• <

Bezpieczeństwo Państwa, a prawo własności

08.01.2023 22:41 Źródło: własne
Strona główna Prawo Morskie, Finanse Morskie, Ekonomia Morska Bezpieczeństwo Państwa, a prawo własności

Partnerzy portalu

Bezpieczeństwo Państwa, a prawo własności - GospodarkaMorska.pl
fot. GospodarkaMorska.pl

Chyba dla każdego jest oczywistym, że bezpieczeństwo państwa musi mieć priorytet nawet w stosunku do tzw. „świętego prawa własności”. Powstaje jednak pytanie o adekwatność podejmowanych środków w zakresie bezpieczeństwa państwa w stosunku do zakresu naruszania prawa własności i w konsekwencji oczywistych strat jakie może ponieść nie tylko właściciel.

Środowisko przedsiębiorców związanych z gospodarką morską z zaniepokojeniem przyjęło wiadomość, że w dniu 13 grudnia 2022 r. do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich. Projekt dotyczy m.in. wprowadzenia przysługującego Skarbowi Państwa prawa pierwokupu udziałów i akcji spółek handlowych będących właścicielami lub użytkownikami nieruchomości położonych w granicach portu o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej (Gdańsk, Gdynia, Szczecin, Świnoujście). Dla jasności, nie chodzi tutaj o istniejące obecnie prawo pierwokupu nieruchomości położonych w granicach portu, bardzo dobrze zabezpieczające interesy Skarbu Państwa. Chodzi o rozszerzenie tego prawa na udziały i akcje spółek handlowych położonych w granicach portu.

Według art. 3d procedowanego projektu ustawy, Skarbowi Państwa będzie przysługiwać m. in. prawo pierwokupu udziałów albo akcji w spółce handlowej będącej właścicielem, użytkownikiem wieczystym, czy nawet korzystającym na podstawie innego długoterminowego stosunku prawnego (najem, dzierżawa) z nieruchomości położonej w granicach portu o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej.

O zawarciu warunkowej umowy sprzedaży akcji/udziałów w takiej spółce sprzedawca będzie miał obowiązek zawiadomić Skarb Państwa, a w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu minister właściwy do spraw gospodarki morskiej będzie mógł wystąpić do sądu o ustalenie ceny tych udziałów lub akcji, w przypadku gdy, w jego opinii, cena „odbiega” od wartości rynkowej. W praktyce może to oznaczać, że Skarb Państwa będzie miał możliwość zakupu akcji po cenie niższej od tej ustalonej przez strony transakcji w umowie warunkowej. W takim przypadku Skarb Państwa zobowiązany będzie jedynie do zapłaty niespornej części ceny nabywanych udziałów/akcji, skutecznie stając się ich właścicielem. Taki sposób ustalenie ceny stoi w sprzeczności z zasadą obowiązującą przy korzystaniu przez Skarb Państwa z prawa pierwokupu nieruchomości, ponieważ wtedy przy zakupie nieruchomości musi zapłacić cenę, którą uzgodniły strony transakcji. Formuła zapłaty ceny uzgodnionej przez strony zapewnia warunki rynkowe realizowanej transakcji, nawet gdy finalnym kupującym jest Skarb Państwa korzystający z prawa pierwokupu. Zapisy odnośnie zakupu udziałów/akcji w procedowanej ustawie niestety nie spełniają warunku transakcji rynkowej, ponieważ cena może być ustalona przez sąd, a nie przez rynek.

Dlatego istotnym wydaje się wyważenie interesu bezpieczeństwa państwa, w szczególności bezpieczeństwa energetycznego  oraz interesu podmiotu  aktywnego na terenie portu, w tym dogłębnej analizy skutków sprzedaży części lub całości udziałów/akcji innemu podmiotowi. Należałoby określić jak wielkie może być potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa jeżeli potencjalny kupujący po zrealizowaniu transakcji będzie posiadał np. 1% lub np. 10%, czy nawet 49% udziałów/akcji, a jakie przy poziomie 51% lub więcej. Czyli takim poziomie, który pozwala na uzyskanie głosu decyzyjnego w danym podmiocie gospodarczym. Co więcej, koniecznym powinna być również analiza statutów spółek, których udziały/akcje są wystawione na sprzedaż w kierunku zakresu uprawnień właścicielskich wynikających z wielkości pakietu jaki będzie posiadał kupujący po zrealizowaniu transakcji, ponieważ prawo głosu jest realizowane w indywidualnych przypadkach w różnym zakresie np. poprzez akcje uprzywilejowane.

Proponowane w projekcie ustawy rozwiązanie może  oznaczać, że Skarb Państwa będzie miał w praktyce możliwość zakupu akcji po cenie innej/niższej od tej ustalonej przez strony transakcji w umowie warunkowej, co w oczywisty sposób jest sprzeczne z interesem właściciela, a co więcej zaburza warunki rynkowej konkurencji. W praktyce może oznaczać brak „opcji wyjścia” z prowadzonego biznesu i natychmiastowe przewartościowanie „en bloc, in minus”  podmiotów tylko dlatego, że w części lub w całości prowadzą swoją działalność w granicach portu.

Ponadto, wprowadzenie sądu do ustalenia wartości udziałów/akcji w sposób oczywisty wydłuża cały proces realizacji transakcji, a ponadto sąd będzie ustalał wartość „historyczną” z momentu zgłoszenia zamiaru przeprowadzenia transakcji. Jak powszechnie wiadomo czynnik czasu jest niejednokrotnie głównym elementem decydującym o przeprowadzeniu lub nie określonej transakcji handlowej.

Powyżej wskazano jedynie część potencjalnych możliwych zagrożeń dla obrotu gospodarczego i prowadzonej działalności w konsekwencji dla całej gospodarki. Dlatego wydaje się koniecznym, aby wnioskodawcy projektowanej ustawy  przeprowadzili analizę na ile obecnie istniejące prawo pierwokupu nieruchomości zlokalizowanych na terenach portowych w sposób wystarczający zabezpiecza interesy bezpieczeństwa państwa, w tym bezpieczeństwa energetycznego. Efektem takiej analizy powinno być wykazanie słabych punktów obecnych rozwiązań legislacyjnych i wskazanie potencjalnych możliwości korekty, przy jak najmniejszych kosztach społeczno-gospodarczych.

Organizacje pracodawców, których członkowie prowadzą swoje przedsiębiorstwa na terenach portowych, są żywotnie zainteresowane konsultacjami i współpracą w tym zakresie.
 
Jerzy Czuczman, prezes zarządu
Związek Pracodawców Polskie Forum Technologii Morskich

Partnerzy portalu

KONFERENCJA_PRAWA_MORSKIEGO_UG_2024
legal_marine_mateusz_romowicz_2023

Dziękujemy za wysłane grafiki.