiem lat maleje.

Jednostka od czasu remontu klasowego przeprowadzonego w 2016 roku posiada nowe, charakterystyczne malowanie. Na burtach statku oprócz napisów „Stena Bulk” oraz „LNG” znajdują się bliżej części dziobowej po obu stronach jednostki również grafiki głów smoka, ziejących ogniem.

Statek jest w znakomitej kondycji technicznej i operacyjnej. Według danych portalu Equasis od 2016 roku kontrole PSC (Port State Control) nie wykryły na statku żadnych nieprawidłowości.

Według danych podawanych przez TradeWinds „Stena Clear Sky” weszła w 2019 roku w 3-letni czarter najprawdopodobniej dla firmy Total. Jednostka nie obsługuje żadnego stałego połączenia i pływa praktycznie po całym świecie. W samym roku 2020 odnotowano jej obecność w takich rejonach jak: Zatoka Meksykańska, Wschodnia i Południowa Azja, Wschodnie i Zachodnie Wybrzeże USA, Zachodnia, Wschodnia i Południowa Afryka, czy Zachodnia Europa.

Odnotowana pozycja jednostki w dniu 1 stycznia 2021 roku wskazywała, iż statek jest na północnym Atlantyku i zmierza z prędkością pomiędzy 19,7  a 20,4 węzłów kursem 231 - 2330 w kierunku portu Sabine, USA, gdzie miał dotrzeć 9 stycznia.

Charakterystyka techniczno – eksploatacyjna „Stena Clear Sky”, który zawinął do terminala LNG w Świnoujściu pod koniec grudnia 2020 roku:

    • Nazwa: Stena Clear Sky (ex Clearsky)
    • Rok budowy: 2011
    • Numer IMO: 9413327
    • Bandera i port macierzysty: Wielka Brytania, Stranraer
    • Klasyfikator: Bureau Veritas (kolejne odnowienie klasy w maju 2021 r.)
    • Ubezpieczyciel OC Armatora (P&I – Protection & Indemnity): Skuld
    • DWT: 96,811
    • GT: 109,949
    • Całkowita pojemność w m3: 170,121
    • Klasa lodowa: 1C
    • Długość (LOA): 298 m
    • Całkowita szerokość: 48 m
    • Typ i model silnika: Wartsila 12V50DF
    • Moc silnika: 31,200 KW

Rynek metanowców a sprawa polska

Międzynarodowy rynek produkcji i konsumpcji gazu ziemnego z roku na rok rozwija się coraz bardziej dynamicznie. Jego znaczenie ze względów ekologicznych i transformacji preferowanych źródeł energii rośnie we wszystkich gospodarkach świata. Przewodnią rolę w wielkości konsumpcji utrzymują jednak Chiny.

Niemniej jednak z gazowego boomu korzysta wiele światowych gospodarek. Amerykańskie inwestycje w branżę gazową na wschodnim wybrzeżu, których celem jest wzmocnienie eksportu USA, rosyjskie przedsięwzięcia na Półwyspie Jamał i budowa rurociągu podmorskiego Nord Stream 2 to tylko część z głośnych projektów dotyczących tej branży. Mocny rozwój w tym zakresie postępuje w Australii a także w próbującym utrzymać pozycję wieloletniego lidera - Katarze.

Również i w Polsce kładzie się mocny nacisk na rozwój gazownictwa: terminal LNG, projekt Baltic Pipe. Te kilka międzynarodowych przykładów składa się na obecny ogólnie obserwowany wzrostowy trend branży na całym świecie.   
W związku z tym rośnie również coraz bardziej zapotrzebowanie na transport morski, a więc i statki do przewozu LNG. Na skutek warunków rynkowych coraz wyższe są zarówno ceny statków jak i ich stawki czarterowe. Zmienia się również rynek transportu, który obecnie coraz mniej opiera się na długoterminowych kontraktach, a coraz częściej na czarterach krótkoterminowych, bazujących na tzw. rynku spot.

Obecnie gestia transportowa przewozu ładunków LNG do Polski leży po stronie producentów (sprzedających). Niedawno na rynku pojawiła się informacja, iż PGNiG w najbliższym czasie zacznie czarterować specjalistyczne statki, które są przygotowywane. Jest to zapewne krok w dobrą stronę, dający większą kontrolę a także bardziej angażujący polską firmę w cały proces logistyczny.

W 2020 roku Forum Okrętowe w ramach opracowania „Program Odbudowy Przemysłu Okrętowego w Polsce” wskazało jednostki do przewozu LNG jako bardzo ważny element aktywizacji i możliwości powrotu polskich stoczni do światowej czołówki producentów statków. Budowa tego typów statków w naszych stoczniach jest możliwa ze względu na posiadane doświadczenia, które z czasem w przypadku braku podjęcia działań w tym kierunku mogą zaniknąć. Zamówienia złożone w kraju umożliwiłyby również zaangażowanie do obsługi takich statków polskich armatorów, co również przyczyniłoby się do odbudowy i zwiększenia znaczenia polskiej floty na arenie międzynarodowej. Wdrożenie tak bardzo ambitnych działań dałoby pracę wielu polskich firmom i pracownikom na wiele kolejnych lat i pozwoliło na pełne wykorzystanie możliwości i potencjału, który nasza gospodarka morska w tym zakresie jeszcze posiada.

Radosław Marciniak