W dzisiejszym artykule autorzy skupią się na nowych regulacjach, które mają wejść w styczniu 2023 r., a które dotyczą pozyskiwania energii z wodoru. Czy faktycznie akty prawne, które staną się częścią polskiego systemu prawnego z dniem 1 stycznia 2023 r., rozwiązują wcześniej zgłaszane problemy problemy regulacyjne związane z wytwarzaniem energii z wodoru? Czy inwestorzy, zamierzający skupić się na tym źródle energii, mogą bezpiecznie planować swoje inwestycje? Na te pytanie autorzy niniejszego artykułu postarają się w sposób esencjonalny odpowiedzieć.

Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. W ostatnim czasie, na stronach Rządowego Centrum Legislacji, pojawiły się trzy projekty rozporządzeń Ministra Klimatu i Środowiska:

> w sprawie sposobu pobierania próbek wodoru przez akredytowane laboratorium;
> w sprawie metod badania jakości wodoru przez akredytowane laboratorium;
> w sprawie wymagań jakościowych dla wodoru.

Delegacją ustawową do wydania powyższych rozporządzeń są odpowiednio art. 25c, art. 25d oraz art. 3 ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1315 i 1576). Wszystkie przywołane powyżej przepisy wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2023 r., jest to wynikiem nowelizacji ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw z dnia 11 sierpnia 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 1642). Przyjrzyjmy się po krótce projektom rozporządzeń.

Pierwszy z projektów określa procedury pobierania próbek wodoru, które przeprowadza się zgodnie z aktualnym poziomem wiedzy i najlepszą praktyką, w szczególności jak przedstawiono w normach ISO 19880-1:2020 i ISO 21087:2019. Kolejny projekt, mówiący o metodach badania jakości wodoru, określa szczegółowo metodę badania próbki pod kątem zawartości wody, węglowodorów, tlenu, helu, azotu, argonu, dwutlenku węgla, tlenku węgla, związków siarki, formaldehydu, kwasu mrówkowego, amoniaku, związków halogenowych, metanu oraz cząstek stałych. Trzeci projekt rozporządzenia ministra Klimatu i Środowiska określa wymagania  jakościowe dla wodoru do zastosowania w pojazdach samochodowych z polimerowymi ogniwami paliwowymi (PEM). Ustawodawca ograniczył cały proces badania próbek jak i również wymagań jakościowych dla wodoru, do tego konkretnego sposobu jego wykorzystania, jako paliwo alternatywne. 

Wspomniana powyżej nowelizacja ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw z dnia 11 sierpnia 2021 r. wprowadza do polskiego systemu prawnego wiele znaczących zmian. 

Wprowadza ona bowiem definicję legalną wodoru, jako paliwa. W art. 2 ust. 1 pkt 10a, nowelizowanej ustawy znajdujemy przepis, mówiący w swojej dyspozycji, iż jako wodór należy rozumieć wodór przeznaczony do napędu pojazdu wykorzystującego energię elektryczną wytworzoną z wodoru w zainstalowanych w nim ogniwach paliwowych, oznaczony kodem CN 2804 10 00. Należy tutaj wspomnieć, iż nie jest to jedyna definicja legalna wodoru, jako paliwa. Otóż w Ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 403), znajdujemy definicję biowodoru, jako wodoru wytworzonego z biomasy, czyli ulegającym biodegradacji części produktów, odpadów lub pozostałości pochodzenia biologicznego z rolnictwa, łącznie z substancjami roślinnymi i zwierzęcymi, leśnictwa i rybołówstwa oraz powiązanych z nimi działów przemysłu, w tym z chowu i hodowli ryb oraz akwakultury, a także ulegającym biodegradacji częściom odpadów przemysłowych i komunalnych, w tym z instalacji służących zagospodarowaniu odpadów oraz uzdatniania wody i oczyszczania ścieków. 

Wodór, w nowelizowanej ustawie o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, został potraktowany jako osobna kategoria paliw, obok paliw ciekłych, biopaliw ciekłych lub inne paliw odnawialnych, gazu skroplonego (LPG), sprężonego gazu ziemnego (CNG), skroplonego gazu ziemnego (LNG), lekkiego oleju opałowego, ciężkiego oleju opałowego oraz oleju do silników statków żeglugi śródlądowej. 

