Wstęp

Aktualnie Ministerstwo Finansów pracuje nad projektem ustawy o obowiązkowej automatycznej wymianie informacji w dziedzinie opodatkowania. Projekt ustawy z dnia 24 września 2015 r. został opublikowany w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji celem przeprowadzenia konsultacji społecznych i finalnego zaopiniowania projektu. W uzasadnieniu do projektu ustawy wyjaśniono podwaliny stanowiące fundament procedowanych zmian. Przygotowany projekt ustawy ma na celu implementację przepisów dyrektywy Rady 2014/107/UE z dnia 9 grudnia 2014 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania (Dz. U. UE L 359 z 16.12.2014 str. 1), zwanej dalej „dyrektywą 2014/107/UE”. Przepisy te ukierunkowane są na rozszerzenie zakresu automatycznej wymiany informacji. Państwa członkowskie zostały zobowiązane do wprowadzenia przepisów dyrektywy 2014/107/UE w życie od dnia  1 stycznia 2016 r.

Cele i założenia dyrektywy Rady Europejskiej

W dyrektywie 2011/16/UE przewidziano obowiązkową automatyczną wymianę informacji między państwami członkowskimi w zakresie niektórych kategorii dochodu i kapitału, głównie o charakterze niefinansowym, posiadanego przez podatników w państwach członkowskich innych niż państwo ich rezydencji. Według motywu piątego preambuły do dyrektywy 2014/107/UE, ze względu na zwiększone możliwości inwestowania za granicą w szeroką gamę produktów finansowych, istniejące instrumenty współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania stały się mniej skuteczne w zwalczaniu oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania w wymiarze transgranicznym.

Rada Europejska zaproponowała rozszerzenie automatycznej wymiany informacji, która była w odniesieniu do rezydentów innych państw członkowskich. Inicjatywa unijna ma na celu zapewnienie spójnego, konsekwentnego i kompleksowego podejścia w całej Unii do automatycznej wymiany informacji w ramach rynku wewnętrznego, które ma przynieść oszczędności zarówno administracjom podatkowym, jak i podmiotom gospodarczym. Istota implementacji unijnej dyrektywy jest stworzenie jednolitego standardu wymiany informacji podatkowej oraz zminimalizowanie kosztów i obciążeń administracyjnych zarówno dla administracji podatkowych, jak i podmiotów gospodarczych. Aby osiągnąć ten cel, państwa członkowskie, w tym Polska, poprzez implementację dyrektywy będą mogły wymagać od instytucji finansowych wdrożenia zasad sprawozdawczych i zasad należytej staranności w pełni zgodnych z zasadami określonymi we wspólnym standardzie do wymiany informacji opracowanym przez OECD. Pozwoli to na uczestnictwo Polski w globalnej wymianie informacji w dziedzinie opodatkowania, a w konsekwencji na osiągnięcie głównego celu jakim jest zwalczanie wciąż narastających wyzwań w obszarze oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania, w tym  agresywnego planowania podatkowego. Możliwość wymiany informacji finansowych pomiędzy administracjami podatkowymi poszczególnych państw ma zapobiegać tego typu negatywnym zjawiskom, przyczyniając się tym samym do zwiększenia wpływów do budżetu państwa.

Zakres uregulowania uregulowań ustawy

Zgodnie z projektem ustawy o wymianie informacji podatkowych w ustawie zostaną uregulowane:
1) zasady dokonywania obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania;
2) obowiązki informacyjne raportujących instytucji finansowych w zakresie wymiany informacji o rachunkach raportowanych;
3) zakres informacji podlegających obowiązkowej automatycznej wymianie informacji
w dziedzinie opodatkowania i tryb ich przekazywania;
4) zasady sprawozdawcze i zasady należytej staranności raportujących instytucji finansowych;
5) organ właściwy w sprawach obowiązkowej automatycznej wymiany informacji
w dziedzinie opodatkowania oraz instytucje finansowe zobowiązane do sporządzania
i przekazywania informacji, o których mowa w niniejszej ustawie;
6) zasady przeprowadzania kontroli raportujących instytucji.   

