Senat w dniu 21 października 2016 r. przyjął ustawę o ratyfikacji poprawek do Konwencji o Pracy na Morzu (Konwencja MLC). Wcześniej na posiedzeniu w dniu 23 września 2016 r. ustawa została uchwalona przez Sejm. Co więcej zarówno Sejm jak i Senat uchwaliły ustawę jednogłośnie i bez żadnych poprawek, przez co należy się spodziewać rychłego zakończenia procesu ratyfikacji. Obecnie do zakończenia procesu ratyfikacji poprawek do Konwencji MLC pozostał bowiem wyłącznie podpis Prezydent RP pod ustawą.   

Zakres poprawek do Konwencji MLC

Poprawki do Konwencji MLC poddane procesowi ratyfikacji dotyczą przede wszystkim dwóch obszarów tematycznych: (i) sytuacji pozostawionych marynarzy oraz (ii) odpowiedzialności finansowej armatorów z tytułu śmierci i szkody na osobie. Poprawki zmieniają prawidło 2.5: Repatriacja oraz prawidło 4.2: Odpowiedzialność armatorów w zakresie Konwencji MLC (odnoszą się również do załączników Konwencji MLC).

Poprawki w tym zakresie zostały przyjęte w dniu 11 kwietnia 2014 r. przez specjalny komitet trójstronny Międzynarodowej Organizacji Pracy, a następnie zatwierdzone przez Międzynarodową Konferencję Pracy w dniu 11 czerwca 2014 r. Podkreślenia jednak wymaga, iż ze względu na procedurę określoną w Konwencji MLC, nawet mimo jej wcześniejszej ratyfikacji w Polsce, ostatecznie poprawki do Konwencji MLC wejdą w życie dopiero 18 stycznia 2017 r.

Sytuacja pozostawionych marynarzy

Wprowadzone modyfikacje mają na celu lepsze uregulowanie sytuacji, która może nastąpić w przypadku porzucenia marynarza. Każde Państwo obowiązane zostało do zapewnienia, by dla statków podnoszących jego banderę istniał w tym zakresie odpowiedni system zabezpieczeń finansowych. System ten może przybrać postać zabezpieczenia społecznego, ubezpieczenia komercyjnego lub funduszu krajowego, chociaż dopuszczalne są również inne mechanizmy. Państwa-sygnatariusze ustalają jednak przyjętą formę po konsultacjach z organizacjami armatorów i marynarzy.

Pomoc w omawianej materii ma pokrywać m. in. zaległe płace i inne świadczenia należne marynarzowi od armatora zgodnie z umową o pracę, odpowiednim układem zbiorowym pracy lub ustawodawstwem krajowym Państwa, którego banderę statek podnosi, ograniczone jednak do zaległych płac za okres czterech miesięcy i zaległych świadczeń za okres czterech miesięcy. Co prawda w polskim prawie krajowym istnieją regulacje w przedmiocie wypłaty ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych jednak zasady i zakres takich wypłat są istotnie odmienne. Wspomniana pomoc, oprócz wskazanej powyżej, obejmuje także wszystkie uzasadnione wydatki poniesione przez marynarza, w tym koszt repatriacji, jak również podstawowe potrzeby marynarza, w tym odpowiednią żywność, ubranie, zakwaterowanie, zapasy wody pitnej, paliwo niezbędne do przetrwania na pokładzie statku czy podstawową opiekę medyczną. Interes marynarzy dodatkowo chronić będzie wymóg, aby zabezpieczenie finansowe nie mogło wygasnąć przed końcem okresu ważności, chyba że dostawca zabezpieczenia powiadomił właściwy organ państwa bandery z przynajmniej 30-dniowym wyprzedzeniem.

Jednocześnie modyfikacja nastąpiła również w przedmiocie wymaganej dokumentacji. Państwa-sygnatariusze wymagać będą, aby statki podnoszące ich banderę posiadały dokumentację potwierdzającą spełnienie wymogów (certyfikat lub inny ściśle określony dokument wydany przez dostawcę zabezpieczenia). Dokument ten ma być sporządzony w języku angielskim (bądź posiadać jego tłumaczenie na ten język) i spełniać wymogi szczegółowo określone w załączniku A2-I do konwencji

Odpowiedzialność finansowa armatorów z tytułu śmierci i szkody na osobie

Zmiany w Konwencji MLC w przedmiotowym zakresie dotyczą prawidła 4.2 - „Odpowiedzialność finansowa armatorów”, ustalonego w celu zagwarantowania, że marynarze będą chronieni przed ponoszeniem finansowych konsekwencji choroby, uszkodzenia ciała lub śmierci, jeśli zdarzenia te nastąpiły w związku z ich zatrudnieniem. Podobnie jak w przypadku porzucenia marynarzy, system zabezpieczeń finansowych w tym zakresie może przybrać formę systemu zabezpieczenia społecznego, ubezpieczenia, funduszu bądź innych zbliżonych mechanizmów. Postać tę określą poszczególne Państwa-sygnatariusze po przeprowadzeniu konsultacji z odpowiednimi organizacjami armatorów oraz marynarzy.

