Kobiety wkroczyły już praktycznie do wszystkich „męskich” zawodów. W gospodarce morskiej można panie spotkać w porcie i stoczni, w firmie spedycyjnej i agencyjnej. Nie obędą się bez nich również armatorzy. Firmy zajmujące się transportem morskim coraz częściej zatrudniają panie nie tylko w żegludze pasażerskiej i promowej ale również na statkach handlowych.  

Panie na statkach wciąż muszą przełamywać stereotypy wśród męskiej części załogi. Szczególnie, gdy pełnią funkcje dowódcze.  Dostrzegając problem napięć powstających na tle różnic płci WISTA International, Anglo-Eastern Ship Management, International Seafarers Welfare Assistance Network (ISWAN) oraz International Chamber of Shipping (ICS) przeprowadziły badanie internetowe mającą na celu ustalenie, jak marynarze postrzegają „dyskryminację” i jak przejawia się ona na pokładzie na podstawie ich osobistych doświadczeń. 

Czas na kulturę i integrację

Wyniki  badania i rekomendacje zostały opublikowane w styczniu br. w „The Diversity Handbook”. Ponieważ broszura przeznaczona jest dla wszystkich marynarzy, jej autorzy starali się w sposób przystępny  opracować wskazówki jak powinno się działać w środowisku zróżnicowanym płciowo. Nie ma co ukrywać, że są to głównie zalecenia dla męskiej części załogi. 

Bo to ta grupa musi  sprostać różnym wyzwaniom i przełamać często wyniesione z domu lub środowiska stereotypy. Broszura wskazuje platformy i sposoby budowania kultury integracji, której podstawą jest akceptacja i szanowanie różnorodności. 

- Jest to część trwających wysiłków zmierzających do zmiany indywidualnego sposobu myślenia, promowania uwrażliwienia na płeć i pomocy w podniesieniu statusu kobiet we wszystkich częściach sektora morskiego – wyjaśnia WISTA International.

- Czy jesteś kapitanem, oficerem, menadżerem lub pracownikiem, to musisz robić wszystko, by mieć wpływ na wykorzystanie różnorodności swojej załogi oraz włączenie wszystkich do stworzenia w zespole bezpiecznej atmosfery – podkreśla we wstępie do broszury Michael Sandaluk, Chief Human Resources Officer, Anglo-Eastern Ship Management. Anglo-Eastern to jeden z czołowych operatorów zarządzający ponad 650 statkami z ponad 27 tys. pracowników lądowych i morskich. 

Ponad 1100 kobiet wypowiedziało się nt. dyskryminacji

Badanie przy pomocy ankiety internetowej miało na celu ustalić, jak kobiety-marynarze postrzegają dyskryminację i jak to przejawia się w pracy na statku. W badaniu szczególnie kładziono nacisk na przekazywanie osobistych doświadczeń. Kwestionariusze wypełniło  1128 kobiet z 78 krajów. 

Większość respondentek pochodziła z Filipin (399). 98 ankiet wypełniły panie ze Stanów Zjednoczonych, 57 z Wielkiej Brytanii. Panie z RPA wypełniły 51 kwestionariuszy, z Brazylii -   47. W następnej kolejności były panie z Indii  (41), Peru (36), Kolumbii (35) i Indonezji (35). 

Kwestionariusz wypełniały panie, które tą drogą mogły zgłosić drastyczne przypadki  dyskryminacji, jak: nękanie i zastraszanie; brak wsparcia i złe warunki pracy na pokładzie oraz słaby dostęp do opieki medycznej. Większość respondentek, około 90%, pracuje na statkach wycieczkowych, a pozostali na statkach towarowych, gazowcach i tankowcach, kontenerowcach (>8000 TEU), drobnicowcach, chemikaliowcach, masowcach i holownikach.

Dyskryminacja na statku

Aż 60% kobiet zgłosiło, że na statku spotkały się z dyskryminacją ze względu na płeć. 66% respondentów informuje, że ich pracownicy zaczęli nękać i zastraszać współpracownice.  25% stwierdziło, że w sektorze transportu morskiego molestowanie fizyczne i seksualne jest powszechne, występuje na statku i wiąże się z ingerencją w ich prywatność.  Z analizy wyników badań wynika, że dyskryminacja jest jednym z głównych wyzwań, które należy podjąć w żegludze. 

Badanie pozwoliło również na zebranie danych na temat polityki firmy w zakresie nękania i zastraszania, działania firmowych i branżowych numerów interwencyjnych, a także wpływu pandemii na pracę kobiet na morzu. W kwestionariuszu pytano o to, w jaki sposób firmy mogą podejmować aktywność, aby promować różnorodność płci i przeciwdziałać uprzedzeniom.

