Eksport irańskiej ropy do Chin gwałtownie spadł od początku wojny na Ukrainie, ponieważ Pekin preferował mocno przecenione rosyjskie baryłki, pozostawiając prawie 40 milionów baryłek irańskiej ropy przechowywanych na tankowcach na morzu w Azji i szukających nabywców.

Amerykańskie i europejskie sankcje nałożone w związku z inwazją Moskwy na Ukrainę 24 lutego spowodowały, że więcej rosyjskiej ropy popłynęło na wschód, gdzie Chiny zaczęły ją kupować, zmniejszając popyt na ropę z Iranu i Wenezueli, które również są objęte zachodnimi sankcjami.

Według danych armatorów w połowie maja w pobliżu Singapuru stało na kotwicy około 20 statków z ropą z Iranu.

Jak podają źródła handlowe i żeglugowe, niektóre tankowce były zakotwiczone już od lutego, ale liczba jednostek przechowujących irańską ropę, wzrosła gwałtownie od kwietnia – przyczyna – więcej rosyjskiej ropy skierowało się na wschód.

Firma analityczna Kpler oszacowała, że ilość irańskiej ropy w pływających magazynach w pobliżu Singapuru wzrosła do 37 mln baryłek w połowie maja, z 22 mln baryłek na początku kwietnia.

Z kolei Stany Zjednoczone zakazały importu rosyjskiej ropy krótko po inwazji na Ukrainę, podczas gdy Unia Europejska rozważa stopniowe embargo, co popycha więcej ładunków rosyjskiej ropy w kierunku Azji.

"Rosja może skierować prawie połowę swojego eksportu do Azji Południowo-Wschodniej, zwłaszcza do Chin (...) i jest to ogromne potencjalne zagrożenie dla eksportu irańskiej ropy naftowej" - powiedział agencji Reuters Hamid Hosseini, członek zarządu Irańskiego Związku Eksporterów Ropy, Gazu i Produktów Petrochemicznych w Teheranie.

Iran, którego przemysł naftowy od lat boryka się z amerykańskimi sankcjami nałożonymi w związku z prowadzonymi przez Teheran pracami nad programem nuklearnym, od dawna polega na zakupach chińskiej ropy, co pozwala utrzymać gospodarkę na powierzchni.

Flotylla tankowców z rosyjską ropą – przez Kanał Sueski do Azji

Według danych i wyliczeń firm konsultingowych, w marcu eksport z Iranu do Chin szacowany był na 700 000 do 900 000 baryłek dziennie (bpd).

Jak twierdzi Iman Nasseri, dyrektor zarządzający na Bliski Wschód w firmie konsultingowej FGE – w kwietniu eksport ten spadł o 200-250 tys. Bpd – co sugeruje spadek o około jedną czwartą lub jedną trzecią.

Firma Kpler podała, że w pierwszym kwartale Iran eksportował średnio 930 tys. bpd, głównie do Chin, a jej wstępne szacunki za kwiecień to 755 tys. bpd, choć zaznaczyła, że szacunki te mogą ulec zmianie ze względu na trudności w śledzeniu irańskiej sprzedaży.

Jak handlować czarny złotem pod sankcjami

–   Chiny wyraźnie kupują teraz więcej ładunków (rosyjskiego) Uralsa. Eksport Urals do Chin wzrósł ponad trzykrotnie. Dzieje się tak pomimo osłabienia chińskiego importu – powiedział Homayoun Falakshahi, starszy analityk w firmie Kpler.

Chiny – gdzie całkowity import ropy naftowej spadł ostatnio z powodu ograniczeń COVID-19, są również największym nabywcą rosyjskiej ropy ESPO Blend.

W ostatnich tygodniach Iran i Rosja pozostawały w bliskim kontakcie, aby omówić sposoby handlu ropą w warunkach nałożonych już sankcji – poinformowały agencję Reutera trzy źródła. Jedno ze źródeł doniosło, że strona rosyjska chce się dowiedzieć, jak Iran poradził sobie z transportem, handlem i bankowością, podczas gdy obie strony dyskutowały również o tworzeniu wspólnych firm, banków i funduszy.

Inne źródło podało, że dalsze rozmowy są planowane podczas wizyty rosyjskiego wicepremiera Aleksandra Nowaka w Iranie już w nadchodzącym tygodniu.

Grecja – nowe centrum rosyjskiego przesyłu ropy naftowej między statkami

Jednak rozmowy nie zmniejszyły konkurencji w poszukiwaniu nabywców na irańską i rosyjską ropę Urals, które są zazwyczaj cięższe i zawierają więcej siarki, co sprawia, że ich przeróbka jest droższa niż w przypadku ropy rosyjskiej.

– Nikt już nie patrzy na irańską ropę, ponieważ rosyjskie gatunki są znacznie lepszej jakości i po niższych cenach. Sprzedawcy irańskiej ropy znajdują się pod silną presją – powiedział jeden z handlowców jednej z chińskich rafinerii.

Dodał, że ropa Urals dostarczana do Chin była sprzedawana z rabatem 9 USD za baryłkę w stosunku do Brent LCOc1 na dostawę w czerwcu, więc baryłki irańskie musiały być oferowane z rabatem 12-15 USD, aby móc konkurować z rosyjskim surowcem.

– Można legalnie kupić rosyjską ropę z dyskontem, ale irańska ropa nadal jest przedmiotem sankcji, więc naturalnie ludzie wybierają łatwiejszą opcję – powiedział europejski handlowiec, odnosząc się do zaostrzonych sankcji USA na eksport z Iranu.

Rosyjska ropa i produkty rafinowane trafiają również na inne rynki, zwłaszcza do Indii i Zjednoczonych Emiratów Arabskich (ZEA).

W maju rosyjski olej opałowy ma trafić do centrum magazynowego Fujairah w Zjednoczonych Emiratach Arabskich w ilości około 2,5 mln baryłek, czyli o 125 proc. więcej niż w kwietniu.

Indie natomiast zwiększyły zakupy rosyjskiej ropy. Według Kplera, do początku czerwca zaimportują ponad 30 mln baryłek w ciągu trzech miesięcy, czyli ponad dwukrotnie więcej niż w całym 2021 roku.