Od 1 stycznia 2021 r. w Rosji funkcjonuje piąty okręg wojskowy – Floty Północnej. Objął on północną część Zachodniego OW, w tym wyspy Oceanu Arktycznego. Utworzenie okręgu stanowi kolejny krok w realizacji arktycznej polityki Rosji i pokazuje, że m.in. poprzez projekcję siły chce ona dalej umacniać swoją pozycję jako najsilniejszego państwa w tym regionie.

Czym jest Okręg Wojskowy Floty Północnej?

Okręg Wojskowy Floty Północnej jest nową jednostką organizacyjną w strukturze dowodzenia sił zbrojnych (SZ) Rosji. Objął on Republikę Komi, obwody archangielski i murmański, a także Nieniecki Okręg Autonomiczny oraz wyspy znajdujące się na Oceanie Arktycznym. Wcześniej Dowództwo Strategiczne Północ zarządzało tylko częścią SZ stacjonujących na tym terenie (marynarka wojenna, lotnictwo morskie, wojska przybrzeżne i obrona powietrzna), pozostałe wciąż podlegały pod Zachodni OW. Utworzenie OW Floty Północnej uporządkowało zatem system dowodzenia. Zwiększyło też stopień zintegrowania i interoperacyjności wojsk stacjonujących w ww. czterech podmiotach Federacji. Będzie też oznaczało uproszczenie sposobu finansowania jednostek znajdujących się na tym obszarze i szybszy rozwój zdolności wojskowych. Ponadto podniesienie statusu Floty Północnej (FP) do okręgu wojskowego znacząco rozszerza jej zakres samodzielności, dzięki czemu łatwiej będzie wykorzystać jej zasoby w działaniach militarnych w Arktyce.

Jaki jest potencjał militarny nowego Okręgu?

Flota Północna posiada ok. 80 okrętów (nawodnych i podwodnych), z których kilkanaście jest obecnie w remoncie. W najbliższych latach ma tam trafić ok. 10 nowych jednostek. Okręty FP dysponują też największym, spośród innych rosyjskich flot i Flotylli, potencjałem odstraszania jądrowego. W skład FP wchodzą też m.in. dwie arktyczne brygady zmechanizowane, brygada piechoty morskiej, obrony wybrzeża oraz 45. Armia Sił Powietrznych i Obrony Powietrznej. FP ma też jednostki do walki z siłami dywersyjnymi oraz walki radioelektronicznej (WRE). W ostatnich latach były one doposażane m.in. w systemy S‑350, S-400 i Pancyr-S, a okręty FP prowadziły testy rakiet hipersonicznych Cyrkon. Rozbudowywano też sieć baz wojskowych u wybrzeży Oceanu Arktycznego. Ze względu na specyfikę Okręgu najważniejszymi komponentami będą marynarka wojenna, wojska obrony powietrznej oraz jednostki WRE.

O czym świadczy utworzenie Okręgu Wojskowego Floty Północnej?

Utworzenie nowego OW wpisuje się w Strategię rozwoju rosyjskiej Arktyki do 2035, jak i w Doktrynę morską z 2015 r. Obie zakładają rozwój rosyjskich zdolności wojskowych m.in. na Oceanie Arktycznym. Celem Rosji jest zabezpieczenie północnej flanki, w tym Północnej Drogi Morskiej.

Utworzenie Okręgu oznacza, że Rosja traktuje Arktykę jako region strategicznie ważny dla swojego bezpieczeństwa (w tym gospodarczego) oraz jako kolejne ważne miejsce rywalizacji międzynarodowej, zwłaszcza z państwami NATO. Ich działania, jak ćwiczenia czy rozbudowanie potencjału wojskowego, Rosja prezentuje jako istotne zagrożenie. W rosyjskiej optyce obecność sił zbrojnych w Arktyce będzie też kluczowa dla rozstrzygania ewentualnych sporów związanych z eksploatacją szelfu kontynentalnego. Rosja chce potwierdzić i wzmocnić swój status najsilniejszego państwa w Arktyce.

Co powstanie nowego okręgu oznacza dla państw NATO?

Powstanie Okręgu Floty Północnej rodzi kolejne wyzwania dla północnej flanki Sojuszu – Danii, Islandii, Kanady, Norwegii i USA oraz ściśle współpracujących z NATO Szwecji i Finlandii. Oznacza m.in. zwiększenie zdolności do prowadzenia operacji połączonych i koordynacji między dowództwami FP i Zachodniego OW.

Nieustannie wzmacniając Flotę Północną, Rosja, na wypadek konfliktu z NATO, poszerza możliwości eskalacji horyzontalnej poprzez jednoczesne prowadzenie działań przeciw państwom wschodniej i północnej flance Sojuszu. NATO powinno analizować coraz silniejszy potencjał wojskowy Rosji na dalekiej północy w kontekście swoich zdolności do jednoczesnego działania na obu kierunkach strategicznych. Tym samym konieczna jest adaptacja Sojuszu do zwiększającego się zagrożenia rosyjskiego w Arktyce, w tym rozwijania potencjału odstraszania.