W październiku w Szczecinie wręczono „Zachodniopomorskie Noble” – nagrody dla naukowców z regionu. Jednym z laureatów jest prof. dr hab. inż. Leszek Chybowski ze szczecińskiej Akademii Morskiej, który otrzymał nagrodę za badania i wdrożenie technologii z zakresu bezpieczeństwa i niezawodności urządzeń i silników okrętowych.

– Przyznanie mi tej nagrody było dla mnie miłym zaskoczeniem i bardzo dużym wyróżnieniem – mówi Chybowski. – nagrodę tę przyznaje Zachodniopomorski Klub Liderów Nauki i ma ona na celu promocję najwybitniejszych osiągnięć naukowych uzyskanych w województwie. Promocja wyników moich badań pośród dotychczasowych, znakomitych wyników, jest więc dla mnie wielkim zaszczytem. Nagrody są przyznawane w ośmiu kategoriach, w tym w kategorii „nauki o morzu”, która mimo, iż z nazwy brzmi bardzo ściśle, jest bardzo wieloaspektowa – może dotyczyć zagadnień związanych mechaniką okrętową, oceanotechniką, oceanologią, biologią morza i wieloma innymi obszarami badawczymi. Mając na uwadze tę specyfikę „nauk o morzu”, przyznana mi nagroda jest dla mnie podwójnym wyróżnieniem – tłumaczy prof. Chybowski.

Jak wyjaśnia prof. dr hab. inż. Leszek Chybowski, nagroda jest przyznawana za osiągnięcia w poprzedzającym roku, co oznacza, że tegoroczna dotyczyła wyników prac badawczych uzyskanych w 2020 roku. Jak bywa zazwyczaj, uzyskane wyniki są efektem procesu badawczego, który trwa latami. – Tak było i w moim przypadku – potwierdza naukowiec.

Efekty prowadzonych przez Chybowskiego badań nad bezpieczeństwem i niezawodnością urządzeń i silników okrętowych już znalazły zastosowanie w pracach dla przemysłu okrętowego, które prowadziła spółka celowa Centrum Innowacji Akademii Morskiej Sp. z o.o. Badania naukowca Akademii Morskiej przydały się podczas opracowywania i testowania systemu pomiaru zużycia paliwa dla okrętowych spalinowych silników wielopaliwowych oraz przy opracowywaniu technologii oczyszczania i nanoszenia powłok elementów wentylatorów okrętowych.

W ramach realizacji badań statutowych w Akademii Morskiej Szczecin prof. Chybowski uzyskał też wartościowe wyniki związane z opracowaniem i przetestowaniem systemu diagnozowania procesu spalania w cylindrach silników okrętowych w oparciu o analizę zmian chwilowej prędkości obrotowej oraz opracowaniem i rozwinięciem autorskiej metodyki modelowania i analizy niezawodności wielostanowych złożonych systemów technicznych, takich jak systemy napędowe statków.

W artykule, który profesor Chybowski opublikował razem z Damianem Kazienko, autorzy zaproponowali poszerzenie metod diagnozowania stanu technicznego tłokowych silników spalinowych . Pomóc w tym ma opracowany przez nich nowatorski algorytm, który dokonuje analizy zmian chwilowej prędkości obrotowej wału korbowego silnika. Algorytm został zaimplementowany w prototypowym systemie diagnostycznym o roboczej nazwie SpeedMA. Za jego pomocą autorzy testowali dwa różne silniki – przeprowadzili i opisali analizę dla różnych obciążeń i na poszczególnych cylindrach, w których zakłócony został proces spalania. Wyniki, jakie uzyskali, pokazały związek między zanikiem procesu spalania a zmianami chwilowej prędkości obrotowej. Dlatego też proponowana przez naukowców metoda może podnieść skuteczność diagnozowania stanu technicznego okrętowych silników spalinowych i tym samym znaleźć zastosowanie w praktyce eksploatacyjnej.

