Międzynarodowa Izba Żeglugi (International Chamber of Shipping, ICS), Wspólnota Bahamów i Republika Liberii przedstawiły Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) szczegółową propozycję dotyczącą Funduszu Żeglugi Zeroemisyjnej w celu przyspieszenia przejścia na zerową emisję do 2050 roku. Ma on zachęcać do produkcji i stosowania paliw oraz technologii morskich o zerowej emisji gazów cieplarnianych oraz zapewnić miliardy dolarów na wsparcie transformacji energetycznej w krajach rozwijających się.

Rządy państw członkowskich wezwano do zatwierdzenia adekwatnych do celu propozycji, aby spełnić swoje zobowiązanie do przyjęcia w 2025 roku  mechanizmu ustalania cen emisji gazów cieplarnianych z morza. Ponadto, uznając pilną potrzebę opracowania wykonalnych rozwiązań pozwalających osiągnąć ambitne cele zerowej emisji netto, także armatorzy na całym świecie zgodzili się na obowiązkowe opłaty za emisję gazów cieplarnianych przez statki, wydając także fundusze na rozwój i wdrażanie technologii celem dekarbonizacji transportu morskiego, w tym poprzez użycie nisko- i zeroemisyjnych paliw i napędów.

Propozycję utworzenia Funduszu Żeglugi Zeroemisyjnej zatwierdziła w zeszłym tygodniu Rada Dyrektorów ICS, w skład której wchodzą przedstawiciele krajowych stowarzyszeń armatorów z całego świata w Azji, obu Amerykach, Afryce i Europie, którzy łącznie reprezentują wszystkie sektory i branże oraz ponad 80% światowego tonażu statków handlowych.

Zaktualizowana propozycja branży żeglugowej jest współfinansowana przez Bahamy i Liberię, czyli jedne z największych na świecie administracji państw tzw. "taniej bandery" pod względem tonażu brutto. Jednocześnie finansowo nie są to państwa, które mogłyby to uciągnąć jako główni inicjatorzy. Wniosek opiera się na koncepcji „opłat” zaproponowanej wcześniej przez rząd Japonii i przy wsparciu państw UE na szczeblu IMO na rzecz globalnego systemu składek opartego na stawkach ryczałtowych. Co istotne, zaktualizowany wniosek dodaje strukturę zapewniającą przejrzystość i odpowiedzialność za sposób wykorzystania zebranych miliardów dolarów, w tym środków, które mają zostać przeznaczone do wykorzystania w krajach rozwijających się.

Fundusz Żeglugi Zeroemisyjnej i mechanizm „opłaty” zostaną rozważone przez państwa członkowskie IMO podczas kolejnej rundy negocjacji w sprawie limitów i działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, jakie zaplanowano na marzec tego roku. Rządy jednomyślnie zobowiązały się już do opracowania mechanizmu ustalania cen gazów cieplarnianych w żegludze międzynarodowej do 2025 roku. Jeśli rządy się zgodzą, fundusz zostanie zatwierdzony w przyszłym roku, aby osiągnąć zamierzony cel IMO odnośnie planów dekarbonizacji do 2050 roku. Zgodnie z wnioskiem wkład statków w przeliczeniu na tonę wyemitowanego CO2 zostanie wykorzystany w celu zmniejszenia znacznej różnicy w kosztach pomiędzy paliwami o zerowej emisji gazów cieplarnianych a konwencjonalnym paliwem, zapewniając statkom nagrody finansowe („opłaty”) za zapobieganie emisji gazów cieplarnianych dzięki zastosowaniu zielonych paliw, takich jak wodór, metanol czy amoniak. Oznacza to, że w praktyce firmy emitujące najmniejszą ilość CO2 będą mniej obciążone opłatami środowiskowymi, uzyskując w ten sposób swoisty przywilej z racji na swoje zaangażowanie na rzecz dążenia do zeroemisyjności. Jednocześnie działanie to ma nie wpływać negatywnie na działalność żeglugową państw, które z różnych powodów, jak brak dostępu do technologii i funduszy, nie mogą sobie pozwolić na szybkie przejście na alternatywne paliwa. Analitycy z Clarksons Research przeprowadzili już szczegółową ocenę skutków, w której podkreślono, że stawka składki zwiększająca koszty w wysokości od 20 do 300 dolarów za tonę zużytego oleju opałowego nie miałaby nieproporcjonalnie negatywnego wpływu na gospodarki krajowe pod względem ceny ładunków.

Do zaplanowanego Funduszu Żeglugi Zeroemisyjnej ma powstać przejrzysty i rozliczalny wniosek, który będzie obejmował także wsparcie dla produkcji paliw żeglugowych o zerowej lub bliskiej zerowej zawartości szkodliwych substancji, a ponadto również budowę nowej infrastruktury bunkrowania w portach krajów rozwijających się na całym świecie. Fundusz ma wesprzeć organizację i prowadzenie szkoleń w zakresie produkcji, rozprowadzania i bezpiecznego stosowania nowych paliw. Dzięki temu ma umożliwić trudnemu do ograniczenia emisji CO2, osiągnięcie punktu wyjścia w wykorzystaniu większej liczby obecnie drogich paliw i napędów przyjaznych środowisku.

Fundusz Żeglugi Zeroemisyjnej (Zero Emission Shipping Fund, ZESF), korzystający z mechanizmu Fund and Reward (Feebate), jest obecnie jedyną propozycją w negocjacjach IMO dotyczącą mechanizmu ustalania cen emisji gazów cieplarnianych z morza, który szczegółowo określa niezbędną architekturę regulacyjną, mogącą zagwarantować kwoty potrzebne, aby pomóc branży morskiej w dekarbonizacji, szczególnie państwom rozwijającym się. System ma być łatwy do wdrożenia na całym świecie i realistycznie może zostać sfinalizowany przez rządy w celu uzyskania zgody Komitetu Ochrony Środowiska Morskiego IMO na początku 2025 roku (MEPC 83), zgodnie z wymaganiami strategii IMO dotyczącej gazów cieplarnianych na rok 2023, która została uzgodniona przez MEPC 80 w lipcu 2023 roku

ICS wykazał, że aby osiągnąć cel IMO, zgodnie z którym do 2030 r. 5–10% energii wykorzystywanej w żegludze będzie pochodzić ze źródeł o zerowej lub bliskiej zerowej emisji gazów cieplarnianych, koszt zmniejszenia luki kosztowej w stosunku do konwencjonalnego oleju opałowego i nagradzania przyspieszonego wykorzystania alternatywnych paliw paliw będzie wynosić od 5 do 10 miliardów dolarów rocznie. Ich generowanie może wymagać wpłaty statków na rzecz Funduszu Żeglugi Zeroemisyjnej w wysokości od około 20 do 40 dolarów za tonę zużytego oleju opałowego, jednakże rzeczywista stawka wkładu będzie wyższa, w zależności od kwoty środków, które państwa członkowskie IMO zdecydują się zebrać za pośrednictwem ZESF na odrębny fundusz IMO dotyczący ograniczania gazów cieplarnianych na morzu (IMO GHG Maritime Sustainability Fund IMSF) w celu wsparcia krajów rozwijających się.

Pełną propozycję ICS oraz rządów Bahamów i Liberii, która jest rozpatrywana przez Komitet Ochrony Środowiska Morskiego IMO, jest możliwa do zapoznania się tutaj.