Projekt OCEAN2020 dedykowany  budowaniu kompleksowej świadomości sytuacyjnej na morzu (ang. Maritime Situational Awareness – MSA) znajduje się obecnie na półmetku realizacji. Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. i wchodzący w jej skład Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Centrum Techniki Morskiej SA aktywnie uczestniczą w tym zakrojonym na szeroką skalę  ogólnoeuropejskim  projekcie badawczo-rozwojowym, finansowanym z funduszu Europejskiej Agencji Obrony (ang. European Defence Agency EDA).

Celem projektu jest wypracowanie propozycji kompleksowych rozwiązań dedykowanych budowaniu świadomości sytuacyjnej na morzu, szeroko wykorzystujących  innowacyjne technologie, w tym kompleksowe użycie systemów bezzałogowych, w obszarze pozyskiwania, analizowania oraz fuzji i dystrybucji informacji o zagrożeniach bezpieczeństwa w środowisku morskim.

Wypracowane w ramach projektu OCEAN2020 rozwiązania, w efekcie końcowym przyczynią się do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa żeglugi na akwenach morskich będących w jurysdykcji krajów członkowskich UE. Dotyczy to zarówno sfery bezpieczeństwa jak i ochrony żeglugi (ang. safety and security at sea).

W realizację projektu łącznie zaangażowało się 43 konsorcjantów z 15 krajów.

Harmonogram realizacji projektu zakładał przeprowadzenie dwóch ćwiczeń-testów morskich projektowanego systemu, z których pierwsze zaplanowane na Morzu Śródziemnym (Med Sea Demo) zostało zrealizowane w listopadzie 2019 r na wodach Zatoki Tarenckiej.

Rozmach przedsięwzięcia obejmował łącznie użycie 9 systemów bezzałogowych, sześciu okrętów należących do marynarek wojennych  Włoch, Hiszpanii, Grecji i Francji oraz elementów dowództw operacyjnych tych krajów (ang. Maritime Operational Center –MOC). W ramach realizowanych scenariuszy siły prowadziły monitoring akwenów morskich ukierunkowany na wczesne wykrycie symptomów zagrożeń bezpieczeństwa oraz zwalczanie zagrożeń asymetrycznych. W prowadzonych działaniach szeroko wykorzystano zaawansowane technologie w obszarach  łączności, dowodzenia i rozpoznania, w tym technologie i łącza satelitarne.

Warunkiem powodzenia była integracja sił i środków, biorących udział w ćwiczeniu, w ramach jednego spójnego systemu zapewniającego wymianę informacji rozpoznawczej oraz danych z rozpoznania pozyskanego z sensorów systemów bezzałogowych, w czasie rzeczywistym. Przyjęte rozwiązania skutecznie wspierały budowanie kompleksowego obrazu sytuacji operacyjno-taktycznej na morzu, zapewniając zwiększenie efektywności procesów podejmowania decyzji i dowodzenia siłami dla potrzeb prowadzenia operacji zwalczania zagrożeń na morzu.

Przeprowadzone z powodzeniem ćwiczenie oraz  zakończenie procesu analiz i oceny pozyskanych materiałów, a także zebranie wniosków dotyczących technicznych i  technologicznych aspektów wykorzystania systemów bezzałogowych, stanowi kamień milowy określający zrealizowanie połowy zakresu prac przewidzianych do realizacji w ramach projektu.