– W związku z rosnącymi obostrzeniami związanymi z ochroną środowiska i poprawą bezpieczeństwa można przyjąć, że niniejsze badania wpisują się w te trendy i stanowią krok w rozwoju okrętowych układów napędowych – tłumaczy naukowiec. Dodaje, że w 2020 roku wyniki badań, w których współuczestniczył, stanowiły podstawę do złożenia dwóch zgłoszeń patentowych i zostały opublikowane w jedenastu publikacjach naukowych, z których sześć stanowiły artykuły w czasopismach indeksowanych w tzw. „Liście Filadelfijskiej” – liście czasopism naukowych, która zawiera również wskaźniki charakteryzujące znaczenie danego periodyku. – W oparciu o wymienione wskaźniki naukometryczne oraz opinię Kapituły Konkursu można więc przyjąć, że wyniki tych badań mają wartość zarówno poznawczą jak i utylitarną. Z mojej perspektywy bowiem, nauk inżynieryjno-technicznych, powinniśmy mówić raczej o aplikacyjności i utylitarności wyników niźli o ich przełomowości – mówi Leszek Chybowski.

Jaki wpływ mogą mieć badania profesora Chybowskiego na bezpieczeństwo operacji na morzu? Biorąc pod uwagę, że silniki spalinowe wciąż stanowią podstawowy napęd jednostek pływających, a jednocześnie postępującą autonomiczność statków i związaną z tym redukcję liczebności załóg, może się okazać, że praca szczecińskiego naukowca będzie miała duże znaczenie. – Okrętowe silniki wolnoobrotowe są najbardziej sprawnymi maszynami cieplnymi, jakie dotychczas zbudował człowiek i doskonale spisują się w roli silników napędu głównego statków. Szacuje się, że 80-90% światowego transportu ładunków przewożonych jest drogą morską. Mając więc na uwadze wymagania dotyczące ochrony środowiska i bezpieczeństwa eksploatacyjnego oraz potencjalne zmniejszenie liczebności załóg na statkach morskich, np. w związku z wdrożeniem do użytkowania statków autonomicznych, można postawić tezę, że nowe rozwiązania techniczne w budowie silników okrętowych i ich mechanizmów pomocniczych mają bezpośredni wpływ na poprawę bezpieczeństwa eksploatacji statków i obiektów oceanotechnicznych – potwierdza prof. Chybowski.

Publikacja wyników badań dotyczących bezpieczeństwa stosowanych na jednostkach pływających urządzeń i silników oraz wdrażanie związanych z tym technologii nie oznacza, że naukowiec zamierza osiąść na laurach. Leszek Chybowski kontynuuje prace nad szeroko rozumianą poprawą efektywności eksploatacyjnych maszyn. – Realizuję jeden projekt krajowy finansowany w konkursie Inkubator Innowacyjności 4.0, jeden międzynarodowy projekt w ramach akcji COST oraz kierowany przeze mnie temat badań statutowych. W planie zaś jest realizacja kolejnego projektu B+R pod moim kierownictwem, który właśnie uzyskał dofinansowanie – mówi prof. Chybowski.

Prof. dr hab. inż. Leszek Chybowski potwierdza, że otrzymanie „Zachodniopomorskiego Nobla” go motywuje, ale jednocześnie cel jego pracy jest zupełnie inny. – Sądzę, że każda nagroda jest i powinna być motywacją do dalszej pracy, gdyż podkreśla ona to, że nasze wysiłki nie idą na marne, a że ktoś je dostrzega i docenia – mówi naukowiec. – Nagrody powinny być elementem pobocznym działalności, a nie celem samym w sobie. Postaram się zrobić jeszcze coś wartościowego, utylitarnego w życiu. Nadrzędnym celem pozostaje dla mnie rozwijanie stanu wiedzy w interesujących mnie obszarach badawczych – kończy Leszek Chybowski.