Gwarantowany w konstytucji Finlandii zakaz osłabiania kultury Saamów uniemożliwia poprowadzenie linii kolejowej przez tereny zamieszkiwane przez tę rdzenną ludność Laponii, zarówno teraz, jak i w przyszłości - oświadczyły w czwartek władze parlamentu Saamów.

Parlament ludności Saami z siedzibą w fińskim Inari, autonomiczny organ autochtonicznej lapońskiej społeczności, wydał komunikat po tym, gdy w czwartek w Rovaniemi w trakcie Arktycznego Forum Biznesowego (9-10 maja) podpisano porozumienie w sprawie nowego planu budowy kolei arktycznej. Wstępną umowę zawarły fińska spółka Finest Bay Area Development (zaangażowana także w plany budowy podmorskiego tunelu kolejowego między Helsinkami i Tallinem) oraz norweska Sor-Varanger Utvikling.

Według fińskiego biznesmena Petera Vesterbacki, kierującego Finest Bay, pociągi z Rovaniemi do norweskiego portu w Kirkenes nad Morzem Barentsa mogłyby pojechać za 5-10 lat.

Wiadomość o rozpoczęciu planowania kolei arktycznej była "całkowitym zaskoczeniem" - napisano w oficjalnym oświadczeniu parlamentu Saamów.

Na początku bieżącego roku fińsko-norweski zespół złożony z przedstawicieli władz obu krajów po trwających wiele miesięcy pracach przyjął raport, w którym stwierdzono, że projekt budowy kolei arktycznej o długości ok. 450 km nie będzie realizowany.

Wskazano m.in. na jego nierentowność (niewystarczający wolumen przewozów towarowych), a także wieloetapowe planowanie, w tym uzyskanie możliwych pozwoleń w obu krajach, co zajęłoby przynajmniej 15 lat. Zwrócono również uwagę na sprzeciw władz Saamów, według których trasa kolejowa wpłynęłaby na zanieczyszczenie krajobrazu kulturowego oraz hodowlę reniferów. W międzypaństwowym raporcie nie przedstawiono też dalszych działań zmierzających do ewentualnej realizacji projektu w przyszłości.

"Rozmawialiśmy już z Saamami i także wśród nich jest wiele różnych poglądów na tę sprawę. Jestem przekonany, że dojdziemy do dobrego rozwiązania, gdy podyskutujemy" - powiedział Vesterbacka w rozmowie z radiem Yle. Według niego część trasy przebiegałaby pod i nad ziemią.

Według przewodniczącej parlamentu Saaamów, Tiiny Sanila-Aikio, z reprezentowaną przez nią instytucją "nie przeprowadzono żadnych oficjalnych rozmów o rozpoczęciu tego projektu". W oficjalnym oświadczeniu zwróciła uwagę, że Saamowie są jedyną rdzenną społecznością zamieszkującą w Unii Europejskiej, której pozycja i prawo do własnego języka oraz kultury są chronione zarówno przepisami krajowymi, jak i w prawie międzynarodowym. "Tym samym z Saamami się nie dyskutuje, ale z Saamami trzeba się konsultować" – skwitowała.

Celem fińsko-norweskiego projektu jest przyspieszenie transportu na szlaku przez Ocean Arktyczny między Azją a Europą (przez Przejście Północno-Wschodnie). Według Vesterbacki projekt, którego koszt szacowany jest na ok. 3 mld euro, mógłby zostać sfinansowany ze środków prywatnych pochodzących z zagranicy - zainteresowane są nim m.in. norweskie firmy z sektora energetyki i rybołówstwa.

Na planowanej podwodnej przeprawie kolejowej między stolicami Finlandii i Estonii miałyby skorzystać także inne kraje europejskie. Prywatny projekt - konkurencyjny wobec fińsko-estońskiego międzypaństwowego projektu - budowy ok. 100 km tunelu między Helsinkami a Tallinem wywołał w ostatnim czasie kontrowersje. Na jesieni ubiegłego roku Vesterbacka ogłosił, że do sfinansowania budowy tunelu (szacowanego na około 15 mld euro) pozyskał chińskiego inwestora – spółkę Touchstone Capital Partners, zaangażowaną m.in. w globalny projekt chińskiego rządu budowy nowego Jedwabnego Szlaku.

Obecnie na poziomie państwowym między Finlandią i Estonią, ze względu na zmianę rządów (w obu krajach w marcu i kwietniu odbyły się wybory parlamentarne), nowe decyzje związane z planowaniem tunelu nie zostały podjęte.