W procesie przygotowania i realizacji demonstracji systemu na Morzu Śródziemnym lider projektu OCEAN2020, włoski koncern Leonardo S.p.A., był głównym koordynatorem ćwiczenia odpowiedzialnym za poszczególne przedsięwzięcia, z których najważniejszymi były:

- sprawdzenie zastosowania innowacyjnych rozwiązań funkcjonujących oraz wdrażanych obecnie w działających systemach łączności, dowodzenia i wymiany informacji;
- integracja systemów bezzałogowych z okrętowymi systemami dowodzenia (Combat Management System CMS);
- utworzenie sieci dystrybucji danych do narodowych ośrodków dowodzenia oraz do eksperymentalnego europejskiego ośrodka dowodzenia;
- testowanie i ocena stanu integracji dedykowanych i organicznych systemów bezzałogowych z platformami nawodnymi (m.in. uruchomienie, wodowanie i podejmowanie oraz przekazywanie kontroli w ramach realizowanej misji);
- wykorzystanie  i fuzja danych z dostępnych systemów sensorycznych (m. in. EO, radar, AIS) w celu zebrania określonego zestawu informacji rozpoznawczej i jej dalszej dystrybucji.

Polskim wkładem było opracowanie narzędzia umożliwiającego analizę danych zebranych w ramach ćwiczenia, w ramach tzw. procesu „post mission analysis”. Mając na uwadze uwarunkowania projektu OCEAN2020, dotyczące możliwości skorzystania z narzędzia przez  wszystkich konsorcjantów w ramach projektu, OBR CTM S.A. opracował rozwiązanie wykorzystujące oprogramowanie geoinformacyjne GIS (QGIS).

Wypełniając wymagania postawione dla narzędzia analitycznego, zaprojektowano rozwiązanie umożliwiające otworzenie sytuacji taktyczno operacyjnej pozwalające na:

- zobrazowanie statyczne i dynamiczne planowanych i rzeczywistych tras przemieszczania się sił własnych oraz pozostałych obiektów nawodnych w tym sił oponenta (przeciwnika), z uwzględnieniem standardów opisu sytuacji taktycznej;
- dodawanie i korelowanie wszelkiego rodzaju dodatkowych informacji z obiektem i jego trasą przejścia;
- możliwość dołączenia („zagnieżdżania”) materiału video i rozpoznania obrazowego z elementów sensoryki systemu w powiązaniu z pozycją obiektu –celu lub konkretnego nosiciela sensora według kryterium czasu i miejsca;
- statyczne i dynamiczne zobrazowanie procesu ewaluacji obiektów –celów (tj. zmian statusu celu od „NEUTRAL” do „HOSTILE”, w statyce na osi trasy przemieszczania się obiektu, w odwzorowaniu dynamicznym skorelowane co do czasu i miejsca zmiany statusu);
-filtrowanie informacji według rodzaju sił, cech obiektów oraz  potrzeb operatora z możliwość dynamicznego przeglądu rozwoju sytuacji operacyjnej na „osi czasu”.

Ponadto zastosowanie funkcjonalności oferowanych przez oprogramowanie typu GIS, zapewnia możliwość przeprowadzenia szereg analiz ilościowych i jakościowych przydatnych w procesie analizowanie działań, takich jak efektywność wykorzystania sił i środków czy analiza dokładności określania pozycji obiektu-celu przez różne elementy systemu.

Produkty tych analiz zostały wykorzystane w ramach opracowania formalnej dokumentacji ćwiczenia, a zebrane na Morzu Śródziemnym doświadczenia posłużyły na dalszy rozwój narzędzia analitycznego i przygotowanie jego kolejnej wersji do przyszłych analiz dotyczących testów planowanych na Morzu Bałtyckim w 2021 roku.

Całościowe wyniki badań realizowanych w ramach morskich testów projektowanego systemu  zostaną wykorzystane do dalszych prac w ramach OCEAN2020, jak również w kolejnych projektach realizowanych przez EDA .

Kolejnym przedsięwzięciem wkraczającym w końcową fazę i jednocześnie kierowanym przez OBR CTM S.A. jest realizacja pakietu roboczego zatytułowanego „Human Factor”, który stanowi typowy przykład działalności badawczej ukierunkowanej na osiągnięcie wymiernych celów w niedalekiej przyszłości.

