W środę (17.02.2016 r.) Prezydent podpisał ustawę o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, wprowadzającą program „Rodzina 500+”. Celem przewidzianego w ustawie świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Świadczenie w wysokości 500 zł miesięcznie będzie wypłacane rodzicom lub opiekunom na każde dziecko do momentu osiągnięcia przez nie 18 lat.

Beneficjenci programu Rodzina 500+

Świadczenie wychowawcze otrzymywać mogą rodzice, opiekunowie prawni lub opiekunowie faktyczni dziecka. Przysługuje ono na dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione oraz dziecko, w sprawie którego toczy się postępowanie o przysposobienie, lub dziecko znajdujące się pod opieką prawną. Jeśli dzieckiem lub dziećmi opiekują się oboje rodzice lub opiekunowie, świadczenie otrzyma tylko jedno z nich.
Świadczenie wychowawcze nie przysługuje, jeżeli:
1) dziecko pozostaje w związku małżeńskim;
2) dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej;
3) pełnoletnie dziecko ma ustalone prawo do świadczenia wychowawczego na własne dziecko;
4) członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wychowawczego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Beneficjentami programu Rodzina 500+ mogą zostać zarówno polscy obywatele, jak i cudzoziemcy spełniający poniższe warunki:

• gdy stosują się wobec nich przepisy o koordynacji systemów zabezpieczeń społecznych;
• gdy wynika to z międzynarodowych umów dwustronnych;
• gdy osoba posiada kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”, ale z wyłączeniem obywateli państw trzecich: (1) z pozwoleniem na pracę na okres krótszy niż 12 miesięcy, (2) którzy przybyli do Polski na studia, (3) mogących pracować w oparciu o wizę.

Cudzoziemcy mają prawo do świadczeń pod warunkiem zamieszkiwania na terytorium Polski przez okres pobierania świadczenia. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy dwustronne umowy międzynarodowe lub przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mówią inaczej.

Kryterium dochodowe

Wysokość świadczenia ustalona została na kwotę 500 zł na dziecko (miesięcznie), przy czym wypłaty przysługują na:

• każde drugie i kolejne dziecko bez względu na dochody rodziny;
• pierwsze dziecko, jeśli dochód na osobę nie przekracza 800 zł;
• pierwsze dziecko, jeśli dochód na osobę nie przekracza 1200 zł, a którekolwiek z dzieci w rodzinie jest niepełnosprawne.

Co istotne, wysokość dochodów uprawniających do otrzymywania świadczenia (progi dochodowe) może zostać podwyższona w oparciu o wskaźnik inflacji.

Do dochodu rodziny wliczane są wpływy z następujących źródeł:

• przychody podlegające opodatkowaniu w myśl ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zmniejszone o koszty uzyskania przychodu, podatki, składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne (gdy podlegają pomniejszeniu),
• zadeklarowane przez podatnika w ubiegłym roku podatkowym faktyczne przychody z tytułu umów dzierżawy, najmu, podnajmu, itp., zmniejszone o zryczałtowany podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
• dochody opodatkowane podatkiem tonażowym z tytułu części dochodów osiąganych przez przedsiębiorców żeglugowych używających statków handlowych,
• dochody z gospodarstw rolnych opodatkowane podatkiem rolnym,
• dochody uzyskiwane w innych krajach pomniejszone o zapłacone za granicą Polski podatki dochodowe i składki na ubezpieczenie społeczne i obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne,
• dochody z tytułu świadczeń rodzinnych,
• dochody niepodlegające opodatkowaniu lub zwolnione z podatku w oparciu o przepisy o podatku dochodowym od osób fizycznych (np. renty, emerytury, świadczenia pieniężne, ryczałt energetyczny, dodatki kombatanckie, zasiłki chorobowe, alimenty na rzecz dzieci czy stypendia doktoranckie).

Dochód rodziny oznacza sumę dochodów jej członków, a dochód na członka rodziny oznacza w tym przypadku przeciętny miesięczny dochód członka rodziny, osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, za który przyznawane jest świadczenie wychowawcze.
Wysokość i wypłata świadczenia

Świadczenie w wysokości 500 zł (miesięcznie) na dziecko przysługuje osobom uprawnionym do momentu ukończenia przez każde dziecko 18-stego roku życia. Ustawa przewiduje możliwość waloryzacji tej kwoty w oparciu o wskaźnik inflacji.

Prawo do świadczenia wychowawczego ustalane jest na okres od dnia 1 października do dnia 30 września roku następnego. Wnioski można składać od 1 sierpnia danego roku. Prawo ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami do końca okresu, nie wcześniej niż od dnia urodzenia się dziecka, objęcia dziecka opieką lub przysposobienia dziecka. Jednakże pierwsze przyznane świadczenie będzie ważne do 30 września 2017 roku. W przypadku ustalania prawa do świadczenia wychowawczego na ten okres rokiem kalendarzowym, z którego dochody stanowią podstawę ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego, jest rok kalendarzowy 2014.

