Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku rozpoczyna realizację dwuletniego projektu naukowo - badawczego "Wirtualny Skansen Wraków Zatoki Gdańskiej. Ewidencja i inwentaryzacja podwodnego dziedzictwa archeologicznego".

Projekt jest współfinansowany przez MKiDN, a jego głównym celem jest wykonanie fotogrametrycznej dokumentacji 3D wraków drewnianych jednostek z Zatoki Gdańskiej i prezentacja ich modeli 3D na stronie internetowej pod nazwą "Wirtualny Skansen Wraków Zatoki Gdańskiej" (subdomena strony NMM).

Metoda

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku od roku 2013 rozwija nowatorską metodę dokumentacji podwodnej tworząc fotogrametryczne modele 3D wraków z Zatoki Gdańskiej. Do każdego obiektu wykonywane jest kilka tysięcy fotogramów, które potem komputer składa w szczegółowy model 3D. Metoda była wcześniej stosowana na lądzie, ale naukowcy z Narodowego Muzeum Morskiego są, obok Amerykanów z Uniwersytetu w Teksasie, światowymi pionierami w dziedzinie przeniesienia jej pod wodę.

Początki

Dotychczas przeprowadzono badania archeologiczne trzech wraków z zastosowaniem nowej techniki dokumentacji. Pierwszym obiektem badanym z użyciem nowatorskiej metody był F53.27 "Porcelanowiec", będący pozostałością jednostki żaglowej o długości ponad 20 metrów, zbudowanej w I połowie XIX wieku z drewna świerkowego oraz sosnowego, która zatonęła po roku 1853. Na stanowisku odkryto fragmenty angielskich naczyń fajansowych oraz mosiężną tabakierę wytworzoną w Szwecji.

Tajemnicza butelka

Drugim z wraków dokumentowanym w 2014 roku przy użyciu fotogrametrycznych modeli 3D był opisywany i pokazywany już wcześniej wrak F53.31 "Głazik" stanowiący pozostałości niewielkiego statku żaglowego o długości kilkunastu metrów, z pawężową rufą, zbudowany po roku 1831 metodą zakładkową. Statek zatonął na wysokości Gdyni Redłowa, w odległości 2,5 km od brzegu z ładunkiem głazów o średnicy do 1 metra. Z wraka wydobyto m. in. zakorkowaną butelkę kamionkową na wodę sodową "Selters". Po analizie składu płynu okazało się, iż wewnątrz znajdował się gin, co oznacza iż była ona wtórnie napełniona napojem alkoholowym.

Kolejne badania

W roku 2014 przeprowadzono badania archeologiczne z zastosowaniem nowatorskich metod dokumentacji 3D wraka F53.14 zalegającego w rejonie wejścia do portu Gdańskiego. F53.14 nazywany przez archeologów z NMM "Portowcem", jest reliktem statku żaglowego zbudowanym z drewna dębowego, o długości co najmniej 30 metrów. Jednostkę wykonano najprawdopodobniej w pierwszym dziesięcioleciu XIX wieku, a drewno użyte do jej budowy pochodzi z Pomorza Wschodniego.

Co kryje "Portowiec"

Z wraka wydobyto ponad 140 zabytków, m.in.: fragmenty obuwia, naczynia ceramiczne oraz fr. naczyń, buteleczkę szklaną, narzędzia ciesielskie, jufers z zawiasową podwięzią, żelazne bolce i trzpienie, czerpak łyżeczki cynowej oraz fragmenty fajeczek glinianych. Znaczna część wraku zagłębiona jest w dnie, z którego wystają elementy burt sięgające do wysokości pokładu. Stępka wraku znajduje się ponad 2,5 metra pod powierzchnią dna morskiego. Fotogrametryczny model 3D tego wraka oraz jego foto-mozaikę prezentujemy w niniejszym artykule. Zamieszczamy także plan batymetryczny stanowiska powstały w oparciu o model 3D wraka.

Nominacja w trójwymiarze

Pracami na wszystkich wymienionych wrakach oraz projektem "Wirtualny Skansen Wraków" kieruje archeolog podwodny Tomasz Bednarz. Członkami ekipy badawczej, biorącej udział przy realizacji fotogrametrycznej dokumentacji 3D są: Janusz Różycki, Wojciech Joński oraz Zbigniew Jarocki. Ekipa nurków i archeologów z Narodowego Muzeum Morskiego została nominowana do prestiżowej nagrody Travelery, wydawnictwa National Geographic, w kategorii "Naukowe odkrycie roku" za opracowanie i wdrożenie nowatorskiej metody podwodnego dokumentowania wraków w 3D.