• <
bulk_cargo_port_szczecin

Instrukcja budowy promów wg Norwegów. Zbudujmy Bałtycki Klaster Promowy

20.06.2021 12:31 Źródło: własne
Strona główna Porty Morskie, Terminale, Logistyka Morska, Transport Morski Instrukcja budowy promów wg Norwegów. Zbudujmy Bałtycki Klaster Promowy

Partnerzy portalu

Instrukcja budowy promów wg Norwegów. Zbudujmy Bałtycki Klaster Promowy - GospodarkaMorska.pl
Fot. Marek Grzybowski

Norwegia wysunęła się na czoło krajów modernizujących flotę promów. Polityka ekologiczna rządu i aktywność firm wywołała spodziewany efekt synergii.

Między wyspami i w fiordach pływa coraz więcej promów elektrycznych. Część z nich wyprodukowana została w polskich stoczniach. Jaka jest najlepsza recepta na to by na rynek wprowadzić nowe promy lub modernizować eksploatowane? Co sprawiło, że Norwegia jest wiodącym krajem na świecie we wprowadzaniu promów elektrycznych?  Na te pytania padło kilka istotnych odpowiedzi w czasie seminarium „Revisiting Norway: Next gen electric ferries & pax ships”  zorganizowanego w ramach projektu ELMAR.

Zeroemisyjność na poważnie

Polityka zeroemisyjna w Norwegii widoczna jest wyraźnie na morskich szlakach.   Norweski Zarząd Dróg Publicznych (Statens vegvesen) konsekwentnie realizuje program zeroemisyjności w przewozach samochodów i ludzi.

–  Strategiczny cel, by do 2021 roku uruchomić 50 promów z napędem elektrycznym został już  przekroczony – informował Anders Sæternes z Statens vegvesen w czasie seminarium zorganizowanego w ramach projektu ELMAR. 

–  Rynek norweski przyspiesza wymianę jednostek przestarzałych na statki zeroemisyjne. 130 połączeń obsługuje aktualnie 200 promów. Przewożą one rocznie 22 mln pojazdów oraz 44 mln  pasażerów – podał Sæternes informując, że wartość usług świadczonych przez transport promowy to 6 mld norweskich koron (NOK).

Połowa wydatków na utrzymanie połączeń promowych jest dotowana. Statens vegvesen utrzymuje 16 połączeń, na który przewozi się rocznie około 10 mln pojazdów.  Właśnie na ich utrzymanie rząd przeznacza 3 mld NOK.


Ambitny  cel ograniczenia emisji szkodliwych substancji do środowiska został przyjęty w Norwegii już kilkanaście lat temu.  Nowa biała księga rządu w sprawie polityki klimatycznej zawiera propozycje konkretnych działań mających na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Rząd Norwegii nie ogranicza się do działań w kraju ale również wspiera inicjatywy podejmowane za granicą. Dzięki temu Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny uczestniczy wraz z partnerami z Chorwacji w projekcie ZEVinnovation, którego zadaniem jest zbudowanie HUBu dla statków zeroemisyjnych. W tych działaniach klaster wspiera Crist, Nauta, Cador, Hydromega i wiele innych członków Klastra oraz firm działających w Bałtyckim Porcie Nowych Technologii.  

Biała księga dla zielonej gospodarki

W białej księdze rząd norweski postawił sobie  niezwykłe wyzwania w obszarze rozwoju technologii zapewniających ochronę środowiska. W wdrażanie innowacji w tym obszarze na niespotykaną w innych krajach skalę, ma doprowadzić do tego, że  w 2050 roku ten skandynawski kraj ma być neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla. Już w 2006 roku Norwegia zapowiedziała w „Norwegian climate policy”  „Poprawimy zobowiązanie Norwegii w ramach Protokołu z Kioto o 10 proc. i zaplanujemy do 2020 roku  zmniejszenie globalnej emisji gazów cieplarnianych o równowartość 30% naszych emisji z 1990 roku. Cele te zostaną osiągnięte zarówno poprzez znaczne zmniejszenie emisji Norwegii, jak i opłacając obniżki emisji w innych krajach”. Wtedy też ustalono, że realistyczne jest zmniejszenie emisji CO2 w Norwegii o 13-16 mln ton ekwiwalentu CO2 w stosunku do planu założonego na 2007 roku. Prognozowano, że od połowy do dwóch trzecich redukcji globalnej emisji do 2020 roku można będzie osiągnąć właśnie w Norwegii.