Poprawka ustala minimalne wymagania dla ustawodawstwa krajowego i przepisów w zakresie zabezpieczenia finansowego na pokrycie wypłat wszelkich roszczeń związanych ze śmiercią lub długotrwałą niepełnosprawnością marynarza w wyniku wypadku przy pracy, choroby zawodowej lub zagrożeń w miejscu pracy określonych w ustawodawstwie krajowym, marynarskiej umowie o pracę lub układzie zbiorowym pracy.

Konkretyzując powyższe, jeżeli umowa o pracę marynarza przewiduje odszkodowanie, winno ono zostać wypłacone niezwłocznie oraz w całości. W sytuacji, gdy charakter długotrwałej niepełnosprawności marynarza spowoduje trudność w oszacowaniu pełnej rekompensaty, do której marynarz może być uprawniony, dokonana zostanie tymczasowa wypłata lub wypłaty, co pozwoli marynarzowi uniknąć nadmiernych trudności finansowych (zaliczka). Marynarz powinien otrzymać wypłatę bez naruszania jego innych praw określonych w ustawodawstwie, ale taka wypłata może być przez armatora zaliczona na poczet zrównoważenia wszelkich szkód wynikających z innych skarg wnoszonych przez marynarza przeciwko armatorowi oraz wynikających z tego samego zdarzenia. Nie powinno się natomiast wywierać nacisku, aby uprawniony akceptował płatność niższą aniżeli kwota umowna. Roszczenie o odszkodowanie wynikające z umowy może przy tym złożyć bezpośrednio zainteresowany marynarz albo członek jego najbliższej rodziny, albo przedstawiciel marynarza lub wyznaczony beneficjent

Krajowe przepisy mają także zapewniać marynarzom prawo do informacji o planowanym unieważnieniu lub zakończeniu zabezpieczenia finansowego armatora, jak również o tym, aby właściwy organ państwa bandery był powiadamiany przez dostawcę zabezpieczenia finansowego o unieważnieniu lub zakończeniu zabezpieczenia finansowego armatora.

Podobnie jak w przypadku porzucenia marynarza, Państwa-sygnatariusze obowiązane są wymagać, aby statki podnoszące ich banderę posiadały na pokładzie certyfikat bądź też inny dokument potwierdzający zabezpieczenie finansowe - wydany przez jego dostawcę. Kopia dokumentu winna być umieszczona na pokładzie w taki sposób, aby marynarze mieli do niej dostęp. W przypadku gdy zabezpieczenie zapewnia więcej niż jeden dostawca - wymagane jest posiadanie dokumentów od wszystkich z nich. Zabezpieczenie nie wygasa przed końcem okresu ważności zabezpieczenia finansowego, chyba że dostawca zabezpieczenia finansowego powiadomił właściwy organ państwa bandery z przynajmniej trzydziestodniowym wyprzedzeniem.

Podsumowanie

Konwencja MLC w sposób całościowy normuje elementarne uprawnienia marynarzy, gwarantując minimum uprawnień socjalnych. W tym też zakresie wprowadzone zostały poprawki, których ratyfikacja w Polsce jest już na ostatniej prostej i pozostał jeszcze wyłącznie podpis Prezydenta RP. Jak jednak wspomniano, ze względu na procedurę określoną w Konwencji MLC, ostatecznie poprawki do Konwencji MLC mogą wejść w życie dopiero 18 stycznia 2017 r. Poprawki mają na celu precyzyjniejsze uregulowanie sytuacji marynarzy w przypadku ich porzucenia przez armatora oraz powodują rozszerzenie wymagań w zakresie zabezpieczenia finansowego roszczeń marynarzy w przypadku śmierci lub długotrwałej niepełnosprawności.


Rafał Czyżyk, radca prawny
Adam Organiszczak, aplikant radcowski
„Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego”
w Szczecinie