Z uwagi na fakt, iż w sektorze gospodarki morskiej funkcjonuje wiele spółek kapitałowych, które na różnych etapach swojej działalności wymagają dofinansowania ze strony wspólników, a nie zawsze to dofinansowanie może być zwrócone przez spółkę formie pieniężnej, poniżej zostanie opisanie zagadnienie konwersji wierzytelności wspólnika na podwyższenie kapitału zakładowego w spółce kapitałowej.

Pod pojęciem „konwersji” dosłownie należy rozumieć: „przekształcenie” bądź też „transformację”. Konwersja wierzytelności, w omawianym przypadku, jest zatem przekształceniem na kapitał zakładowy przysługującej wierzycielowi wobec spółki wierzytelności na udziały (akcje) w podwyższonym przez spółkę kapitale zakładowym. Aktualnie konwersja wierzytelności na kapitał zakładowy jest nie tylko bardzo popularną formą wygaśnięcia zobowiązania Spółki, czy działaniem polepszającym sytuację finansową Spółki. Niekiedy, konwersja jest jedyną formą ratunku dla upadającej spółki.

Uregulowanie konwersji

Wskazać należy, że ustawodawca, w obecnie obowiązujących regulacjach Ustawy z dnia 15 września 2000 roku - Kodeks Spółek Handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zmianami, dalej jako KSH) odstąpił od unormowania konwersji wierzytelności na poczet pokrycia udziałów czy też akcji w podwyższanym kapitale zakładowym Spółki. Należy jednak podkreślić, iż takie czynności nie są zabronione a prawnie dopuszczalne. Mieszczą się one w zakresie swobody kontraktowania. Ponadto, możliwości dotyczące konwersji wynikają również na podstawie stanowiska doktryny i judykatury. Na uwagę zasługuje przede wszystkim Uchwała Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej, podjęta dnia 26 marca 1993 r. , sygnatura Akt III CZP 20/93. W tezie wyżej wskazanego orzeczenia Sąd Najwyższy wskazał iż: „Pokrycie udziałów, po podwyższeniu kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, dopuszczalne jest także przez oświadczenie wspólnika o przeniesieniu - na poczet tego udziału - jego wierzytelności przysługującej mu wobec tej spółki”.

W przeciwieństwie do przepisów Kodeks Spółek Handlowych, konwersja wierzytelności znalazła unormowanie w regulacjach ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku (Dz. U. Nr 60, poz. 535) Prawo Upadłościowe i Naprawcze. Zgodnie z art. 270 ust. 1 pkt. 4 wyżej wskazanej ustawy, „propozycje restrukturyzacji zobowiązań upadłego mogą obejmować w szczególności konwersję wierzytelności na udziały lub akcje”. Należy zaznaczyć, że zarówno postępowanie likwidacyjne jak i upadłościowe ma jeden i ten sam podstawowy cel, a mianowicie zaspokojenie jak największej liczby wierzycieli danej Spółki i niedopuszczenie do dalszej niewypłacalności podmiotu. Ponadto, zgodnie z art. 294 ust. 3 ww. ustawy, jeżeli układ przewiduje konwersję wierzytelności na udziały lub akcje spółki będącej upadłym, prawomocnie zatwierdzony układ zastępuje określone w Krajowym Rejestrze Sądowym czynności związane z podwyższeniem kapitału zakładowego. Układ wraz z odpisem prawomocnego postanowienia sądu upadłościowego stanowi podstawę wpisu podwyższenia kapitału zakładowego spółki do rejestru przedsiębiorców. Należy pamiętać, że wkłady wniesione przez wspólników na początku rozpoczęcia działalności gospodarczej są majątkiem spółki. W efekcie ogłoszenia upadłości osoby prawnej, wniesione początkowo wkłady zmieniają swój charakter, stając się masą upadłościową Spółki. Co więcej, zmienia się również cel wniesienia wkładu, ponieważ w takim wypadku wniesiony wkład ma zagwarantować zaspokojenie wierzyciela.