Istotną sprawą jest to, że zeroemisyjność nie stała się celem samym w sobie, ale jest podstawą rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. W Norwegii priorytetem jest rozwój nowych technologii i integracja nauki z biznesem. Dziś widzimy tego efekty. Polskie stocznie są również beneficjentami tej polityki, bo otrzymują zlecenia na budowę zaawansowanych technologicznie jednostek pływających, w tym promów i statków rybackich. W Polsce lokowane są również kontrakty na przebudowę starszych jednostek na statki wykorzystujące najnowsze technologie.

Fjord we fjordach

– W 2020 roku norweski krajowy operator promów samochodowych Fjord1 wprowadził do eksploatacji serię 5 promów samochodowych nowej generacji z napędem elektrycznym – informował Stein Ruben Larsen z Norwegian Electric Systems. To firma, która jest beneficjentem zeroemisyjnej polityki Norwegii i aktywnym uczestnikiem rewolucji technologicznej.


Pierwsze promy hybrydowe nowej generacji Fjord1 wprowadził w styczniu ubr. Na norweskie wody wypłynęły dwa promy wyprodukowane w stoczniach tureckich, gdzie wykonywane są norweskie promy hybrydowe. Jeden z nich zbudowany został w stoczni Cemre, a drugi w Sefine Shipyard. To jednostki z siłowniami hybrydowymi o długości 95,6 m. MF Grip może przewieźć do 399 pasażerów oraz 80 samochodów osobowych. MF Floroy o długości długość 84,5 m może przewieźć 299 pasażerów i 83 samochodów.    

Fjord1 utworzony został 2001 roku przez gminy Sogn og Fjordane i  Møre og Romsdal.  Firma skoncentrowała swoją aktywność na pozycjonowaniu innowacji w transporcie morskim i lądowym. Z flotą ponad 80 promów Fjord1 jest wiodącym operatorem na norweskim rynku promowym. Firma ma ponad  400 autobusów oraz około 150 samochodów ciężarowych i zatrudnia ponad 2 tys. osób. Na program wprowadzania kolejnych innowacyjnych jednostek  kontraktów Fjord1 przeznaczył do 2034 roku.  21,2 mld NOK. 

– Nowe trasy promowe wygenerowały 14-procentowy wzrost przychodów w 2020 roku, a nowe i zmodernizowane statki zmniejszyły koszty operacyjne i wygenerowały wyższe marże EBITDA – podkreśla kierownictwo Fjord1.

Na aktywności inwestycyjnej Fjord1 korzysta właśnie Norwegian Electric Systems (NES). Dostarcza on zarówno elektryczne systemy okrętowe jak i instalacje lądowe zapewniająca ładownie promów w czasie krótkich postojów. A dzieje się tak dzięki działaniu w silnym norweskim klastrze morskim w zachodniej części Norwegii – zapewnia Larsen i informuje, że już dzisiaj NES zaangażowane jest w rozwój nowych technologii morskich mających m.in. na celu zwiększenia bezpieczeństwa statków i efektywniejszego wykorzystania energii, wprowadzenia statków bezzałogowych oraz sterowania zdalnego. Już na 2022 roku zaplanowano trasy inteligentnych statków oraz zautomatyzowane operacje w portach, a w 2023 roku wprowadzenia na wody Norwegii statku z ogniwami paliwowymi  – pokazuje na slajdzie Larsen.

Klaster sposobem na hybrydę

Jako przykład kompleksowego wdrożenia innowacji przy budowie dużej jednostki podano budowę statku pasażerskiego Color Hybrid. Jego kadłub zbudowano w Gdyni. Crist przekazał jednostkę stoczni Ulstein we wrześniu 2019 roku. System napędowy szeroko omówił Robin Tomren z Color Line. Wskazał na funkcjonalność rozwiązań oraz efektywność systemu napędowego zasilanego 2 zespołami prądotwórczymi o mocy łącznej 8 900 kW z bateriami 4 700 kWh.

– „Color Hybrid” to dobry przykład interakcji w klastrze morskim – podkreśla Ulstein Verft zaznaczając, że  stocznia zakontraktowała do tego projektu poddostawców, z których około 70 proc. Wejście więc do tej ligi stoczni Crist stanowi istotne osiągnięcie.

–  Kiedy Color Line wybrał Ulstein Verft do budowy ‘Color Hybrid’, to uruchomił efekt domina dla podwykonawców i współpracujących partnerów, zarówno na poziomie regionalnym, jak i krajowym – podkreślił Gunvor Ulstein, dyrektor generalny Ulstein Group w czasie przekazywania statku armatorowi i wyliczył, że w projekt zaangażowanych było od 400 do 500 osób. Chyba nie wziął pod uwagę wkładu stoczniowców z Gdyni. Ale zauważył, że „każde miejsce pracy w przemyśle stoczniowym generuje ponad 5 miejsc pracy w sektorze prywatnym i publicznym. Tworzy to solidną bazę dla rentownego regionu i zapewnia znaczne dochody podatkowe dla norweskiego państwa i gmin”. Co warto nieustannie  przypominać naszym, nawet lokalnym politykom i społecznościom.

