1 maja 2016 r., po przeszło dwudziestu latach, Wspólnotowy Kodeks Celny odchodzi do historii i zostanie zastąpiony Unijnym Kodeksem Celnym (UKC). Wraz z nowym UKC zaczną obowiązywać nowe przepisy wykonawcze, ale nie w formie jednego rozporządzenia jak dotychczasowe RWKC, a w formie dwóch aktów – rozporządzenia wykonawczego oraz rozporządzenia delegowanego. Nowa systematyka prawa celnego (między innymi trzy, a nie jak dotąd dwa podstawowe akty prawne) niestety nie powoduje, że nowe prawo celne będzie mniej skomplikowane lub bardziej przyjazne dla „użytkownika”.

Zmiany nie będą jednak tylko formalne. Zasady postępowania, procedura celna będzie uregulowana w przeważającym zakresie w UKC, a nie jak dotychczas w przepisach krajowych. Postępowanie celne ulega istotnym zmianom, między innymi podstawowy termin na przeprowadzenie postępowania zainicjowanego wnioskiem to 120 dni. Ponadto, przewidziano szereg wyjątków i możliwości przedłużenia. Zostanie wprowadzona nowa, szeroka definicja decyzji celnej, a przed wydaniem decyzji negatywnej organ celny będzie miał obowiązek poinformować o motywach projektowanego negatywnego rozstrzygnięcia i umożliwić wypowiedzenie się w sprawie. Oczywiście również w tym wypadku przewidziano szereg wyjątków.  

Całkowitej zmianie ulegnie system przeznaczeń i procedur celnych – od 1 maja 2016 r. nie będzie już przeznaczeń. Pozostaną natomiast przebudowane procedury. Ponadto pozostanie powrotny wywóz, instytucja posiadająca specyficzny status i niebędąca procedurą. Zmienią się regulacje dotyczące szeregu procedur. Zmienia się systematyka składów celnych, nie będzie już potrzebne pozwolenie na obejmowanie towarów procedurą składu, ale nadal będzie konieczne pozwolenie na prowadzenie składu. Znacząco rozbudowana zostanie procedura uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń – obejmie między innymi procedury przetwarzania pod kontrolą celną oraz uszlachetniania czynnego w systemie ceł zwrotnych, które od 1 maja odchodzą do historii. Zmiany obejmą również procedury uproszczone, przynajmniej formalnie. Z dotychczasowych trzech pozostaną dwie – procedura wpisu do rejestru oraz procedura zgłoszenia uproszczonego (ale ta będzie obejmować dotychczasowe zgłoszenie uproszczone oraz zgłoszenie niekompletne).

Przed nami ujednolicenie i upowszechnienie stosowania zabezpieczeń. Generalnie korzystanie ze specjalnych procedur celnych wymagać będzie złożenia zabezpieczenia. Obowiązkowe zabezpieczenie będzie wymagane między innymi dla prowadzenia składu celnego oraz magazynu czasowego składowania. Niemniej, przy spełnieniu określonych warunków będzie można wnioskować o obniżenie wysokości zobowiązania dla długów celnych, które mogą, ale jeszcze nie powstały do 50%, 30% a nawet 0% kwoty referencyjnej.

Żeby posiadać status AEO trzeba będzie spełnić więcej wymogów niż dotychczas – głównie w tak zwanych obszarach „miękkich” związanych ze świadomością i poziomem wiedzy pracowników. W „nagrodę”, nowy UKC wprowadza szereg przywilejów dla posiadaczy statusu AEO. Niektóre przywileje jak dotychczas nie wymagają formalnie posiadania świadectwa, ale wymagają spełniania niektórych kryteriów AEO. Jest też grupa przywilejów zastrzeżona wyłącznie dla AEO (np. możliwość dokonywania odprawy scentralizowanej, czy obniżonego zabezpieczenia dla powstałego już długu celnego).  

Mimo że prace nad reformą unijnego prawa celnego trwają już od lat, a UKC wchodzi w życie już za kilka tygodni administracja celna UE nie jest w pełni przygotowana do jego wdrożenia. UKC zakłada bardzo daleko idącą informatyzację wszystkich procesów celnych. Dopiero wdrożenie wszystkich przewidzianych w UKC systemów informatycznych umożliwi pełne stosowanie poszczególnych instytucji zdefiniowanych w tym kodeksie. Na sfinalizowanie tego procesu przewidziano stosunkowo długie okresy przejściowe. Sięgające nawet do 2019-2020 roku. Niemniej w okresie przejściowym czeka nas sukcesywne wdrażanie nowych instytucji. Zasadą jest również, że poza niektórymi przypadkami (np. likwidowanych procedur celnych) będzie można nadal korzystać z dotychczasowych pozwoleń również po 1 maja 2016 r., a nawet pozwolenia dotyczące likwidowanych instytucji będą niejako automatycznie traktowane jako pozwolenia na stosowanie zbliżonych, zastępujących je nowych procedur (np. pozwolenie na przetwarzanie pod kontrolą celną będzie umożliwiało obejmowanie towarów procedurą uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń). Organy celne będą obowiązane prowadzić systematyczną weryfikację dotychczasowych pozwoleń (w przypadku pozwoleń wydanych na czas nieokreślony), cofać je i wydawać pozwolenia zgodne z nowymi regulacjami, o ile zostaną spełnione nowe kryteria. Podobnie, wnioski o zmianę dotychczasowych pozwoleń pod rządami UKC będą powodowały weryfikację mającą na celu ocenę spełnienia nowych kryteriów. Dotychczasowe pozwolenia wydane na czas określony, co do zasady pozostaną w mocy do upływu terminu, na który zostały wydane – nie dłużej jednak niż do 1 maja 2019 r.  

Niewątpliwie czeka nas dużo zmian. Będą to zmiany o różnym charakterze – niekiedy czysto formalnym, ale niekiedy będą to istotne zmiany merytoryczne. Perspektywa stosunkowo długich okresów przejściowych (nawet trzyletnich) stwarza jednak możliwość minimalizacji ewentualnych niekorzystnych skutków nowych regulacji, o ile zainteresowane podmioty jeszcze w kwietniu podejmą stosowne kroki.   

Rafał Zajączkowski, Adam Wosik, Deloitte Doradztwo Podatkowe

Więcej informacji: Nowy Unijny Kodeks Celny
www.deloitte.com/pl

Niniejszy artykuł zawiera ogólne informacje w zakresie zagadnienia będącego jego przedmiotem i nie stanowi wyczerpującej i kompleksowej analizy danego zagadnienia. Zatem zawarte w nim informacje nie mogą być traktowane jako wystarczająco kompletne, adekwatne, dokładne czy przydatne dla indywidualnych celów jej odbiorców oraz stanowić podstawy ich decyzji, działań lub zaniechań. Informacje zawarte w artykule nie stanowią doradztwa, konsultacji ani opinii w indywidualnych sprawach. Osoby korzystające z informacji zawartych w artykule ponoszą wyłączne ryzyko i odpowiedzialność za decyzje podjęte na podstawie zawartych w nim informacji i ich skutki. Informacje zawarte w artykule przeznaczone są do wiadomości odbiorcy i nie mogą być wykorzystywane do innych celów, w szczególności komercyjnych.

Link oryginalny do strony wspomnianej powyżej Nowy Unijny Kodeks Celny http://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/tax/articles/ekspres-celny0/unijny-kodeks-celny-ekspres-celny-1-2016.html#