W poprzednim artykule Morskie Farmy Wiatrowe a bezpieczeństwo na Morzu Bałtyckim – ZielonaGospodarka.pl został poruszony temat bezpieczeństwa na Morzu Bałtyckim w kontekście pokazania przez naszego ustawodawcę „zielonego światła” dla rozpoczęcia inwestycji, związanych z budową MFW na obszarach morskich, jurysdykcyjnie podległych Polsce. Temat ten zostanie rozwinięty w następnej publikacji, ponieważ jest to zagadnienie tak obszerne i z taką ilością białych plam, że należy się nad nim głęboko pochylić.

Dzisiaj autorzy pragną zasygnalizować inny ważny aspekt związany z inwestycją w polskie MFW, który znacząco może wpłynąć na opóźnienia w realizacji tegoż projektu.

Ekspertyza przed pozwoleniem na budowę

Jak przy każdej inwestycji związanej z wykonywaniem obiektu budowlanego, a takim niewątpliwie są morskie farmy wiatrowe, wymagany jest szereg decyzji administracyjnych wydanych w celu realizacji inwestycji polegającej na budowie oraz jej utrzymaniu. Zgodnie z art. 76 Ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych z dnia 17.12.2020 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 234), decyzjami administracyjnymi, które na mocy tejże ustawy podlegają natychmiastowemu wykonaniu, są m.in.:

•   decyzja o uwarunkowaniach środowiskowych;
•   zgoda wodnoprawna, wydawana na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz.U. z 2020 r. poz. 310, 284, 695, 782, 875 i 1378);
•   pozwolenie na budowę, wydawane na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333, 2127 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 11 i 234);
•   pozwolenie na użytkowanie, wydawane na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.

W niniejszym artykule uwaga zostanie skupiona na pozwoleniu na budowę, ponieważ uzyskanie właśnie tej decyzji administracyjnej rozpoczyna etap inwestycji, którego finalnym efektem jest zmaterializowanie wszystkich dotychczasowych wysiłków inwestora, czyli fizyczne powstanie obiektu budowlanego.

Zgodnie z art. 3 pkt 12 ustawy Prawo Budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz.U. Nr 89, poz. 414 z późn. zm.), pozwolenie na budowę to decyzja administracyjna, zezwalająca na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego. Znamienne jest tutaj sformułowanie „zezwalająca na rozpoczęcie”, bowiem udzielenie pozwolenia na budowę może nastąpić tylko przed fizycznym rozpoczęciem robót budowlanych. Teza ta zresztą znalazła potwierdzenie w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 grudnia 2019 r., sygn. II SA/Gd 348/19.

Drugim przepisem, a raczej przepisami, które są bezpośrednio związane z uzyskaniem pozwolenia na budowę morskich farm wiatrowych oraz zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy, są przepisy Ustawy o bezpieczeństwie morskim z dnia 18.08.2011 r., a dokładniej art. 113b i art. 113c tejże ustawy. Przepisy te wprowadziło, do ustawy o bezpieczeństwie morskim, wejście w życie Ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych.

Otóż przepisy te określają rodzaje ekspertyz, które należy przedstawić do zatwierdzenia odpowiednio dyrektorowi właściwego urzędu morskiego, Ministrowi Obrony Narodowej lub ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.

Art. 113b w swojej dyspozycji wymienia rodzaje ekspertyz, zapewniających spełnienie wymogów MFW w zakresie bezpieczeństwa żeglugi, bezpieczeństwa personelu zaangażowanego w budowę, eksploatację i likwidację morskiej farmy wiatrowej oraz ochrony środowiska morskiego. Mając na uwadze ten przepis, wytwórca energii elektrycznej z energii wiatru na morzu w morskiej farmie wiatrowej jest zobligowany zapewnić:

•   ekspertyzę nawigacyjną w zakresie oceny wpływu morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń na bezpieczeństwo i efektywność żeglugi statków w polskich obszarach morskich;
•   ekspertyzę techniczną w zakresie oceny wpływu morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń na polskie obszary morza Al i A2 Morskiego Systemu Łączności w Niebezpieczeństwie i dla Zapewnienia Bezpieczeństwa (GMDSS) oraz na System Łączności Operacyjnej Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa;
•   ekspertyzę techniczną w zakresie oceny wpływu morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń na Krajowy System Bezpieczeństwa Morskiego;
•   plan ratowniczy określający rodzaje zagrożeń dla zdrowia i życia personelu zaangażowanego w budowę, eksploatację i likwidację morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń, sposoby i procedury działania w przypadku wystąpienia tych zagrożeń oraz siły i środki zapewniane przez wytwórcę do realizacji tego planu ratowniczego;
•   plan zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń dla morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń.

