Dla przypomnienia – OECD oraz państwa grupy G20 uzgodniły w czerwcu 2013 r. założenia Action Plan on Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) w celu skoordynowania działań wielu państw przeciwko uchylaniu się od opodatkowania przez przedsiębiorstwa o strukturze transgranicznej lub globalnej, do których zalicza się w praktyce niemal cały sektor żeglugowy. 16 września 2014 r. twórcy projektu opublikowali 7 z 15 oczekiwanych raportów, szczegółowo opisujących planowane działania. Wśród opublikowanych znajdują się obszary, na które chcielibyśmy zwrócić szczególną uwagę ze względu na fakt, iż dotykają one najczęściej w Polsce stosowanych metod optymalizacji podatkowej.

W poprzedniej części artykułu przedstawione zostały podstawowe założenia planu BEPS dotyczące zapobiegania nadużywaniu korzyści z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Tym razem przedstawiamy założenia raportu OECD w sprawie cen transferowych dla wartości niematerialnych.

Stosowanie odpowiedniej polityki cenowej w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi, ulokowanymi w różnych państwach stanowi jeden z najczęściej stosowanych instrumentów optymalizacyjnych. Pozwala to na swobodne zarządzanie wielkościami przychodów i kosztów w podmiotach należących do jednej grupy kapitałowej lub powiązanych kapitałowo tak, aby maksymalnie obniżyć zobowiązania podatkowe w całej grupie lub w podmiotach powiązanych kapitałowo. Problem szkodliwego, dowolnego kształtowania cen między podmiotami powiązanymi OECD dostrzegła już w połowie lat 90, publikując Wytyczne w Sprawie Cen Transferowych dla Przedsiębiorstw Wielonarodowych oraz Administracji Podatkowych z 1995 roku. Przez następne lata Wytyczne były sukcesywnie uzupełniane i zmieniane aż do powstania obowiązującej wersji Wytycznych z sierpnia 2010 roku. Podstawowym założeniem OECD dotyczącym cen transferowych było wprowadzenie w życie „zasady długości ramienia” (arm’s lenght principle). Zgodnie z tą zasadą relacje cenowe między powiązanymi podmiotami powinny układać się w taki sposób, jakby owego powiązania nie było, to znaczy ceny powinny być ustalane w takich wysokościach, jakie ustaliłyby między sobą niezależne przedsiębiorstwa w warunkach wolnej konkurencji. Wytyczne zawierają również między innymi metody ustalania cen transferowych, czy też, znajdujące się w rozdziale VI, szczególne uwarunkowania w zakresie cen transferowych dla wartości niematerialnych. Wyżej wymienione elementy Wytycznych znalazły się pod lupą OECD po raz kolejny przy pracy nad raportem dotyczącym action 8 planu BEPS.

Raport zakłada zapobieżenie rozkładowi podstawy opodatkowania przy użyciu wartości niematerialnych między powiązanymi podmiotami. Jego cztery główne założenia polegają na:

(I) przyjęciu szerokiej i jasno sformułowanej definicji wartości niematerialnych,
(II) zapewnieniu, że zyski powiązane z transferem i użyciem wartości niematerialnych będą ulokowane w miejscu powstawania wartości,
(III) stworzenie zasad dotyczących cen transferowych w szczególności w odniesieniu do trudnych do wycenienia wartości niematerialnych,
(IV) aktualizacja wytycznych dotyczących umów o partycypacji w kosztach.
Wprowadzenie tych założeń w życie nastąpić ma, według OECD, poprzez zmianę rozdziałów I, II i VI Wytycznych.

Zgodnie z raportem określenie „wartości niematerialne” (intangibles) w obszarze cen transferowych odnosi się do czegoś, co nie stanowi aktywów fizycznych czy też finansowych, jednak może być przedmiotem własności lub być kontrolowane w działalności handlowej i czego używanie lub transfer wiązałoby się z rekompensatą, gdyby nastąpiło ono pomiędzy niezależnymi podmiotami w zbliżonych okolicznościach.

W rozdziale VI Wytycznych zawarto wskazówki do stosowania arm’s lenght principle w odniesieniu do wartości niematerialnych, w szczególności znaków firmowych, prac badawczo-rozwojowych (R&D), czy samego używania nazwy przedsiębiorstwa. W stosunku do tego ostatniego wprowadzona została generalna zasada nie uznawania płatności za używanie nazwy przedsiębiorstwa przez należące do grupy podmioty.

Pozostałe zmiany przewidują m.in. wytyczne w zakresie zastosowania arm’s lenght principle. Uznano, że są dodatkowe czynniki, które wpływają na zastosowanie tej zasady między podmiotami powiązanymi i należy brać je pod uwagę przy analizie cen transferowych. Należą do nich:
(I) szczególne cechy rynku w danej lokalizacji (np. siła nabywcza, stopień konkurencji na rynku),
(II) siła robocza – istnienie wykwalifikowanej kadry pracowników,
(III) synergie podmiotów powiązanych powodowane zwiększonymi możliwościami podmiotów współpracujących.

Ponadto raport zawiera prawie 40 rozbudowanych przykładów mających ułatwić zrozumienie postanowień przedstawionych w zmienionych raportem rozdziałach I, II i VI Wytycznych.

Raport dotyczący action 8 nie jest jedynym raportem planu BEPS odnoszącym się do cen transferowych. O tym, jak istotna dla OECD jest ta tematyka świadczy to, że odnoszą się do niej także action 9 – wytyczne w sprawie cen transferowych w obszarach ryzyk i kapitału, action 10 – wytyczne w sprawie cen transferowych w obszarach innych transakcji o wysokim poziomie ryzyka, a także action 13 – wytyczne w sprawie dokumentacji cen transferowych i sprawozdawczości. O ile raport dotyczący action 13 został opublikowany we wrześniu 2014 r., o tyle nad pozostałymi dopiero toczą się prace.

Nadto warto zaznaczyć, iż 3 listopada 2014 r. opublikowany został Discussion Draft zawierający proponowane zmiany do rozdziału VII Wytycznych z 2010 r. w odniesieniu do usług świadczonych wewnątrz grup kapitałowych. Skupia się on na ochronie przeciwko nieuczciwemu wykorzystywaniu najpopularniejszych instrumentów rozbijających podstawę opodatkowania takich jak opłaty za zarządzanie i koszty zarządu. Ze względu na to, że raporty dotyczące actions 9 i 10 planu BEPS, które pojawić się mają w 2015 roku, mogą wpłynąć na kwestie poruszone w raporcie dotyczącym cen transferowych dla wartości niematerialnych, OECD przyjęła, że treść tego raportu nie jest wyczerpująca i ostateczna.

Wytyczne OECD, choć nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa, to mają widoczny wpływ zarówno na przepisy polskiego systemu podatkowego, jak i stosowanie tego prawa. Wytyczne pozwalają bowiem organom podatkowym znaleźć uzasadnienie dla kwestionowania działań podmiotów kontrolowanych, w szczególności, wysokości korzyści osiąganych przez jeden podmiot kosztem drugiego, metod dokonywanej wyceny czy nawet zasadności określonych transakcji. W związku z tym wskazana jest uważna obserwacja dalszej działalności OECD zarówno w kwestii cen transferowych, jak i w zakresie innych punktów planu BEPS.

Radca prawny Aleksander Błahy
Aplikant radcowski Paweł Bilicki
„Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego”
w Szczecinie

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie www.czernis.pl