Obowiązkowa automatyczna wymiana informacji w dziedzinie opodatkowania – zgodnie z ustawą definicją polegać będzie na „systematycznym przekazywaniu właściwemu państwu członkowskiemu rezydencji, bez uprzedniego wniosku, określonych informacji na temat rezydentów tego państwa członkowskiego w ustalonych i regularnych odstępach czasu. W ustawie poza wyszczególnieniem przedmiotu regulacji oraz zdefiniowaniem pojęć ustawa wyjaśnia zakres obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania. Polega ona na systematycznym przekazywaniu właściwemu państwu członkowskiemu rezydencji, bez uprzedniego wniosku, określonych informacji na temat rezydentów tego państwa członkowskiego, w ustalonych i regularnych odstępach czasu.     

Ustawa o wymianie informacji podatkowych zakłada systematyczne przekazywanie właściwemu państwu członkowskiemu rezydencji, bez uprzedniego wniosku, określonych informacji na temat rezydentów tego państwa członkowskiego, w ustalonych i regularnych odstępach czasu.  Celem regulacji jest wymiana informacji na zasadach określonych w dyrektywie 2014/107/UE z krajami, niebędącymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej (tzw. wider approach). Powyższe wynika z faktu, iż wiele krajów (przede wszystkim kraje należące do OECD) niebędących krajami członkowskimi Unii Europejskiej, zobowiązało się również do automatycznej wymiany informacji podatkowych opartej na standardzie OECD. Podstawą wymiany informacji z takimi krajami nadal pozostanie jednak konwencja z dnia 25 stycznia 1988 r. o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych oraz umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte z poszczególnymi krajami. W celu określenia, z którymi krajami spoza Unii Europejskiej będą wymieniane informacje w sposób określony w niniejszej ustawie, Minister Finansów będzie zobowiązany do publikacji w BIP wykazu  jurysdykcji uczestniczących w automatycznej wymianie informacji.

Organem właściwym w sprawach automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania wskazano ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W ustawie została zawarta delegacja dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych do upoważnienia, podległych  organów  podatkowych  do wykonywania w jego imieniu czynności związanych z automatyczną wymianą informacji o rachunkach raportowanych, w celu zapewnienia  sprawnej  i skutecznej  wymiany  informacji. W związku z obowiązkiem wynikającym z implementowanego ww. art. 8 ust. 3a dyrektywy 2011/16/UE, w art. 8 i 9 projektu ustawy raportujące instytucje finansowe zostały zobowiązane do przekazywania ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych informacji, które minister będzie obowiązany przekazać następnie organowi innego właściwego państwa członkowskiego.   

Ustawa zobowiązuje ministra właściwego do spraw finansów publicznych do przekazywania z urzędu właściwej obcej władzy, informacji o rachunkach raportowanych raz w roku, w terminie do 30 września następującego po końcu roku kalendarzowym, do którego te informacje się odnoszą.

Przechowywanie informacji

Informacje przetwarzane zgodnie z dyrektywą winny być przechowywane przez okres nie dłuższy niż zgodnie z krajowymi przepisami dotyczącymi przedawnienia każdego administratora danych. Według motywu 12 preambuły do dyrektywy 2014/107/UE, maksymalny okres przechowywania powinien zostać ustalony poprzez odniesienie do przepisów o przedawnieniu przewidzianych w krajowym prawodawstwie podatkowym każdego administratora danych. W projekcie ustawy wiernie odzwierciedlono założenia dyrektywy wskazując, że  raportujące instytucje finansowe oraz minister właściwy do spraw finansów publicznych przechowują informacje o rachunkach raportowanych przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin ich przekazania do właściwego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Powyższy termin odpowiada 5-letniemu terminowi przedawnienia zobowiązań podatkowych przewidzianemu w art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej.

Należyta staranność

Projekt ustawy o wymianie informacji podatkowych zakłada zachowanie należytej staranności dla celów identyfikacji rachunków raportowanych oraz sporządzania i przekazywania informacji o tych rachunkach, z uwzględnieniem wymagań należytej staranności określonych prawem Unii Europejskiej w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji o rachunkach raportowanych.

