Połączone senackie komisje opowiedziały się w środę za przyjęciem bez poprawek tzw. specustawy funduszowej, dotyczącej wsparcia realizacji programów operacyjnych w związku z epidemią COVID-19 w 2020 r.

W środę nad ustawą tą pracowały senackie komisje Budżetu i Finansów Publicznych, Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności oraz Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Chodzi o uchwaloną przez Sejm 3 kwietnia ustawę o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizację programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19 w 2020 r.

Jak mówiła podczas środowego posiedzenia minister funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak, ustawa ta stanowi adekwatną i precyzyjnie ukierunkowaną reakcję na zagrożenia, które pandemia koronawirusa spowodowała w obszarze realizacji programów operacyjnych, ale też projektów finansowanych z środków europejskich.

"Konieczne było niezwłoczne wprowadzenie tych właśnie szczególnych, ale też bardzo nadzwyczajnych rozwiązań prawnych, które mają na celu podejmowanie działań, które będą niwelować negatywny wpływ pandemii na wdrażanie i realizację programów operacyjnych" - mówiła szefowa MFiPR. Wyjaśniła, że uelastycznią one w niezbędnym zakresie obowiązujące procedury, dzięki którym możliwe będzie dokończenie realizacji działań zaplanowanych w projektach.

Tłumaczyła, że w przypadku projektów, których realizacja nie będzie możliwa w pełnym zakresie, ustawa przewiduje niezbędne mechanizmy pomocowe dla beneficjentów, by mogli kontynuować swoją podstawową działalność i nie stracili szansy na dofinansowanie swoich kolejnych przedsięwzięć.

Senaccy legislatorzy zauważyli, że ustawa zawiera przepisy dotyczące samorządu terytorialnego, w związku z tym powinna być przedmiotem opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, a z dokumentów nie wynika, że została ona tam przekazana. Może to być uznane za naruszenie ustawowego trybu wydania aktu normatywnego, ponieważ uniemożliwia parlamentowi podjęcie decyzji po zapoznaniu się ze stanowiskiem strony samorządowej.

Inne zarzuty dotyczyły braku określoności niektórych przepisów, braku precyzji, czy niewłaściwych odwołań do innych regulacji. Wskazano na przykład, że ustawa nie określa, jaki podmiot i na jakich zasadach prowadzi wskazane w niej monitorowanie i kontrolę wydatków poniesionych z budżetu państwa lub z budżetu środków europejskich. Wskazano też zastrzeżenia do techniki prawodawczej, czy terminów określonych w ustawie.

Jarosińska-Jedynak przekonywała, że ustawa jest oczekiwana przez środowisko samorządów terytorialnych. "Ta ustaw ma szybko i skutecznie odpowiedzieć na wszystkie trudności, które się teraz pojawiają" - mówiła zaznaczając, że to było powodem szybkiego trybu procedowania ustawy. "Projekt był konsultowany z konwentem marszałków województw" - poinformowała minister. Dodała, że przekazane przez marszałków uwagi, adekwatne do potrzeb, zostały wprowadzone do ustawy.

Kilka uwag do ustawy zgłosił senator Zygmunt Frankiewicz (KO). Nie przedstawił ich jednak w formie poprawek, ale przekazał do oceny na ręce szefowej resortu funduszy i polityki regionalnej. Niewykluczone, że zostaną one formalnie zgłoszone jako poprawki na posiedzeniu plenarnym.

Tzw. specustawa funduszowa wprowadza regulacje, których celem jest płynna realizacja i rozliczenie projektów dofinansowanych w ramach programów operacyjnych, w warunkach kryzysu wywołanego pandemią koronawirusa. Przewiduje ona m.in. możliwość uznania za kwalifikowane wydatki na cele niezrealizowane z powodu pandemii oraz wydłużenia terminów składania wniosków w konkursach oraz terminów uzupełniania i wprowadzania poprawek we wnioskach. Pozwala też na wydłużanie terminu przekazania wniosków o płatność i wprowadzanie nadzwyczajnego trybu wyboru projektów czy udzielanie ulg w spłacie należności.

Nowe przepisy dają możliwość pracy zdalnej komisji oceniających projekty, komitetów monitorujących oraz kontroli i audytów. Ponadto, w przypadku gdy nie będzie możliwe przeprowadzenie oceny "zza biurka", będzie można je zawiesić. Przewidziano również możliwość przedłużenia terminów w postępowaniach administracyjnych albo ich zawieszenia i wstrzymania wykonania decyzji. Uzasadnione niedotrzymanie warunków umowy o dofinansowanie ma nie skutkować wykluczeniem z możliwości otrzymania środków europejskich w kolejnych konkursach.