Unia da pieniądze

Należy podkreślić, że budowa czy przebudowa promów może odbywać się również przy wsparciu środków z UE. Unia Europejska przeznacza  95,5 mld euro na program Horyzont Europa. W latach 2007-2019 publiczne i prywatne wydatki na badania i rozwój wyniosły 3,84 mld euro. W przypadku kolejnego długoterminowego programu badawczego Horyzont Europa (2021-27) co najmniej 35 proc. zostanie przeznaczone na działania związane z klimatem i wspieranie przejścia przemysłu morskiego do neutralności klimatycznej. Istotnym warunkiem jest, by statek pływał pod krajową banderą, a podstawowym kryterium nowatorstwo i innowacyjność rozwiązań. Polityka wprowadzania jednostek zeroemisyjnych, a w perspektywie również autonomicznych wpisany została w strategie rozwoju transportu państw skandynawskich. Armatorzy, stocznie i firmy produkujące wyposażenie statków i portów ze Szwecji i Finlandii również włączyły się w politykę rozwoju transportu morskiego przyjaznego dla środowiska.  

Elektrykiem pod zamkiem Hamleta

HH Ferries AB (dziś ForSea) przetarło szlak na trasie Helsingborg-Helsingör, gdzie z powodzeniem eksploatuje promy z napędem elektrycznym. „New name, the same route and even greener” – promuje się armator. Z zamku Kronborg, gdzie Szekspir usytuował  akcję Hamleta, można obserwować jak promy z dużym zielonym napisem ForSea na burcie wychodzą z portu Helsingör (Elsinore), z których dwa z napędem elektrycznym prawie bezgłośnie przemierzają 20 minutową trasę  do szwedzkiego Helsingborg. Najwęższym przejściem cieśniny Øresund promy przemieszczają się codziennie 40 razy. 

Wśród  promów operujących na tej linii, dwa są elektryczne. W  chwili ich wprowadzenia do serwisu działanie to postrzegano jako eksperyment. Okazało się rozwiązanie w pełni się sprawdziło się na rynku. Za przebudowę promów Aurora  i Tycho Brahe,  HH Ferries Group otrzymało Baltic Sea Clean Maritime Award 2017. Projekt o wartości około 30 mln euro, w połowie sfinansowany został przez przeznaczone na innowacje środki z Horyzontu 2020. To największe na świecie promy z napędem elektrycznym. Łączna moc baterii obu promów wynosi 8 320 kWh i odpowiada mocy skumulowanej w bateriach 10 700 samochodów osobowych – obliczyli eksperci ABB – firmy, która opracowała system zasilania obu promów oraz szybkiego ładowania ich baterii w portach.

Do chwili pandemii z promów skorzystało  około 7 mln pasażerów.  Na pokładach ładunkowych przemieszczono przez cieśninę Øresund ponad 400 tys. jednostek frachtowych oraz 1,3 miliona pojazdów osobowych i 18 tysięcy autobusów. To 20 proc. pojazdów, które przepłynęły promami i przemieszcza się w najlepszych okresach mostem Öresund Bridge  w obu  kierunkach.

Zeroemisyjność z polskich stoczni

Promy hybrydowe buduje Crist i Grupa Remontowa. Niedawno napęd statku na hybrydowy wykonała stocznia Nauta. Mamy więc potencjał by budować duże jednostki zeroemisyjne. Na innowacyjne statki można pozyskać niemałe środki z Unii Europejskiej. Taki wniosek można wysnuć z przeglądu projektów prezentowanych w czasie seminariów realizowanych w ramach projektu ELMAR. Polskim armatorom potrzebne są promy. Może więc warto pójść drogą krajów skandynawskich i zbudować w polskich stoczniach zeroemisyjne promy przy wsparciu środków z Unii Europejskiej.  Korzyść może być taka, że w Polsce skumuluje się wiedzę z wielu krajów, a odbiorcami naszych produktów może być kilka rynków. Nie tylko skandynawskich. Utwórzmy więc Bałtycki Klaster Promowy, zanim zrobią to inni.

Partnerzy portalu

port_gdańsk_390x100_2023

Dziękujemy za wysłane grafiki.