• <

Bezpieczeństwo morskie priorytetem UE. Aktualizacja strategii ochrony przestrzeni morskiej przed nowymi zagrożeniami

Strona główna Marynarka Wojenna, Bezpieczeństwo Morskie, Ratownictwo Bezpieczeństwo morskie priorytetem UE. Aktualizacja strategii ochrony przestrzeni morskiej przed nowymi zagrożeniami

Partnerzy portalu

MW Holandii

Komisja Europejska i Wysoki Przedstawiciel przyjęli dziś wspólny komunikat w sprawie wzmocnionej strategii UE w zakresie bezpieczeństwa morskiego, aby zapewnić pokojowe wykorzystanie mórz i ochronę przestrzeni morskiej przed nowymi zagrożeniami. Przyjęli również zaktualizowany plan działania, za pomocą którego strategia będzie wdrażana.

Bezpieczeństwo morskie ma zasadnicze znaczenie dla Unii Europejskiej i jej państw członkowskich. Państwa członkowskie UE razem tworzą największą wyłączną strefę ekonomiczną na świecie. Gospodarka UE w dużym stopniu zależy od bezpiecznych i chronionych oceanów. Ponad 80% światowego handlu odbywa się drogą morską, a około dwóch trzecich światowych zasobów ropy naftowej i gazu wydobywane jest z dna morskiego lub przewożone drogą morską. Aż 99% globalnych przepływów danych odbywa się za pośrednictwem kabli podmorskich. Światowe baseny morskie muszą być bezpieczne, aby uwolnić cały potencjał oceanów i zrównoważonej niebieskiej gospodarki. UE zamierza wzmocnić szeroki zakres narzędzi, jakimi dysponuje, aby promować bezpieczeństwo morskie, zarówno cywilne, jak i wojskowe.

Kontekst zagadnienia


Strategia UE w zakresie bezpieczeństwa morskiego i związany z nią plan działania obowiązują od 2014 roku Ostatnia aktualizacja planu działania miała miejsce w 2018 roku. Proponowana aktualizacja jest następstwem konkluzji Rady w sprawie bezpieczeństwa morskiego z czerwca 2021 roku, w których wezwano Komisję i Wysokiego Przedstawiciela do oceny potrzeby takiej aktualizacji.
Od 2014 roku. strategia ta wraz z planem działania stanowią kompleksowe ramy umożliwiające reagowanie na zagrożenia bezpieczeństwa na morzu i przeciwdziałanie im. Przyczyniły się one do ściślejszej współpracy między władzami cywilnymi i wojskowymi, zwłaszcza poprzez wymianę informacji. Strategia EUMSS pomogła wypromować oparte na zasadach zarządzanie na morzu i rozwinąć współpracę międzynarodową w przestrzeni morskiej. Zwiększyła autonomię i zdolność UE do reagowania na zagrożenia i wyzwania dla bezpieczeństwa morskiego. UE stała się dzięki temu uznanym graczem w dziedzinie bezpieczeństwa morskiego przez prowadzenie własnych operacji morskich, poprawę orientacji w przestrzeni morskiej i współpracę z różnymi partnerami zewnętrznymi.

Przystosowanie do nowych wyzwań


Od czasu przyjęcia w 2014 roku strategii UE w zakresie bezpieczeństwa morskiego zagrożenia i wyzwania w tym zakresie wzrosły, co wymaga podjęcia nowych i bardziej intensywnych działań. Od lat wspólnota zmaga się z nasilonymi, nielegalnymi aktywnościami na morzu. Do najbardziej palących kwestii należą przemyt migrantów (w tym również handel ludźmi), piractwo i inne formy zbrojnych napaści na morzu, transport i handel narkotykami oraz bronią, a także terroryzm. Należy równocześnie stawić czoła nowym i zmieniającym się zagrożeniom, takim jak rosnąca konkurencja geopolityczna, zmiana klimatu i degradacja środowiska morskiego czy różnej formy ataki hybrydowe. Do tych ostatnich należą także cyberataki, jak choćby uderzenia na systemy zarządzające infrastrukturą portową, bądź dane handlowe.

