W kwietniu 2016 r. rząd przyjął, zapowiadany przez Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, projekt ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych (dalej: Projekt). Opublikowany Projekt zakłada rozwój tej dziedziny przemysłu poprzez liczne udogodnienia podatkowe skupione wokół dwóch obszarów: podatku dochodowego (odpowiednio CIT i PIT) oraz podatku od towarów i usług (VAT). Zgodnie ze wstępnymi założeniami, ustawa miałaby wejść w życie 1 stycznia 2017 r.

Przede wszystkim Projekt zakłada wprowadzenie zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji w wysokości 1%. Wybór tej metody opodatkowania podatkiem dochodowym przysługiwałby przedsiębiorcom prowadzącym działalność polegającą na budowie gotowych do eksploatacji statków lub przebudowie statków. Przy czym za przebudowę statku, uznawana byłaby działalność przedsiębiorcy, polegająca na zmianie przeznaczenia statku lub zmianie źródła napędu, która jest przeprowadzona w całości przez przedsiębiorcę i ma wartość całkowitą co najmniej 5.000.000,00 euro. Co do zasady przedsiębiorcy spełniający powyższe warunki mogliby zrezygnować z opodatkowania działalności w „tradycyjny” sposób (podatkiem CIT lub PIT) i wybrać metodę opodatkowania zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji. Należy jednak wskazać, iż wybór tej formy opodatkowania następowałby przez złożenie przez przedsiębiorcę do naczelnika urzędu skarbowego właściwego według siedziby miejsca zamieszkania przedsiębiorcy, stosownego oświadczenia, a ewentualna zmiana formy opodatkowania (z powrotem na opodatkowanie „tradycyjne”) byłaby możliwa najwcześniej po upływie 3 lat. Ponadto, przedsiębiorcy byliby zobligowani do pozyskania specjalnego certyfikatu potwierdzającego fakt budowy / przebudowy statku oraz jej zakończenia, od dyrektora urzędu morskiego lub dyrektora urzędu żeglugi śródlądowej właściwego terytorialne dla miejsca budowy / przebudowy statku. Podstawę opodatkowania zryczałtowanym podatkiem stanowiłby przychód należny przedsiębiorcy z działalności związanej z budową lub przebudową statku z wyłączeniem podatku VAT. Przychód ten nie byłby łączony z innymi przychodami przedsiębiorcy, podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym na podstawie innych ustaw.

Oprócz zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji, Projekt przewiduje również rozszerzenie zakresu zastosowanie stawki 0% w podatku VAT w odniesieniu do szeroko rozumianej produkcji okrętowej i komplementarnej. Obecnie obniżoną stawkę VAT 0% stosuje się do dostaw i importu przez armatorów morskich środków transportu morskiego (enumeratywnie wskazanych w ustawie o VAT), a także importu i dostaw części tym środkom dedykowanych. Projekt rządowy przewiduje z jednej strony rezygnację z ograniczenia stosowania stawki 0% tylko dla armatorów morskich, z drugiej zaś strony rozszerza katalog środków transportu morskiego objętych preferencją (przykładowo o następujące środki transportu: pełnomorskie lodołamacze oraz jednostki pływające używane do rybołówstwa przybrzeżnego). Tym samym powodując, iż każda dostawa i import towarów, których przedmiotem będzie wskazany w ustawie o VAT środek transportu morskiego, bądź jego część będzie korzystała z preferencyjnej stawki 0% VAT. Warto podkreślić, iż powyższe ułatwienia objęłyby zarówno produkt finalny, którym jest gotowy do eksploatacji statek, jak i wszelkie elementy wbudowywane w jednostkę lub służące jej eksploatacji. Z kolei rozszerzenie katalogu statków objętych preferencyjną stawką podatku VAT umożliwiłoby produkcję także tych statków z niższym zaangażowaniem środków potrzebnych na pokrycie zakupów części niezbędnych do ich budowy.

Jakkolwiek opinie większości ekspertów branży morskiej wydają się być w głównej mierze pozytywne i wskazują, iż z punktu widzenia ekonomicznego proponowany Projekt ustawy mógłby mieć dobroczynny wpływ na Polski przemysł stoczniowy, niemniej jednak przed jednoznacznym pozytywnym ocenieniem zmian warto przyjrzeć się również skutkom prawnym wprowadzenia takiej regulacji (szczególnie w kontekście potencjalnej sprzeczności z prawem UE), jak również aspektom czysto praktycznym.

Warto bowiem wskazać, iż wybór opcji opodatkowania zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji będzie mógł funkcjonować jedynie w przypadku obowiązywania pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji z rynkiem wewnętrznym. Podobnie stosowanie rozszerzonej stawki 0% VAT może mieć miejsce jedynie w przypadku nie zakwestionowania takiego rozwiązania, jako niezgodnego z przepisami Dyrektywy Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej oraz uznania, iż taka forma opodatkowania nie stanowi niedozwolonej pomocy państwa. Z doświadczeń innych krajów Unijnych w podobnych przypadkach wynika, iż spełnienie powyższych warunków, może okazać się utrudnione, o ile nie niemożliwe.

Ponadto, nie bez znaczenia pozostaje okoliczność, czy wybór opcji opodatkowania zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji, w kontekście długiego, bo 3 letniego okresu obowiązku stosowania metody, jak również braku możliwości aktywowania poniesionych kosztów do kosztów podatkowych (podstawą opodatkowania zryczałtowanym podatkiem będzie jedynie przychód) oraz konieczności pozyskiwania dodatkowych certyfikatów, faktycznie będzie stanowić wystarczającą zachętę do skorzystania z proponowanego rozwiązania? Czy też podobnie jak ma to miejsce w przypadku zryczałtowanego podatku tonażowego, przewidzianego dla przedsiębiorców żeglugowych, będzie jedynie rozwiązaniem niszowym i funkcjonującym głównie „na papierze”?

Biorąc pod uwagę powyższe, dalsze śledzenie rozwoju Projektu, w szczególności przez branżę stoczniową, nie powinno pomijać również przytoczonych aspektów.

Agnieszka Binkowicz, radca prawny
Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o.
Więcej informacji na stronie subskrypcji Deloitte: www.deloitte.com