Trudne pytania w sprawie programu „Orka”. Kolejny poseł chce konkretów od resortu obrony w sprawie okrętów podwodnych

Nie słabnie temat odnośnie wyboru oferenta, który dostarczy okręty dla polskiej Marynarki Wojennej w ramach programu „Orka”. Po serii wizyt na szczeblu międzyrządowym, tak w kraju, jak i za granicą, wraca pytanie, kiedy można oczekiwać ostatecznej decyzji władz. Zgodnie z zapowiedzią szefa MON, wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza, ta ma zapaść do końca tego roku. Stąd im bliżej tego terminu, tym bardziej mowa o „deadline”. Niepokój wyrażają też politycy, którzy ślą zapytania do władz z pytaniem o konkrety.

Niedawno informowaliśmy o zapytaniu posła Michała Wosia (Prawo i Sprawiedliwość), jakie zawarł w interpelacji, która została przekazana 9 czerwca i oznaczona numerem 10140. O tym pisaliśmy w tekście pt. Czy MON "zatopi" Dywizjon Okrętów Podwodnych? Kolejna interpelacja poselska w sprawie programu "Orka". Niedługo potem z Ministerstwa Obrony Narodowej przyszła odpowiedź, której odpowiedzi można było się domyślić, mianowicie, „trwają konsultacje międzyrządowe, z państwami wszystkich potencjalnych wykonawców, które determinują dalszą procedurę zakupową”.

Na 23 lipca jest datowana kolejna interpelacja o numerze 11136, zgłoszona przez posła Bartosza Kownackiego z Prawa i Sprawiedliwości, w latach 2015–2018 sekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej. Jego zapytanie jest „w sprawie prowadzonego przez Ministerstwo Obrony Narodowej postępowania w przedmiocie pozyskania okrętów podwodnych nowego typu (OPNT)”. Poniżej przedstawiamy treść pierwotnie opublikowaną na stronie Sejmu RP:

Szanowny Panie Ministrze,

w związku z wypowiedzią wicepremiera, ministra obrony narodowej pana Władysława Kosiniaka-Kamysza, wygłoszoną na antenie Radia ZET w dniu 8 maja 2025 roku – w której stwierdził on, że w programie „Orka” cena nie będzie decydującym kryterium wyboru wykonawcy – oraz w nawiązaniu do tez i pytań postawionych w artykule pt. „Orka bez steru. Gdzie są gwarancje za miliardy złotych?” opublikowanym na portalstoczniowy.pl w dniu 9 lipca br., uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania dotyczące prowadzonego przez Ministerstwo Obrony Narodowej postępowania na pozyskanie okrętów podwodnych nowego typu (OPNT) w programie „Orka”:

1. Kryteria wyboru wykonawcy:

Jakie konkretnie kryteria – poza ceną – będą miały decydujące znaczenie przy wyborze wykonawcy w programie „Orka”? Proszę o przedstawienie pełnej listy kryteriów oraz ich wag punktowych (jeśli są znane), a także o wskazanie, w jaki sposób MON zamierza oceniać m.in. poziom transferu technologii, zakres współpracy przemysłowej, harmonogram dostaw, zdolności operacyjne oferowanych jednostek, kompatybilność z systemami NATO, koszty cyklu życia oraz innych dodatkowych strategicznych wymagań, które są ważne dla Polski, jak np. rozwiązanie „Gap Filler”.

2. Zdolności serwisowe i udział przemysłu krajowego:

Czy ministerstwo planuje pozyskanie krajowych zdolności do serwisu, remontu, modernizacji i eksploatacji okrętów podwodnych pozyskanych w ramach programu „Orka”?

Jeśli tak:

W jakim zakresie (np. dokowanie/wydokowanie, obsługa systemów obserwacji podwodnej i nawodnej, a także uzbrojenia, przeglądy inspekcyjne kadłuba itp.)?

Czy ministerstwo uważa rozpoczęcie negocjacji w tym zakresie dopiero po wyłonieniu głównego wykonawcy za optymalne z punktu widzenia interesu Skarbu Państwa i pozycji negocjacyjnej Polski?