- Nie tylko przestrzeń powietrzna, przestrzeń kosmiczna i cyberprzestrzeń, lecz także morza coraz częściej stanowi strategiczny obszar sporny. W czasach rosnących napięć geopolitycznych UE musi nauczyć się mówić językiem siły również na morzu. Za pomocą tej zaktualizowanej strategii w pełni wykorzystujemy nasze narzędzia, aby razem z naszymi partnerami realizować nasze interesy i wspierać respektowanie prawa morskiego. Wywiązujemy się z naszego zobowiązania do wzmocnienia roli UE jako podmiotu zapewniającego bezpieczeństwo morskie na świecie, zgodnie z wezwaniem zawartym w Strategicznym Kompasie. - podkreślił wysoki przedstawiciel i wiceprzewodniczący Josep Borrell.

Pomimo prób przeciwdziałania problemy przed którymi stoi UE i społeczność międzynarodowa, pozostają od lat te same, a niektóre nawet ulegają zintensyfikowaniu. Wymaga to poszukiwania nowych rozwiązań, jeśli poprzednie nie zdawały rezultatu, w tym zwiększenia roli i wiarygodności Unii na arenie międzynarodowej. Ostatnie wydarzenia geopolityczne, takie jak agresja wojskowa Rosji wobec Ukrainy, wyraźnie pokazują, że UE musi zwiększyć swoje bezpieczeństwo i zdolność działania nie tylko na własnym terytorium i swoich wodach, lecz także w swoim sąsiedztwie i poza nim.

Zaktualizowana europejska strategia w zakresie bezpieczeństwa morskiego (EUMSS)


EUMSS stanowi ramy, w których UE może podejmować działania służące ochronie jej interesów na morzu oraz ochronie jej obywateli, wartości i gospodarki. Promuje dążenie do pokoju i bezpieczeństwa, a także poszanowanie międzynarodowych przepisów i zasad, przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważonego wykorzystywania oceanów i ochrony różnorodności biologicznej. Strategia ta będzie wdrażana przez UE i jej państwa członkowskie zgodnie z ich odpowiednimi kompetencjami.

Ten dość ogólny opis zawiera w sobie bardzo ostrożne i maksymalnie bezpieczne podejście do problemów wspólnoty i jej stanowiska wobec problemów o skali światowej. Należy wciąż pamiętać, że pomimo istnienia instytucji i przepisów unijnych, a także tzw. Eurokorpusów (oddziałów państw UE przeznaczonych do szybkiego reagowania, tak jak zespoły NATO) Unia pozostaje stowarzyszeniem państw, które mają różną politykę i częstokroć nie zgadzają się między sobą, przez co trudno mówić o czymś takim jak „stanowisko UE”. Dobitnie pokazał to konflikt na Ukrainie, gdzie decyzje o pomocy broniącej się stronie oraz nakładaniu sankcji na Rosję częstokroć było decyzją pojedynczych członków, a podjęcie działań ogólnowspólnotowych spotykało się z oporem państw nie chcących rezygnować z własnej polityki. Stąd wyraźnie widać prym czy aktywność w działaniach nie ze strony UE jako takiej, ale poszczególnych państw, jak choćby USA (lider), Wielka Brytania czy Polska.

- Powinniśmy być świadomi strategicznego znaczenia naszych oceanów. Wymiar morski ma kluczowe znaczenie dla strategicznej autonomii UE, ponieważ dobrobyt Unii Europejskiej i jej państw członkowskich zależy od bezpiecznych i chronionych oceanów. Dzięki zaktualizowanej strategii w zakresie bezpieczeństwa morskiego nasi obywatele będą lepiej chronieni, a nasza działalność w ramach niebieskiej gospodarki i nasze interesy na morzu – lepiej promowane. Będziemy przeciwdziałać skutkom zmiany klimatu i degradacji środowiska dla bezpieczeństwa morskiego, wzmocnimy narzędzia nadzoru morskiego, ulepszymy naszą ochronę przed zagrożeniami cybernetycznymi i hybrydowymi oraz wzmocnimy ochronę krytycznej infrastruktury morskiej – zaznaczył komisarz Virginijus Sinkevičius.

