Aksolotle meksykańskie to małe smoki, które w hodowli nigdy nie przeobrażają się w dorosłego osobnika, przez całe życie pozostają w stadium larwalnym, nawet w tym stadium się rozmnażają. Ten płaz swój atrakcyjny wygląd zawdzięcza pierzastym zewnętrznym skrzelom i dwóm parą odnóży. Zarówno skrzela, odnóża, jak i część ogona może im odrosnąć. Te sympatyczne stworki są też obiektem westchnień naukowców. Wykorzystywany jest w laboratoriach do badań z zakresu transplantacji, badania wad serca, a także na potrzeby endokrynologii i genetyki.

Aksolotle są niewielkie (długość ciała dojrzałych płciowo larw osiąga do 30 cm). Na szerokiej głowie, w jej tylnej części, znajdują się 3 pary skrzeli zewnętrznych położonych po obu stronach głowy. Ciało tych małych smoków zakończone jest długim, wysokim i masywnym ogonem. U form neotenicznych występuje wysoka, bocznie spłaszczona płetwa ogonowa. U gatunków albinotycznych kościec jest widoczny poprzez cienką, półprzezroczystą skórę. W warunkach naturalnych aksolotle są ciemnoszare w marmurkowy wzorek, w warunkach hodowlanych są różowe lub nawet białe, z ciemniejszymi skrzelami. I niech nie zmyli Was ich słodki wygląd! Aksolotle są drapieżne, bywają też kanibalami! Trzymane w grupie mogą sobie obgryzać kończyny i końcówki płetwy ogonowej. Mają jednak zdolność regeneracji utraconych części ciała: kończyn, skrzeli czy nawet fragmentów w obrębie głowy, mózgu i serca. Okres regeneracji trwa do kilku miesięcy. Aksolotle ze zdolności regeneracyjnych korzystają w czasach głodu, z braku jedzenia posilając się np. własnym ogonem.

Ambystoma meksykańska (to jej druga nazwa) jest cennym zwierzęciem laboratoryjnym wykorzystywanym jako organizm modelowy. W wyniku podawania mu hormonu tarczycy aksolotl uzyskał zdolność przeobrażenia się w postać lądową. Badaczką, która po raz pierwszy tego dokonała (w 1917 roku) była polska uczona, biolog Laura Kaufmann! Larwy karmiła wyciągiem z tarczycy już wyrośniętych i przeobrażonych ambystom, jak również tarczycą pochodzącą z innych zwierząt.

W warunkach laboratoryjnych ambystoma żyje ok. 12–15 lat. W naturze mniej, 10–12 lat.

Jest jeszcze jedna ciekawa cecha meksykańskich małych smoków. Neotenia. Oznacza to , że aksolotl nigdy nie dorasta. Całe życie może spędzić w postaci larwy, zachowując przy tym zdolność rozmnażania się. Zachowywanie postaci larwalnej spowodowane jest niedoborem jodu w naturalnym środowisku.

Gatunek ten jest krytycznie zagrożony wymarciem. Ma status CR w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. Dziki aksolotl meksykański jest obecnie zagrożony wyginięciem na skutek rozbudowy miasta Meksyk, powstawania wielu studni w okolicy, przez co obniża się poziom wody w jeziorze.

Aksolotle były dawniej symbolem bezruchu i strachu przed zmianą, wieku młodzieńczego i seksualności. Według mitologii azteckiej: bóg Xólotl, nie chcąc zostać złożonym w ofierze bogu Słońca, przeobraził się w aksolotla i ukrywał na dnie jeziora Texcoco.