Czy negocjowanie z jednym wybranym dostawcą/państwem będzie najbardziej korzystne dla Polski, czy nie lepiej wybrać dwóch oferentów i z nimi równolegle negocjować – każdy będzie chciał przedstawić lepszą ofertę od drugiego?

Dlaczego do chwili obecnej Polska Grupa Zbrojeniowa – jako dominujący podmiot krajowego przemysłu zbrojeniowego – nie została formalnie włączona w rozmowy z oferentami, a jeśli tak, to w jakim stopniu i obszarze?

3. Równe traktowanie oferentów:

Które z zakładów produkcyjnych (stoczni) należących do oferentów uczestniczących w programie „Orka” zostały odwiedzone przez ministra obrony narodowej lub któregokolwiek z sekretarzy albo podsekretarzy stanu w MON? Proszę o wskazanie dat tych wizyt. Czy wizyty te objęły wszystkich oferentów w równym stopniu? Jeśli nie – z czego wynika ta rozbieżność i czy nie narusza ona zasady równego traktowania podmiotów ubiegających się o realizację zamówienia?

Jak można zauważyć, pytania posła są bardzo konkretne i szczegółowe, odnoszące się też do kwestii związanych z technikaliami i zaangażowaniem branży okrętowej i zbrojeniowej. Nie zabrakło tu jednak kwestii już znanych, jak choćby wspomniane wizyty i spotkania stron oferentów z przedstawicielami MON i Agencji Uzbrojenia, opisywane tak przez stronę rządową, jak i dziennikarzy. Przypomnijmy, że wiceminister Paweł Bejda odwiedził do końca marca kolejno Szwecję, Włochy, Niemcy, a po kilkumiesięcznej przerwie, do końca czerwca, także Francję i Hiszpanię. W przypadku Korei Południowej jeszcze w 2024 roku kilkukrotnie na czele delegacji resortów miał okazję zapoznać się także z tamtejszymi (początkowo dwiema, obecnie jedną) ofertami na okręty podwodne. Mimo to, z racji na ilość pytań i oczekiwań posła PiS względem konkretnych informacji, nie brakuje interesujących zagadnień z perspektywy osób śledzących temat. Jednakże, jako że wiele aspektów postępowania pozostaje niejawnych (wynika to z procedur przetargowych i zasad bezpieczeństwa), w publicznie dostępnym dokumencie najpewniej spora część z nich nie zostanie z takiego powodu zaprezentowana.

W Sieci pytania na temat „Orki” stale powracają, choćby poprzez prośby kierowane do polityków na portalach społecznościowych, czy prośby do dziennikarzy rozmawiających w mediach na temat obronności, by je powtarzali i nie odpuszczali tematu. Odpowiedzi są jednak zwykle podobne, niemniej nawroty pytań mają przypominać o znaczeniu jednostek podwodnych i potencjalnie wymusić na politykach decyzję, by nie odkładali jej i zrozumieli znaczenie dla bezpieczeństwa kraju. Przykładem wezwania do działania był choćby list otwarty byłych członków załogi ORP Sokół, wśród których mieli być tak będący w stanie spoczynku i rezerwie, jak i też wciąż w służbie.

Ogłoszenie i rozpoczęcie Wstępnych Konsultacji Rynkowych w związku z pozyskaniem okrętów podwodnych w ramach programu „Orka” miały swój początek jeszcze w lipcu 2023 roku. O pozyskanie intratnego kontraktu stara się obecnie sześć firm, francuski Naval Group (Scorpène), hiszpańska Navantia (S-80) koreańska Hanwha Ocean (KSS-III Batch II), niemiecki TKMS (212CD) i szwedzki Saab (A26) i włoski Fincantieri (212NFS). Obok okrętu podwodnego oferty mają wiązać się z współpracą na niwie zbrojeniowej i technologicznej, na czym mają także zyskać m.in. polskie stocznie i firmy z branży morskiej. W grę wchodzą też porozumienia międzyrządowe także na inny sprzęt, dzięki czemu zawarta umowa może sprzyjać także kolejnym decyzjom względem zakupu, bądź sprzedaży, uzbrojenia i wyposażenia z myślą o obronności.