Niestety w dalszym ciągu brak jest jakiejkolwiek regulacji, dotyczącej wodoru, w Ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1378 z późn. zm.). Należy w tym momencie pamiętać, iż z godnie z Komunikatem Komisji z dnia 8 lipca 2020 r. - Strategia w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu (COM(2020) 301), priorytetem UE, a co za tym idzie również RP, jako kraju członkowskiego,  jest rozwój produkcji wodoru odnawialnego z wykorzystaniem głównie energii wiatrowej i słonecznej. Wodór odnawialny jest wariantem najbardziej zbieżnym z długoterminowym celem UE w zakresie neutralności klimatycznej oraz z dążeniem do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń, a także najbardziej spójnym ze zintegrowanym systemem energetycznym. 

Braki legislacyjne

W obecnie obowiązującym w Polsce stanie prawnym chcąc faktycznie podjąć działania zmierzające do realizacji celów postawionych przez Państwo Polskie w Polskiej strategii wodorowej do roku 2030 z perspektywą do roku 2040 należałoby uwzględnić wprowadzenie następujących regulacji:

Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 716 z późn. zm.).

Ustawa nie definiuje pojęcia wodoru i nie jest jasne czy może on być uznany za paliwo gazowe. Na podstawie obecnego brzmienia przepisów można domniemywać, że prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu wodoru siecią gazową wymaga koncesji. Ustawa wymaga również zmiany definicji magazynu energii.

Brak jednoznacznego określenia czy wodór podlega zasadom wynikającym z ustawy, w tym przede wszystkim zasadzie rozdziału działalności dystrybucyjnej od wytwórczej i sprzedaży energii do odbiorców końcowych.

Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. Elektromobilność i paliwa alternatywne (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 110 z późn. zm.).

Brak określenia warunków technicznych (użytkowania) dla stacji tankowania wodorem.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2351 z późn. zm.).

Brak przepisów techniczno-budowlanych określających warunki budowy stacji tankowania wodorem, magazynowania wodoru na stacjach etc.

Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 610 z późn. zm.).

Ustawa nie definiuje ani nie obejmuje regulacji dotyczących wodoru. Brak regulacji dotyczących instalacji do wytwarzania wodoru z OZE.

Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2233 z późn. zm.).

Kwestie wytwarzania wodoru nie została w uwzględnione w ustawie.

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1420 z późn. zm.).

Ustawa nie definiuje przepisów regulujących prowadzenie działalności w zakresie podziemnego magazynowania wodoru.

Podsumowanie

Pozyskiwanie energii z wodoru, jest na chwilę obecną chyba najbardziej obiecującą formą pozyskania zielonej i niebieskiej energii, co w sposób znaczący może dążyć do spełnienia zobowiązań wynikających z porozumienia paryskiego z roku 2015, będącego zwieńczeniem Konferencji Stron (COP 21), gromadzącej strony ramowej konwencji ONZ w sprawie zmian klimatu (UNFCCC). 

Rozpoczęcie prac legislacyjnych, zmierzających do regulacji inwestycji związanych z wodorem, przez naszego krajowego ustawodawcę jest na pewno dobrym krokiem, tylko czy w odpowiednim kierunku. W naszej ocenie należałoby się skupić na regulacjach dotyczących m.in. przepisów techniczno-budowlanych określających warunki budowy stacji tankowania wodorem, magazynowania wodoru na stacjach, warunków technicznych (użytkowania) dla stacji tankowania wodorem oraz regulacji dotyczących prowadzenie działalności w zakresie podziemnego magazynowania wodoru.

Dopiero potem należałoby zająć się zagadnieniami, które obecnie są przedmiotem prac Rządowego Centrum Legislacji, które mają ewidentnie charakter wtórny względem aspektów wskazanych powyżej.

Mateusz Romowicz – radca prawny
mgr Przemysław Niewiński – prawnik, konsultant kancelarii

Mateusz Romowicz – Radca Prawny
Kancelaria Radcy Prawnego
Legal Consulting-Mateusz Romowicz

www.kancelaria-gdynia.eu
prawo-korporacyjne.pl
kancelaria-odszkodowania.eu