Z racji łatwości rejestracji oraz kosztów statki handlowe wielu państw pływają pod banderą Panamy. Z jej rejestru, bodaj największego na świecie, wykreślono dziesiątki statków związanych z irańskim państwowym przedsiębiorstwem naftowym.

W tym niedużym państwie, na którego obszarze leży niezwykle istotny dla globalnego transportu morskiego i gospodarki międzynarodowej Kanał Panamski, zdecydowano się ze względów politycznych wykreślić irańskie statki. Ma to związek z międzynarodowymi sankcjami na Iran, który jest oskarżany o prowadzenie badań nad uranem celem stworzenia własnej broni atomowej.

- Panamski rejestr anulował 136 statków, w których udowodniono ich bezpośrednie powiązanie z National Iranian Oil Company (NIOC) - poinformował w oświadczeniu późnym wieczorem we wtorek Urząd Morski Panamy (Autoridad Maritima De Panama, AMP), który prowadzi rejestr statków.

W poniedziałek były gubernator Florydy Jeb Bush wezwał Waszyngton do wywarcia presji na Panamę, aby przestała "pomagać" Iranowi w unikaniu sankcji. Bush jest członkiem organizacji United Against Nuclear Iran (UANI), która dąży do tego, by Iran nie stał się regionalnym supermocarstwem uzbrojonym w broń jądrową.

- Rejestr flagowy tego jednego kraju pojawia się raz po raz w związku ze statkami przewożącymi irańską ropę. To musi się skończyć - zaapelował szef UANI Mark Wallace.

Transport irańskiej ropy naftowej osiągnął w okresie listopad-grudzień 2022 rekordowy poziom, utrzymujący się także od początku stycznia tego roku. Zapewnia to znaczne zyski, pomimo naciskania przez władze USA na sankcje wobec Teheranu. Władze tego kraju są podejrzewane o udział w eksporcie wenezuelskiej i rosyjskiej ropy, które również objęte są sankcjami. W drugim przypadku w grę wchodzi narzucanie limitu cen w wysokości nie wyższej niż 60 dolarów za baryłkę.

Panama ma największy na świecie rejestr statków, udostępniając swoją banderę, według oficjalnych danych, około 8 650 różnym jednostkom. W sumie 1/5 z blisko 678 statków, dla których AMP wycofał bandery z różnych powodów od 2019 roku, była powiązana z Iranem. Rzecznik urzędu podkreślił, że panamskie władze utrzymują bliskie relacje z sekretarzem skarbu i innymi władzami Stanów Zjednoczonych w zakresie współpracy międzynarodowej. Należy podkreślić, że USA od XIX wieku odgrywa istotną rolę w kształtowaniu sytuacji w Panamie. Przez wiele lat kraj był zarządzany niczym kolonia, a potem pozostawał przez wiele lat pod silnym wpływem rządu w Waszyngtonie.

O gospodarczej roli jak i zależności decydowało otwarcie w 1920 roku Kanału Panamskiego, który pozwolił na szybsze pokonywanie trasy z Oceanu Atlantyckiego na Pacyfik. Z tego powodu część statków transportowych jest budowana w taki sposób, aby były zdolne do żeglugi na tym przesmyku. Są one określane jako panamaxy (od skrótu Panama i maksimum), których rozmiary mogą sięgać do 294,1 metra długości, 32,3 metra szerokości i 12 metrów zanurzenia. Typowa nośność statku o powyższych wymiarach wynosi między 65, a 80 tys. dwt, a kontenerowce mają pojemność do 5000 teu. Niemniej niektóre nowe panamaxy mają nośność do 120 tys. dwt. Ich wartość wynikająca z ceny wykorzystania i obsługi mierzona jest m.in. przy pomocy Baltic Dry Index.

Kontrola nad Kanałem Panamskim była wielokrotnie powodem interwencji rządu USA w sprawy tego kraju, nie mniej w 1999 (na podstawie umowy zawartej w 1977) ostatecznie zarządzanie tą istotną infrastrukturą przekazano tamtejszym władzom. Dekadę wcześniej rządzący autorytarnie państwem gen. Manuel Ortega próbował przejąć nad nim kontrolę wcześniej i znieść zależność Waszyngtonu, co poskutkowało amerykańską interwencją wojskową pk. "W słusznej sprawie" (Just Cause). W trakcie trwającej od 20 grudnia 1989 do 31 stycznia (praktycznie do 12-go) 1990 operacji doszło do obalenia dyktatora, a następnie stworzenia proamerykańskiego rządu, co spotkało się z potępieniem ze strony wielu państw członkowskich ONZ, naciskających na USA w kwestii wycofania się z Panamy. W trakcie konfliktu zginęło bądź zostało rannych ok. 2,5 tys. żołnierzy amerykańskich i panamskich. Według American Human Rights Commission zginęło, głównie od kul żołnierzy USA, od 2 do 3 tys. cywilów.

Fot. Depositphotos