Finansowanie spółki kapitałowej

Należy wskazać, że wsparcie finansowe spółek kapitałowych przez ich wspólników jest zjawiskiem powszechnym. W praktyce jednak niektóre formy finansowania Spółek są bardzo sformalizowane, co wynika z umowy spółki, bądź nakładają na Spółkę czy tez jej wspólników dodatkowe obowiązki.  Pożyczki udzielane przez wspólników, należy odróżnić od udzielanych przez nich pożyczek. Dopłaty w przeciwieństwie do pożyczek, mogą być udzielane Spółce, o ile taka możliwość została przewidziana przez wspólników w treści umowy Spółki. Co więcej, dopłaty mogą być dokonywane i uiszczane tylko równomiernie w stosunku do posiadanych udziałów.

Dofinansowywanie dokonywane w formie pożyczek na gruncie regulacji przewidzianych w Kodeksie Cywilnym jest obecnie bardzo częstą czynnością podejmowaną przez wspólników w obrocie gospodarczym. Działanie takie jest coraz częściej praktycznym i prostym rozwiązaniem trudnej sytuacji finansowej spółki. Decyzja w tymże zakresie jest podejmowana przede wszystkim z uwagi na fakt, iż jest to zabieg poprawiający bilans spółki. Dokapitalizowanie spółki może również nastąpić w inny sposób. W praktyce zdarza się, że spółki kapitałowe nie są w stanie terminowo spełnić danego zobowiązania. Podstawowym rozwiązaniem jest możliwość wniesienia nowych wkładów czy akcji. Co więcej, dłużnik może nie być zainteresowany aby spełniać swoje zobowiązanie w klasyczny sposób, poprzez jego spłatę. Korzystniejszym rozwiązaniem może być dla niego chęć przystąpienia do Spółki. W związku z powyższym, dłużnicy decydują się na zamianę zadłużenia (wierzytelności) w zamian otrzymania udziałów czy tez akcji w Spółce.

W praktyce obrotu gospodarczego zdarzają się również sytuacje, kiedy wierzyciel Spółki nie chce stać się jej wspólnikiem i nie zależy mu na uczestnictwie w spółce. W takim wypadku należy rozważyć zastosowanie mechanizmu, w którym wierzyciel, dokona przelewu wierzytelności na osobę trzecią, która mogła by być zainteresowana przystąpieniem do spółki. Konwersja wierzytelności może zatem stanowić mechanizm umożliwiający zwolnienie się z długu wobec wierzyciela spółki, który nie chce stać się jej udziałowcem (akcjonariuszem).
    
Stwierdzić należy, że ekonomiczne znaczenie konwersji wierzytelności dla spółki sprowadza się do poprawy jej struktury finansowej, dokonującej się poprzez redukcję zobowiązań oraz wzmocnienie gwarancyjnej funkcji kapitału zakładowego, następujące poprzez jego podwyższenie. Co ważne, podwyższenie kapitału zakładowego jest podstawową formą inwestycji dokonywaną m. in. w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.  Przy czym do najczęściej stosowanych sposobów w podwyższenia kapitału w międzynarodowej praktyce handlowej należy zwiększenie wkładów poprzez "konwersję wierzytelności na udziały".

Wnioski

W praktyce obrotu gospodarczego w rozliczeniach dokonywanych pomiędzy spółkami kapitałowymi (sp. z o.o. i spółki akcyjne), a ich właścicielami często stosuje się rozwiązania polegające na zamianie wierzytelności przysługujących udziałowcom wobec spółki na udziały w kapitale zakładowym tejże spółki. Operacje takie mają na celu w szczególności polepszenie kondycji finansowej Spółki i redukcje jej ewentualnych zobowiązań, co ma oczywiście wpływ na bilans Spółki. W efekcie następuje uwolnienie aktywów spółki i wzmocnienie funkcji gwarancyjnej kapitału zakładowego. Nie sposób pominąć również faktu, że wierzyciel również odnosi korzyść z dokonywanych czynności, gdyż w wypadku podjętej decyzji przystępuje do Spółki w charakterze jej wspólnika lub zwiększa swój udział kapitałowy w spółce. Uwagi wymaga fakt, że w takim przypadku dokonuje się konwersji kwoty głównej udzielonej pożyczki wraz z naliczonymi od tejże kwoty odsetkami.

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Aplikant Radcowski Łukasz Pawłuszyński

Więcej informacji dotyczących pracy Kancelarii znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu , prawo-korporacyjne.pl

Znajdź nas na facebook