Większość z ponad 1100 respondentek zgłosiła dyskryminację ze względu na płeć, podczas gdy tylko 40% pań pracujących na statkach stwierdziło, że nie ma takiej dyskryminacji. 34% pań pracujących na statkach  przyznało, że czuje się wyobcowanych lub zaniedbanych ze względu na swoją płeć, a 29% pań będących członkami załóg (głownie statków pasażerskich) spotkało się z nękaniem i zastraszaniem ze strony innych członków załogi lub przełożonych. 

Panowie na statkach obrażają, nękają i zastraszają

- Zdumiewające, że  66% respondentów informuje, że pracownicy płci męskiej zaczęli nękać i zastraszać współpracowników – podkreśla WISTA International w komentarzu do raportu z badań i podaje, że 13% ankietowanych pań wspomniało, że za pośrednictwem różnych mediów [smartfonów itp. – MG] zwracano się do nich w sposób obraźliwy, podczas gdy większość (70%) kobiet marynarzy twierdzi, że ich koledzy dopuścili się takiego obraźliwego nękania na statku.

Częste jest nękanie pań pracujących na statku poprzez zadawanie  osobistych pytań i innych sposobów naruszania prywatności. Takie zachowanie zgłosiło 25% respondentek.  Prawie 300 pań, które wzięło udział w badaniu spotkało się z nękaniem na pokładzie, w tym zadawaniem osobistych pytań, zbyt poufałymi uwagami lub zapraszaniem na prywatne spotkania w kabinie. 

- Wskazuje to na powszechny problem z nękaniem na statku, gdy ofiara jest narażona na liczne groźby. Statystyki pokazują, że zdecydowana większość osób dopuszczających się takich przestępstw to marynarze (88%), podczas gdy inne przypadki (11%) dotyczą zarówno mężczyzn, jak i kobiet współpracowników, a tylko około 1% dotyczy kobiet – informują autorzy „The Diversity Handbook”.

Nieprzyzwoite uwagi i zawstydzanie

 - W sektorze transportu morskiego molestowanie fizyczne i seksualne jest powszechne. Według 25% respondentów miało to miejsce na statku i wiązało się z ingerencją w ich prywatność, taką jak niewygodna perswazja, nieodpowiednie uwagi i zawstydzanie ciała. Po raz kolejny przytłaczająca liczba 90% zaangażowanych osób to współpracownicy płci męskiej, podczas gdy 8% to mężczyźni i kobiety, a tylko 2% to marynarze – informuje raport „The Diversity Handbook”.

97% respondentów stwierdziło, że firma w której pracują ma politykę dotyczącą nękania i zastraszania. Co z tego, skoro prawie 60% respondentów przyznało, że doświadczyło nękania. 

80% pań pływających na statkach zgłosiło, że ich bezpośredni przełożeni rozmawiali z nimi na temat polityki przeciwdziałania molestowaniu w firmie. Ale 60% z nich przyznało, że doświadczyło nękania na pokładzie i przyznało, że nie były pewne, co robić w takich okolicznościach. 

Działania zapobiegawcze firm mało skuteczne

Zgłaszanie zachowań dyskryminujących jest wciąż mało powszechne. 73% pań informowało, że  wiedziały, iż może zgłosić przypadki dyskryminacji do starszych oficerów na statku, ale tylko 13% zgłosiło takie incydenty swoim przełożonym. 

Jednak tylko 7% było zadowolonych z rezultatów reakcji na zgłoszenie przypadku dyskryminacji. 59% wszystkich respondentek, a więc prawie 700 respondentek spotkało się z dyskryminacją ze względu na płeć, a 66% czuło się ignorowanych.

Z telefonów zaufania skorzystało tylko 13% pań pracujących na statkach, co przy dostępności łączności telefonicznej najlepiej świadczy o skuteczności tego typu rozwiązania. Dzieje się tak, mimo że 82% kobiet - marynarzy stwierdziło w kwestionariuszu, że otrzymały instrukcje dotyczące przystosowania się do środowiska statku.

Wyniki kwestionariusza jednoznacznie pokazują, że na statkach handlowych, a szczególnie pasażerskich jest jeszcze wiele do zrobienia jeśli chodzi o ochronę kobiet przed dyskryminacją lub wręcz chamstwem, molestowaniem i zastraszaniem.

Może warto na statki handlowe przenieść doświadczenia z innych branż gospodarki morskiej. Może przydatne byłyby doświadczenia z żeglarstwa, może z marynarek wojennych. Na statki zapewne będzie trafiać coraz więcej pań, więc z czasem może poprawi się ogólna kultura bycia. 

Aktywność WISTA International oraz armatorów i zarządców flot jest ze wszech miar potrzebna. Kolejne wydanie „The Diversity Handbook” przeciera szlak w kształtowaniu kultury morskiej. Zawiera cały zestaw proponowanych działań na rzecz wsparcia kobiet i wyparcia z „morskiej praktyki” niestosownych zachowań.