Ustawodawca ustanowił zasadę, zgodnie z którą w sytuacji, gdy rachunek raportowany prowadzony jest w walucie innej niż złote, saldo oraz próg wartości rachunku raportowanego przelicza się na polskie złote według średniego kursu tej waluty ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy roku kalendarzowego poprzedzającego okres, za który dokonywana jest automatyczna wymiana informacji o rachunkach raportowanych.

W komentowanym projekcie uregulowane zostały zasady należytej staranności wobec istniejących rachunków indywidualnych. Procedury te będą miały zastosowanie do celów identyfikacji rachunków raportowanych, istniejących rachunków indywidualnych oraz do rachunków o niższej wartości. Zasadniczo, zgodnie z projektem ustawy, jeżeli instytucja finansowa posiada w swojej bazie udokumentowany aktualny adres zamieszkania indywidualnego posiadacza rachunku, może go traktować jako rezydenta odpowiedniej jurysdykcji na podstawie tej dokumentacji.

Natomiast w przypadku, gdy raportująca instytucja finansowa nie posiada  aktualnego adresu zamieszkania indywidualnego posiadacza rachunku w oparciu o dowód w postaci dokumentu, raportująca instytucja finansowa, w celu ustalenia rezydencji do celów podatkowych posiadacza rachunku, zobowiązana jest przeszukać elektronicznie posiadane przez siebie dane, pod kątem przesłanek określonych (art. 16 ust. 2). Jeżeli żadna z tych przesłanek nie zostanie ustalona w drodze przeszukiwania elektronicznego, kolejne działania nie będą wymagane, chyba że wystąpią zmiany w okolicznościach powodujące powiązanie z tym rachunkiem jednej lub większej liczby przesłanek, lub rachunek stanie się rachunkiem o wysokiej wartości. W przypadku, gdy w wyniku wyszukiwania elektronicznego zostanie stwierdzona którakolwiek z przesłanek wymienionych w art. 16 ust. 2  pkt 1 -5 lub jeżeli wystąpią zmiany w okolicznościach, powodujące powiązanie z tym rachunkiem jednej lub większej liczby przesłanek, raportująca instytucja finansowa kwalifikuje posiadacza rachunku jako rezydenta do celów podatkowych każdego państwa członkowskiego, chyba że instytucja finansowa otrzyma od posiadacza rachunku lub ma udokumentowaną informację o rezydencji, inną niż rezydencja w państwie członkowskim. Wyszukiwanie danych w dokumentacji papierowej lub uzyskanie od posiadacza rachunku odpowiedniego oświadczenia jest konieczne, gdy w wyniku wyszukiwania elektronicznego zostanie stwierdzone występowanie polecenia przechowywania poczty lub adresu do doręczeń, a w odniesieniu do danego posiadacza rachunku nie zostanie stwierdzony żaden inny adres bądź przesłanka wymieniona w art. 16 ust. 2 pkt 1-5.

Jeżeli w wyniku weryfikacji dokumentacji papierowej nie uda się ustalić przesłanek określonych w art. 16 ust. 2 pkt 1-5, a próba uzyskania dowodu w postaci oświadczenia lub dokumentu nie powiedzie się, raportująca instytucja finansowa będzie obowiązana zgłosić dany rachunek jako rachunek nieudokumentowany.

Wnioski

Podsumowując wskazać należy, iż ujednolicenie systemu wymiany danych podatkowych stało się konieczne z uwagi na fakt, iż dotychczasowe instrumenty współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania stały się mniej skuteczne w zwalczaniu oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania w wymiarze transgranicznym. Aktualnie funkcjonujące rozwiązania okazały się przestarzałe, niedostosowane do dynamicznej rzeczywistości gospodarczej. Podjęta inicjatywa w ocenie Rady Europejskiej przyczyni się do zapewnienie spójnego, konsekwentnego i kompleksowego podejścia w całej Unii do automatycznej wymiany informacji w ramach rynku wewnętrznego. Zgodnie z pierwotnym założeniem termin wejścia w życie ustawy określono na 1 stycznia 2016 r.

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Radca Prawny Alicja Bożek

Więcej informacji dotyczących pracy Kancelarii znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu , prawo-korporacyjne.pl

Znajdź nas na facebook