16 maja to Święto Straży Granicznej. Dokładnie tego dnia formacja rozpoczęła służbę na granicy Rzeczypospolitej Polskiej. W tym roku obchodzi swój jubileusz po raz trzydziesty drugi. W jej skład wchodzi działający na morzu komponent o nazwie Morski Oddział Straży Granicznej (MOSG).

Zgodnie z ustawą do głównych zadań Straży Granicznej należy ochrona granicy państwowej na lądzie i na morzu, kontrola ruchu granicznego, przeciwdziałanie nielegalnej migracji oraz zwalczanie przestępczości o transgranicznym charakterze. MOSG jako jedyny w tej formacji ochrania przeszło siedmiusetkilometrowy, głównie morski odcinek granicy państwa. Jest też drugą, obok polskie Marynarki Wojennej formacją, która posiada w swoim wyposażeniu uzbrojone jednostki morskie. Obszar jego działania rozciąga się od Krynicy Morskiej i granicy z Federacją Rosyjską, aż po Świnoujście – granicę z Niemcami, obejmując województwo pomorskie, zachodniopomorskie i część warmińsko-mazurskiego. To także dwunastomilowy pas wód terytorialnych, strefa przyległa i polska wyłączna strefa ekonomiczna. Odcinek granicy państwowej na morzu ma długość ponad 456 km.

MOSG powstał 1 sierpnia 1991 roku na bazie przekazanych do Straży Granicznej części sił i środków zreformowanej Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza, która do tego dnia organizacyjnie wchodziła w skład Marynarki Wojennej. Na wiosnę 1992 roku zorganizowano nadmorskie struktury formacji. Jednostkę przeformowano dołączając do niej siły z rozformowanych oddziałów Straży Granicznej: Kaszubskiego w Gdańsku i Bałtyckiego w Kołobrzegu oraz części Pomorskiego w Szczecinie. Cechą charakterystyczną formacji jest używanie stopni i umundurowania podobnego do tego w polskiej Marynarce Wojennej. Różnica polega m.in. na tym, że w użyciu są także emblematy Straży Granicznej, a do stopnia dodaje się nazwę formacji (pełną lub w skrócie SG).

W strukturze oddziału znajduje się 9 placówek: w Krynicy Morskiej, Elblągu, Gdańsku, Gdyni, Władysławowie – z Grupą Zamiejscową w Łebie, Ustce, Kołobrzegu – z Grupą Zamiejscową w Darłowie, Świnoujściu – z Grupą Zamiejscową w Rewalu, Szczecinie oraz 2 dywizjony: Kaszubski w Gdańsku i Pomorski w Świnoujściu. W Gdańsku mieści się Komenda Morskiego Oddziału Straży Granicznej, w którym służbę pełni obecnie blisko 1500 funkcjonariuszy i 350 pracowników.

Do podstawowych zadań formacji należy m.in. ochrona nienaruszalności granicy morskiej przed nielegalną migracją, organizowanie kontroli ruchu granicznego w przejściach granicznych oraz zapewnienie sprawności odpraw i płynności ruchu granicznego, wykrywanie przestępstw i wykroczeń granicznych oraz ściganie ich sprawców, zwalczanie przemytu zorganizowanego i przeciwdziałanie przemytowi narkotyków, broni oraz substancji radioaktywnych przez przejścia graniczne i z otwartego morza, ochrona ważnych szlaków komunikacyjnych, zapewnienie porządku publicznego i bezpieczeństwa w przejściach granicznych, komunikacji lotniczej, szlakach komunikacyjnych, polskich obszarach morskich i strefie nadgranicznej, zabezpieczenie interesów ekonomicznych RP na polskich obszarach morskich, wykrywanie zanieczyszczeń środowiska morskiego i ustalanie jego sprawców i udział w akcjach poszukiwawczo–ratowniczych na morzu. W trakcie swoich działań MOSG regularnie współpracuje z polską Marynarką Wojenną, Morską Służbą Poszukiwania i Ratownictwa oraz jednostkami policji wyposażonymi w sprzęt morski.

W wyposażeniu formacji znajdują się m.in. jednostki patrolowe typu SKS-40 Kaper-1 (SG-311) i Kaper-2 (SG-312), typu Patrol 240 Baltic Patrol 1 (SG-111) i Patrol 2 (SG-112), interwencyjno-pościgowe typu SAR-1500 Strażnik-1 (SG-211) i Strażnik-2 (SG-212), typu IC 16 M III Strażnik-3 (SG-213), Strażnik-4 (SG-214), Strażnik-5 (SG-215), Strażnik-6 (SG-216), cztery jednostki typu Parker 900 Baltic, a także poduszkowce serii Griffon 2000TD SG-411 i SG-412.

Obecnie trwa budowa nowego, dużego okrętu patrolowego projektu OPV 70 (prawie 70 metrów długości), budowanego przez firmę NavireTech Sp. z o.o. i powstającego w Polsce oraz Francji. Wstępne przekazanie jednostki do służby jest zaplanowane na czerwiec tego roku.