Parlament Europejski

Jak dotąd we wspólnym komunikacie i związanym z nim planem działania określono szereg zintegrowanych działań, które mają służyć interesom UE. W związku z tym wspólnota zintensyfikuje swoje działania w ramach sześciu celów strategicznych. Są to:

- Intensyfikacja działań na morzu, czyli Działania obejmują organizację ćwiczeń morskich (marynarka wojenna, straż wybrzeża, służby ratownicze) na poziomie UE, rozwój działań i kompetencji morskiej służby ochrony granic w europejskich domenach, wyznaczenie nowych obszarów morskich będących przedmiotem zainteresowania w celu realizacji koncepcji skoordynowanej obecności na morzu (narzędzie służące poprawie koordynacji istniejących zasobów morskich i powietrznych państw członkowskich na określonych obszarach morskich);
- Współpraca z partnerami,  obejmująca pogłębienie współpracy między UE a NATO (z racji współdzielenia kompetencji i krzyżowania się zadań) oraz zacieśnienie współpracy ze wszystkimi odpowiednimi partnerami międzynarodowymi, aby przestrzegać przepisów miedzynarodowego prawa morskiego, a także postanowień Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza;
-  Budowa wiodącej roli w zakresie orientacji w przestrzeni morskiej, która obejmujeą wzmocnienie nadzoru przybrzeżnych i morskich statków patrolowych oraz wzmocnienie wspólnego mechanizmu wymiany informacji (CISE). Ma to zapewnić bezpieczną wymianę informacji między uczestniczącymi organami krajowymi i unijnymi;
- Zarządzanie ryzykiem i zagrożeniami, zawierające w sobie rozwinięcie pierwszego podpunktu. Obejmuje tu prowadzenie regularnych ćwiczeń morskich z udziałem podmiotów cywilnych i wojskowych, monitorowanie krytycznej infrastruktury morskiej i statków oraz ich ochronę przed zagrożeniami fizycznymi i cybernetycznymi (również statków pasażerskich), a także zwalczanie min i innych obiektów niebezpiecznych na morzu;
- Zwiększanie zdolności, czyli rozwinięcie zakresu obronności morskiej, obejmując opracowanie wspólnych wymogów w zakresie technologii obronnych, w tym intensyfikację prac nad takimi projektami jak kontrowersyjna idea europejskiej korwety patrolowej, która miałaby stać się wiodącym projektem zapewniającym wyposażenie flot państw UE w nowoczesne okręty. To wiązałoby się także z poprawą zdolności zwalczania okrętów podwodnych;
- Kształcenie i szkolenie podnoszące wiedzę i kwalifikacje w zakresie bezpieczeństwa hybrydowego i cyberbezpieczeństwa, zwłaszcza wśród ludności cywilnej. Do tego dochodziłyby programy szkoleniowe otwarte dla partnerów spoza UE.

Pesco

Nie wszystko od razu


Należy pamiętać, że procedowanie strategii i wdrożenie jej nie jest czymś, co w UE zostałoby wprowadzone od razu, w czym kryje się wielokrotnie podnoszony problem odnośnie procedowania konkretnych działań. Wedle zapowiedzi „Komisja i Wysoki Przedstawiciel przedstawią sprawozdanie z postępu prac w ciągu trzech lat od zatwierdzenia zaktualizowanej strategii przez Radę Unii Europejskiej”. To oznacza, że nim wspomniane wcześniej cele weszłyby w życie, mogą stać się nieaktualne, a dochodzi do tego stanowisko innych państw wspólnoty. Wystarczy nawet jeden głos sprzeciwu, albo domaganie się korekt i zmian, aby storpedować plany rozwoju, wydłużając jego procedowanie. Jednocześnie poprawki mogą okazać się konieczne z racji na różną sytuację członków, jak choćby inna percepcja spowodowana brakiem dostępu do morza. Należy liczy się z tym, że z jednej strony nie da się od razu zatwierdzić pewnych decyzji, a zarazem potrzeba chwili nie może przykrywać stworzenia długofalowej, liczonej na lata (w tym i dekady) strategii działania skierowanej na przyszłość UE w zakresie polityki i gospodarki morskiej.

Partnerzy portalu

Dziękujemy za wysłane grafiki.