Świadczenie wypłaca się nie później niż ostatniego dnia miesiąca, za który przyznane zostało świadczenie wychowawcze. W przypadku gdy rodzice lub opiekunowie dziecka marnotrawią wypłacane świadczenie wychowawcze lub wydatkują je niezgodnie z celem, organ właściwy przekazuje należne świadczenie wychowawcze w całości lub w części w formie rzeczowej lub w formie opłacania usług.

Jak złożyć wniosek?

Dokumenty można składać w urzędzie gminy lub miasta, właściwym dla miejsca zamieszkania osoby starającej się o świadczenie. Wniosek zawiera:

• dane osoby starającej się o świadczenie (imię, nazwisko, datę urodzenia, PESEL, a w przypadku, gdy nie nadano numeru PESEL wymagany będzie numer dokumentu potwierdzającego tożsamość);
• dane dzieci będących pod opieką osoby składającej wniosek (imię, nazwisko, datę urodzenia, PESEL, stan cywilny).

Do wniosku należy dołączyć:

• zaświadczenia, oświadczenia i dokumenty pozwalające ustalić prawo do uzyskania świadczenia (np. dokumenty potwierdzające wiek dziecka, orzeczenia i wyroki sądu rodzinnego);
• zaświadczenia o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (dotyczy to każdego członka rodziny) – zaświadczenie powinno zawierać dane o wysokości dochodu, należnego podatku i składek na ubezpieczenia społeczne odliczonych od dochodu; 
• zaświadczenia o innych dochodach;
• oświadczenie o faktycznie uzyskiwanych dochodach przez osoby podlegające przepisom o zryczałtowanym podatku dochodowym;
• oświadczenie o dochodach z gospodarstwa rolnego.

Zaświadczenia i dokumenty dotyczące wynagrodzenia należy dołączyć tylko w przypadku starania się o zasiłek na pierwsze dziecko.
Wszelkie zaświadczenia o dochodach wydawane są przez urzędy skarbowe. Marynarze osiągający dochody za granicą nie podlegają w Polsce opodatkowaniu i swoje dochody ujawniają dopiero w rocznym zeznaniu podatkowym, które należy złożyć w terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego. Oznacza to, że dochody zagraniczne są ujawniane nie w trakcie, lecz po zakończeniu roku podatkowego. A zatem urząd skarbowy poweźmie informację o tych dochodach z rocznym opóźnieniem. Powstaje więc problem natury faktycznej z uzyskaniem przez marynarzy zaświadczenia o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, tym bardziej, że wielu marynarzy z uwagi na treść umów o unikaniu podwójnego opodatkowania nie składa zeznania podatkowego, gdyż nie ma takiego prawnego obowiązku.

Świadczenie wychowawcze, a dochody zagraniczne marynarzy

Program Rodzina 500+ jest zgodny z dotychczasową unijną praktyką koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, która uniemożliwia jednoczesne pobieranie świadczeń w więcej niż jednym kraju. Oznacza to, że świadczenie wychowawcze nie przysługuje, jeśli osoba uprawniona otrzymuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze. Jest to istotne zastrzeżenie dla marynarzy, którzy ubiegają się o tego rodzaju świadczenie  w innym państwie. Zgodnie z ustawą, osoby, które pobrały świadczenie wychowawcze nienależnie są zobowiązane do jego zwrotu w całości. Jeśli osoba przebywa w innym państwie UE i złoży tam wniosek o świadczenia rodzinne, tamtejszy organ informuje o tym fakcie właściwego marszałka województwa w Polsce. Ten zaś przekaże te informacje do właściwej gminy. Osoby składające wniosek o przyznanie świadczenia są również zobowiązane do informowania o każdej zmianie mającej wpływ na prawo do tego świadczenia, w tym również o zmianie miejsca zamieszkania.

Świadczenie w wysokości 500 zł jest kwotą niepodlegającą opodatkowaniu. Stanowi więc dochód wolny od podatku dochodowego od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że nie uwzględnia się go w zeznaniu podatkowym. Taka sytuacja możliwa jest tylko w sytuacji nie osiągania innych dochodów poza zwolnionymi od podatku. Konkludując, marynarz osiągający dochody zagraniczne obowiązany jest uwzględnić przychód z tytułu świadczenia wychowawczego w zeznaniu rocznym, jednakże przychód ten nie wlicza się do podstawy opodatkowania według skali podatkowej. Poza obowiązkiem ujawnienia przychodów z tytułu świadczenia wychowawczego, nie mają one żadnego wpływu na sposób rozliczania się z urzędem skarbowym.

Ponadto, kwoty tej nie wlicza się również do dochodu podczas ubiegania się o innego rodzaju świadczenia zależne od kryterium dochodowego (np. z pomocy społecznej, z funduszu alimentacyjnego, świadczeń rodzinnych, stypendiów dla uczniów i studentów, dodatków mieszkaniowych). Zatem dochód z tytułu świadczenia wychowawczego nie powoduje utraty dotychczasowych wpływów z innych źródeł.

Zespół Kancelarii Finansowo-Prawnej dla Marynarzy Easy Ocean.