Powyższe ekspertyzy i plany, są zatwierdzane przez dyrektora urzędu morskiego właściwego dla lokalizacji morskiej farmy wiatrowej przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę morskiej farmy wiatrowej.

Natomiast art. 113c określa ekspertyzy, zapewniające spełnienie wymogów MFW w zakresie funkcjonowania systemów łączności, bezpieczeństwa morskiego, ochrony granicy państwowej na morzu oraz obronności państwa. W celu spełnienia tych wymagań wytwórca energii elektrycznej z energii wiatru na morzu w morskiej farmie wiatrowej zapewnia:

•   ekspertyzę techniczną w zakresie oceny wpływu morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń na systemy obronności państwa, w tym na system zobrazowania radiolokacyjnego, obserwacji technicznej, morskiej łączności radiowej oraz system kontroli służb ruchu lotniczego Sił Zbrojnych RP;
•   w odniesieniu do systemu ochrony granicy państwowej na morzu, ekspertyzę techniczną w zakresie oceny wpływu morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń na system zobrazowania radiolokacyjnego, obserwacji technicznej i morskiej łączności radiowej Straży Granicznej.

Podobnie jak w przypadku opisanym powyżej, ekspertyzy te wymagają zatwierdzenia odpowiednio przez Ministra Obrony Narodowej i ministra właściwego do spraw wewnętrznych przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę dla morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń.

Niezrealizowana delegacja ustawowa

Zarówno w art. 113b, jak i art. 113c Ustawy o bezpieczeństwie morskim, zawarto delegację ustawową odpowiednio dla ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej, a więc w obecnym stanie prawnym Ministra Infrastruktury, jak również dla Ministra Obrony Narodowej, działającego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, upoważniającą te naczelne organy władzy państwowej do wydania stosownych rozporządzeń. Rozporządzenia te mają określić szczegółowy zakres ekspertyz oraz planów, jak również szczegółowe wymagania dotyczące kwalifikacji i doświadczenia osób uprawnionych do ich sporządzania.

Niestety do tej pory nie zostały odpowiednie rozporządzenia opublikowane. Dodatkowo próżno szukać na stronach rządowych nawet projektu tychże rozporządzeń. Samo opublikowanie rozporządzenia to tylko etap końcowy, który musi być poprzedzony dogłębną analizą na temat zakresu oraz kwalifikacji i doświadczenia osób uprawnionych do wydawania tych, jakże kluczowych w całym procesie inwestycyjnym związanym z MFW, ekspertyz.

Pamiętajmy, że w naszym kraju budowa morskich farm wiatrowych jest pewnego rodzaju novum i należałoby korzystać ze wzorców wypracowanych, przez inne kraje, znające charakter tychże inwestycji znacznie dłużej. Innym zagadnieniem jest proces zatwierdzania tych ekspertyz przez organy administracyjne. Należy sobie zadać pytanie, czy organy te dysponują już odpowiednio wyszkoloną kadrą, która jest w sposób rzetelny przeprowadzić analizę i wychwycić ewentualne błędy takich ekspertyz, a jeżeli nie dysponują, to czy posiadają odpowiednie narzędzia do pozyskania takiej kadry w najbliższym czasie.  

Czas ucieka

Biorąc pod uwagę ambitne plany rozpoczęcia budowy pierwszych MFW na polskich obszarach morskich w 2023 r., czasu zostało już naprawdę niewiele.
Jeżeli spojrzymy na konstrukcję przepisów zawartych w art. 113b i 113c ustawy o bezpieczeństwie morskim, czyli wymogu zatwierdzenia ekspertyz przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę oraz będziemy mieli na uwadze fakt, iż poruszamy się tutaj w trybie postępowania administracyjnego, a więc przepisów o charakterze bezwzględnie obowiązującym, można wysnuć obawy, iż bez rozpoczęcia prac legislacyjnych już w najbliższych dniach, termin oddania do użytkowania pierwszych polskich farm wiatrowych jest bardzo mocno zagrożony.

Radca prawny Mateusz Romowicz
mgr Przemysław Niewiński – prawnik, konsultant kancelarii

Kancelaria Radcy Prawnego
Legal Consulting-Mateusz Romowicz
www.kancelaria-gdynia.eu
prawo-korporacyjne.pl
www.kancelaria-odszkodowania.eu