Dotychczasowe doświadczenie OBR CTM S.A. zebrane w ramach projektowania systemów dowodzenia, a także stałe zainteresowanie poszukiwaniem nowatorskich rozwiązań w tym obszarze, umożliwia  wielopoziomową analizę  interakcji człowiek – technologia, zachodzącą pomiędzy użytkownikami końcowymi obecnych i przyszłych systemów morskich.

W procesie projektowania przyszłych systemów walki wysoce nasyconych technologią i informacją oraz w znacznym stopniu zautomatyzowanych lub nawet wyposażonych w elementy tzw. „sztucznej inteligencji” lub samouczących sie, ważnym jest określenie trendów, czy wskazanie przyszłościowych rozwiązań umożliwiających minimalizację zagrożeń wynikających ze ograniczeń charakterystycznych dla czynnika ludzkiego (błędów operatora lub braku działania).  

„Human Factor” ukierunkowany jest na usprawnienie procesów wynikających z interakcji występującej na styku człowiek – maszyna/system/technologia. W ramach tego pakietu, analizom podlegają psychofizyczne i ergonomiczne aspekty wynikające z obecności czynnika ludzkiego w systemie (czyli operatora).  

Efektem prac realizowanych w tym pakiecie roboczym jest opracowanie założeń do wykonania interfejsu operatora, z uwzględnieniem poziomu dowodzenia, począwszy od operatora pojedynczego pojazdu bezzałogowego, poprzez operatora okrętowego systemu zarządzania walką, na operatorze europejskiego centrum operacyjnego komponentu morskiego (Martime Operational Centre – MOC).

W kolejnych miesiącach trwania projektu OCEAN2020 zaplanowano realizację ćwiczenia morskiego na Morzu Bałtyckim, którego gospodarzem będzie Szwedzka Królewska Marynarka Wojenna wspierana przez koncern SAAB.

Jednym z elementów zróżnicowanego systemu łączności zapewniającego wymianę informacji w zakresie OKRĘT-BRZEG (SHIP-SHORE) będzie radiostacja RKP-8100 produkcji OBR CTM SA. Radiostacja pracuje w zakresie częstotliwości od 1,5 MHz do 512 MHz (HF / VHF / UHF) z możliwością wykorzystania trybu „frequency hopping” i zachowaniem możliwości pracy w systemie transmisji danych Link-11. W celu wykorzystania jako element mobilny systemu komunikacji radiowej, radio jest zintegrowane z adapterem w celu zwiększenia mocy sygnału do 150 W (dla pasma HF) i 50 W (dla pasma VHF).

Przewidziane do realizacji scenariusze ćwiczenia stanowić będą  kolejny krok mający na celu zaprezentowanie rozwiązań z obszaru fuzji i zarządzania dużą ilości danych w czasie rzeczywistym, pozyskanych w efekcie kompleksowego wykorzystania systemów bezzałogowych w różnych wariantach ich konfiguracji.

Dane i analizy, uzyskane z ostatniego planowanego przez Konsorcjum testu morskiego systemu, uzupełnią dotychczasowo opracowany materiał i możliwą przeprowadzenie ostatecznych analiz  i zamknięcie projektu.

Podsumowując, OCEAN2020 bazując na bezpośredniej współpracy partnerów  międzynarodowych na każdym etapie realizacji projektu, umożliwia budowanie wspólnego w UE  kierunek rozwoju systemów budowania świadomości sytuacyjnej i wczesnego identyfikowania zagrożeń.

Ponadto, uzyskana w efekcie współpracy podmiotów międzynarodowych baza wiedzy oraz możliwość wymiany  doświadczeń i tzw. „know how”, stanowi swego rodzaju wartość dodaną dla OBR CTM S.A., PGZ SA jako lidera polskiego przemysłu obronnego oraz Sił Zbrojnych RP, a w szczególności Polskiej Marynarki Wojennej.

Więcej informacji: www.ocean2020.eu